Partijvoorzitter Egbert Lachaert (Open Vld) reageert zelf op het offensief van de PS van afgelopen week. Hij geeft z’n grootste coalitiepartner naar eigen zeggen ‘een pedagogische tik op de vingers’, en wijst erop dat ‘het regeerakkoord letterlijk moet gevolgd worden’. Het duidt op een Open Vld, die zich met het premierschap van Alexander De Croo (Open Vld) noodgedwongen moet herpositioneren. ‘Alles moet nu rond de eerste minister draaien. Zeker omdat we geen scherp profiel hebben met de vicepremier, is dat extra zwaar voor de partij’, zo is ondertussen bij de liberale partijtop te horen. ‘Misschien worden we beter een beweging rond de premier, dan echt nog een politieke partij.’

In het nieuws: Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert roept de PS een halt toe.

De details: Die reactie was nodig, na een donkerrood offensief.

• ‘Neen dit is echt geen gekibbel, de sfeer is nog altijd goed‘, zo verzekert Egbert Lachaert vanmorgen op Radio 1 over de Vivaldi-coalitie, die ervoor huivert een ‘kibbelkabinet’ te worden. Maar deze week ging het aardig die richting uit, na een reeks PS-communicaties die bepaald vijandig waren.
• Zo was er een filmpje van Paul Magnette (PS) over de Tobin-taks, een keiharde ‘njet’ van PS-vicepremier Pierre-Yves Dermagne over de verkoop van Ethias, en de druk van de PS, verwoord door staatssecretaris Thomas Dermine (PS) in Knack, om de loonwet van 1996 te herschrijven.
• Op dat laatste reageerde ook de Open Vld-voorzitter al, met een tweet die onderstreepte dat geen sprake kon zijn van raken aan die wet van 1996, een erfenis van de regering Michel. ‘Maar na elk tweetje hebben wij ook altijd rechtstreeks contact om het uit te praten‘, zo suste Lachaert vanmorgen. ‘Je kan de achterban van de PS niet kwalijk nemen dat ze een mening hebben over de wet van 1996.’
• Maar toch sprak Lachaert zelf van de noodzaak van ‘een pedagogische tik op de vingers van de PS‘. ‘Het is een economische discussie tussen liberalen en socialisten, en het is niet fout om daar een andere mening over te hebben. Maar die wet zal niet opengebroken worden, dat staat letterlijk in het regeerakkoord. dat weet Thomas (Dermine, red.) ook, hij was een van de architecten van het regeerakkoord.’

The big picture: Open Vld moet wel op zoek naar een nieuwe positie.

• Dat men bij de Vlaamse liberalen absoluut wil vermijden om tegen een ‘schaduwpremier’ te moeten vechten, in de vorm van PS-voorzitter Paul Magnette, mag wel duidelijk zijn. De titel deze week in De Tijd, ‘PS manifesteert zich almaar meer als de baas van De Croo‘, is aangekomen. ‘Een zeer bizarre titel. Die verklaringen zijn wat ze zijn, maar kijk naar het reëel beleid, en laat dat de graadmeter zijn. Ik heb geen enkel signaal, binnen de federale regering, dat de PS zich daar niet aan houdt. Alles wordt correct uitgevoerd’, zo stelde Lachaert.
• Dat Open Vld bepaald eenzaam zit op rechts in de Vivaldi-coalitie, wimpelde Lachaert vanmorgen ook af. ‘Dat doet er eigenlijk niet toe, want het regeerakkoord is duidelijk.’
• Daarmee werpt Lachaert zich op als de ‘behoeder van dat Vivaldi-akkoord’ van september vorig jaar. ‘Ik probeer heel voorzichtig te zijn ten opzichte van de regering. Alleen, als ik zie dat een andere partij een richting uitgaat die niet in overeenstemming is met regeerakkoord, kom ik tussen’, zei hij letterlijk.
• Die positie loopt compleet gelijk met een harde analyse die elders aan de top van de partij gemaakt wordt. ‘Met hun keuze deze zomer om de premier te leveren, hebben Lachaert en De Croo onherroepelijk een weg ingeslagen. De enige overlevingskans die we hebben, is compleet vervellen tot de partij van de premier, en eerder daarrond misschien zelfs een beweging bouwen‘, zo zegt een blauw kopstuk. ‘Maar dan moet je als partij wel je eigen profiel opgeven.’
• ‘Het is dus of partij van de premier, of een eigen profiel. Alleen komt vooral Lachaert daarbij persoonlijk wel van ver: hij heeft om voorzitter te worden, net een bocht naar rechts beloofd aan de achterban. Nu moet hij helemaal de andere kant uit, en is de premier het baken en het regeerakkoord onze koers’, zo merkt men op aan de top.
• Tekenend voor die strategie was de casting in oktober voor het vicepremierschap van de Vlaamse liberalen. Eerder dan voor de ervaring van Patrick Dewael (Open Vld) te kiezen, die perfect binnen de regering de eigen partijlijn, eerder dan de lijn van de premier, zou hebben verdedigd, wilde De Croo absoluut Vincent Van Quickenborne (Open Vld) naast hem. Die geldt intern als veel volgzamer ten opzichte van De Croo, ‘maar onze premier wilde absoluut zich verzekeren van loyale steun, eerder dan een partijkritische houding’, zo stelt een insider.
• En het moet gezegd: het was vooral CD&V-vicepremier Vincent Van Peteghem, die de PS gisteren de wacht aanzegde, onder meer met toch een stevig interview op ‘Villa Politica’, en binnen de regering duidelijk de perimeter ten opzichte van de PS afbakende.
• In diezelfde context is ook de houding van de liberale partijvoorzitter ten opzichte van het vijandig gezinde N-VA van belang. Bij de premier wil men geen ramkoers, geen ruzie, maar eerder een profiel van ‘boven de mêlee’ staan. Dat Lachaert zijn collega-voorzitter Bart De Wever (N-VA) meermaals aanviel in wederzijds spervuur en hem ‘een kleuter’ noemde, past daar niet in.
• Vanmorgen op Radio 1 moest Lachaert voor een zoveelste keer terugkomen op het conflict met de N-VA en het gebrek aan communicatie. Deze keer overheerste de ‘softe lijn’: hij heeft nog altijd ‘geen koffie gedronken’, met De Wever, om het bij te praten, ‘maar laat ons hopen dat dat ooit toch eens goedkomt’.

