Westerse bedrijven die toegang tot de gigantische Chinese markt willen, steunen in ruil daarvoor de uitbouw van een bewakingsstaat en schendingen van de mensenrechten. Maar samenwerken met de machtigste Chinese leider sinds Mao Zedong houdt, naast het actief ondergraven van de westerse morele waarden, steeds vaker financiële risico’s in.

De Amerikaanse en Chinese privésector bevinden zich in het oog van de geopolitieke storm die woedt tussen de VS en China. En hoewel er in theorie uiteraard niets mis is met zakendoen in China, maken Amerikaanse bedrijven zich schuldig aan het ondersteunen van Pekings militaire ambities en koortsachtige plannen om een allesoverheersende bewakingsstaat uit te bouwen. Meer nog: de opdringerige ambitie van westerse bedrijven om toegang tot de Chinese markt te verwerven, zou de waarden en principes van het westerse democratische gedachtegoed ondergraven. Dat schrijft de non-profit Victims of Communism Memorial Foundation in een rapport dat donderdag gepubliceerd werd.

Volgens de non-profit vult het rapport een belangrijke leemte in de openbare ruimte op, namelijk de betrokkenheid van Amerikaanse bedrijven bij Chinese praktijken die mensenrechten overtreden. Er wordt daarmee uiteraard verwezen naar de rol die techbedrijven en andere sectoren spelen bij het leveren van surveillance-apparaten aan zogenoemde “interneringskampen” in de noordwestelijke provincie Xinjiang. De Chinese overheid meent dat er daar Oeigoerse minderheden worden klaargestoomd voor de arbeidsmarkt. Volgens getuigenissen en mensenrechtenorganisaties is er echter sprake van arbitraire opsluitingen waarbij Oeigoeren hun geloof moeten afzweren en zelfs gedwongen gesteriliseerd worden.

Maar de risico’s van zakendoen met China houden niet enkel moreel verval in. Ook financieel zou het steeds riskanter worden, voert The Wall Street Journal vrijdag aan. De betrokken bedrijven riskeren namelijk bestraffingen van de Amerikaanse overheid voor hun betrokkenheid bij de kampen in Xinjiang, het voeden van dwangarbeid of het vrijgeven van gevoelige technologie en gegevens aan de Chinese overheid.

Microsoft is partner van “success cases” in Xinjiang

In het rapport worden een aantal Amerikaanse multinationals die in China opereren onder de loep genomen.

• De Amerikaanse computerfabrikant Dell onderhoudt een kantoor in Urumqi, de hoofdplaats van Xinjiang. Daar werd volgens vacatures, die de non-profit kon bekijken, ironisch genoeg gerekruteerd om een “divers en inclusief” team uit te bouwen. Momenteel heeft Dell blijkbaar plannen om het kantoor te sluiten als gevolg van “een lage bezettingsgraad”, weet WSJ.
• General Electric, een Amerikaans technologieconcern, kent in de provincie Xinjiang een joint-venture met China Huadian, een Chinees staatsbedrijf. De samenwerking kreeg groen licht van de lokale overheid. Volgens General Electric betekent zijn samenwerking met het staatsbedrijf niet dat er gevoelige technologie zou overgedragen worden.
• Chipbakker Intel, dat eind vorig jaar al op de knieën ging voor China nadat het producten uit Xinjiang tijdelijk op een zwarte lijst zette, heeft zichzelf nog dieper in de penarie gewerkt. Het bedrijf zou de chips aanleveren die gebruikt worden voor bewakingssystemen in Xinjiang. Intel meent dat het zich actief blijft inzetten om er voor te zorgen dat zijn technologie niet wordt ingezet voor activiteiten die mensenrechten schenden. 
• Ten slotte is er nog Microsoft, het derde grootste bedrijf ter wereld. Volgens het rapport van de non-profit zou het Chinese bedrijf Haiyi Software, dat bewakingssoftware zoals gezichts- en voertuigherkenning ontwikkelt, Microsoft vermelden op zijn website als partner. 
• Dat doet ook Beijing Zhongke Fuxing Information Technology. Dat bedrijf beschouwt zijn werk voor interneringskampen in Xinjiang als “success cases”.
• Niet vermeld in het rapport maar wel essentieel: Tesla kon eind januari rekenen op heel wat kritiek nadat het een showroom opende in Xinjiang. Peking was echter laaiend enthousiast over het initiatief.

Zo veel mogelijk buitenlandse tech verzamelen

Bedrijven die per se zaken willen doen in het China van Xi Jinping moeten zich geen illusies maken, meent het rapport. Volgens Made in China 2025, een strategisch plan dat opgetekend werd door de centrale overheid, streeft Peking er actief naar om zo veel mogelijk buitenlandse technologie te verzamelen.

De non-profit concludeert in zijn rapport dat Amerikaanse bedrijven door pure hebzucht feitelijk de fundamenten van de meest uitgebreide en moderne bewakingsstaat in de geschiedenis van de mensheid helpen leggen. “Mensenrechtenschendingen zijn geruild voor toegang tot de Chinese markt. In een omgeving waar de privésector de belangrijkste mondiale bron van innovatie, kapitaal en invloed is, is de inzet van deze Faustiaanse overeenkomst enorm”, luidt het.

(kg)