Het optimisme van een speech: De koning heeft het nogal bombastisch over ‘heel de wereld die op ons rekent’.

• De Gestelde Lichamen, de notabelen van het land, kregen deze keer voor het eerst geen glaasje champagne op het Koninklijk Paleis, maar een loginlink, om dan maar virtueel de speech van de koning en de premier te beluisteren.
• Daarbij ging het staatshoofd stevig door, om het Belgische blazoen wat op te poetsen. ‘Buitenlandse gesprekspartners bedanken en feliciteren mij voor de cruciale rol van België in de strijd tegen het coronavirus. We mogen daar trots op zijn.’ En zelfs meer, de koning stelde dat die rol ‘een grote verantwoordelijkheid met zich meebrengt. Heel de wereld rekent op ons.’
• Tegelijk gaf de koning flinke ruggensteun voor de Vivaldi-ploeg van De Croo. ‘Sinds een viertal maanden wordt het land federaal bestuurd door een volwaardige regering. Deze regering is het resultaat van ons democratisch proces’, zo onderstreepte het staatshoofd, een dikke vingerwijzing naar de kritiek, vooral aan Vlaams-nationale kant, dat deze regering legitimiteit en draagvlak in het grootste landsdeel mist. ‘Met veel geduld is een lange weg afgelegd om uiteenlopende maatschappelijke visies te verenigen rond een gemeenschappelijk project. Nu staat er een stevige ploeg en daar kunnen we ons alleen maar over verheugen.’

De realiteit van het terrein: Het hele vaccinatieplan van de EU staat op de rand van een crisis.

• Nadat landen als Frankrijk, Duitsland en Spanje de vaccinatie hebben moeten stopzetten, door een gebrek aan dosissen, wankelt de EU-aanpak. In verschillende gebieden, zoals rond Madrid of in Parijs, maar ook Lissabon lopen de campagnes vertraging op.
• Dat brengt verschillende Europese regeringen in grote problemen: de woede van de bevolking en de giftige commentaren van de oppositie zijn groot bij verschillende EU-lidstaten. Het verschil met de start die genomen is in de UK en de VS, is ondertussen echt pijnlijk aan het worden.
• Daar komt bij dat Duitsland ondertussen het vaccin van AstraZeneca niet wil geven aan burgers boven de 65 jaar, wegens niet helemaal veilig. Een belangrijke tegenslag voor de campagne, zeker als andere landen zouden volgen.
• De Europese Unie wil nu terugslaan met een reeks maatregelen, van het verbieden van de export van vaccins tot het patentrecht van de producenten openbreken. De voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel (MR), rolde daarover de spierballen.
• De kwaadheid is vooral gericht op AstraZeneca, dat wacht op goedkeuring voor haar vaccin van de EU, maar tegelijk al aankondigde dat de productie vertraging opliep. Die zou maar een kwart worden van wat beloofd is in de eerste drie maanden, namelijk 100 miljoen dosissen. Die vertraging zit hem volgens AstraZeneca overigens in een ‘Belgische’ productie-eenheid, in Waals-Brabant. De ‘heel de wereld rekent op ons’-uitspraak van de koning werd dus plots wel erg snel heel reëel.
• Overigens klopt het wel dat veel productie over de EU, en dit land, loopt:
  • BioNTech/Pfizer bevoorraadt heel de wereld vanuit Puurs, behalve de VS.
  • Moderna produceert alles in Zwitserland, maar werkt de vaccins af en steekt ze op flesjes in Spanje, behalve de VS-productie.
  • AstraZeneca produceert in België, Nederland en de UK.
• Als de EU effectief de uitvoer van vaccins gaat verbieden, terwijl de Europese landen die dus eerst opeisen, dan zit België in het brandpunt van dat dossier. Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) heeft zich alvast erg kritisch opgesteld ten opzichte van AstraZeneca.

Ook bekeken: Rumble in the Jungle, het tv-debat tussen Marc Van Ranst en Georges-Louis Bouchez (MR) (dat er nooit echt was).

• Het leek een langverwachte clash te worden, die zich aandiende tussen beide heren: een debat in Terzake. Nadat ze nu al weken de degens kruisen op Twitter, zou nu eindelijk het gesprek in de tv-studio volgen.
• Alleen, driewerf helaas, Bouchez gaf z’n argumenten voor de camera in z’n partijhoofdkwartier vooraf, en Van Ranst reageerde op een plek die voor hem als tweede thuis moet aanvoelen: de VRT-studio’s.
• Inhoudelijk was het een best boeiende discussie, omdat host Annelies Beck dan maar de kritische lijn van Bouchez doortrok, en daarbij de meest mediagenieke expert-viroloog dwong om toch na te denken over de maatschappelijke impact van z’n talloze media-interventies.
• ‘Het Overlegcomité neemt een beslissing, en de dag daarna hoor ik Marc Van Ranst zeggen dat de kappers dicht zullen blijven, dat kan niet. Ik denk dat mensen nood hebben aan een communicatie die gestoeld is op pedagogie, en niet op angst. (…) Vier of vijf keer per dag in de media komen om te zeggen dat morgen het einde van de wereld komt, dat helpt niet om de mensen de maatregelen te doen aanvaarden’, zo schetste Bouchez het probleem.
• Al meermaals merkte de MR-voorzitter op dat het debat in België anders gevoerd wordt aan Vlaamse kant, omdat daar de media-impact van de virologen veel groter is dan aan Franstalige kant. Alleen jammer natuurlijk dat de zelfverklaarde Belgicist nog steeds niet in staat is om die uitleg in het Nederlands te geven. Ook Van Ranst verschijnt overigens nauwelijks in Franstalige studio’s.
• Maar Bouchez ging verder: ‘Van Ranst wordt betaald door de overheid om advies te geven, als je ervoor kiest dat te doen, moet je de beslissingen van de politiek aanvaarden. Als je de vrijheid wil om te zeggen wat je wil, moet je je terugtrekken als adviseur. Je kan geen twee rollen opnemen, je moet kiezen.’ En nog: ‘Elke dag in de media komen, dat is niet meer adviseren, maar actie voeren.’
• Van Ranst zelf reageerde meteen op de kwestie van ‘betaald worden’: ‘We zijn al een jaar hard aan het werken, en we hebben nog geen euro gezien. De andere experten ook niet’, zo stelde die. Uiteraard wordt Van Ranst voor z’n academisch werk betaald, maar blijkbaar is voor z’n adviesrol richting beleidsmakers nog niets geregeld.
• Maar ook inhoudelijk nam hij geen stap terug: ‘Als men plots andere dingen beslist dan de adviezen die we geven, gaan wij als experten niet ineens van gedachten veranderen’, zo schetste hij perfect de problematiek. ‘Als men mijn mening vraagt, zal ik die altijd geven.’
• ‘Als de regering zegt dat ze op 5 februari willen nagaan of versoepelingen mogelijk zijn, dan kan dat mathematisch gewoon niet. Onze adviezen zijn gebaseerd op feiten, en de communicatie in televisiestudio’s ook’, beet hij van zich af. Op de vraag of hij dan zoveel op Twitter moet gaan ventileren, antwoordde hij laconiek ‘het is dat of fitnessen‘.
• Dat Van Ranst, en ook acolieten zoals Geert Molenberghs, met hun systematische communicatie de beleidsmakers het leven niet makkelijker maken, is een open deur intrappen. Niet toevallig maakte zelfs premier De Croo er gisteren ook melding van in het debat in de Kamer: hij riep op tot kalmte, ‘niet enkel aan de politiek’, zo stelde hij expliciet.
• En vanmorgen verdedigde ook Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert die lijn: ‘De overcommunicatie van virologen en experten, die elke avond nieuwe signalen, elke avond tegenstrijdige berichten versturen, dat is inderdaad een probleem. Het ondermijnt het draagvlak van de mensen, het is niet goed voor het mentaal welzijn van de mensen. Men kan niet zomaar onzekerheden rondstrooien, zonder dat men het zeker weet.’
• In die zin is de kritiek van Bouchez en Lachaert, maar evengoed de opmerking van de premier ook een reflectie waard die zich niet op niveau van de experten bevindt, maar op die van de grote nieuwsorganisaties. Het zijn zij, en niet Van Ranst of anderen, die dag na dag dezelfde redactionele keuze maken om hun studio’s en krantenpagina’s te vullen, met steeds dezelfde figuren en dezelfde onderwerpen.