Het is voor velen bijzonder moeilijk om de katholieke en orthodoxe kerk uit elkaar te houden. Op het eerste zicht lijkt alleen de benadering van de heilige drievuldigheid een verschil tussen de twee kerken te kunnen uitleggen, maar cruciaal is volgens sommige bronnen wellicht de lange scheiding die beide instellingen inmiddels al hebben gekend.

“Verschillen die vele eeuwen geleden voor onenigheid zorgden, hebben nog altijd een impact,” stelt het magazine The Economist. “De formele splitsing had in 1054 plaats. Ze weerspiegelde vooral de culturele en geopolitieke tegenstelling tussen het Grieks-sprekende Oost-Romeinse rijk van Byzantium en het Latijn-sprekende West-Romeinse Rijk.”

Katholieke en orthodoxe kerk

In het begin van de elfde eeuw werden die verschillen bijzonder scherp. De katholieke Noormannen hadden het Grieks-sprekende zuiden van Italië overrompeld en een Latijnse liturgie opgelegd. Dat leidde tot conflicten, waarbij uiteindelijk de patriarch van Constantinopel werd geëxcommuniceerd. 

Er waren voordien al wrijvingen gegroeid. De paus eiste de autoriteit over het totale christendom op, terwijl de patriarch een even groot zeggenschap ambieerde. Een bezetting door Latijnse legers zou Constantinopel echter gevoelig hebben verzwakt. Daardoor kon de stad in het midden van de vijftiende eeuw geen weerstand meer bieden aan de Turken. 

Nadat de twee takken van de christelijke wereld hun eigen weg gingen, hebben ze verschillende theologische traditie uitgebouwd. Voor de orthodoxen is de katholieke theologie vooral een vormelijk en religieus-juridisch pad opgegaan, terwijl de katholieken anderzijds het orthodoxe denken vooral vaag en ambivalent noemen.

Verschillen

Het woordje ‘orthodox’ komt uit het Grieks en betekent letterlijk ‘rechtgelovig’. Dit zijn vandaag enkele van de grootste verschillen met de katholieke kerk:

• De onfeilbaarheid van de paus wordt niet erkend, en de pauselijke suprematie wordt niet aanvaard.
• Bisschoppen zijn enkel opvolgers van de apostelen en niet van Christus.
• De orthodoxe kerk verwerpt de leer van het Vagevuur, de doop met enkel besprenkeling, het niet toestaan van een scheiding tussen man en vrouw, en het gebruik van ongezuurd brood bij de liturgie.
• Het gebruik van iconen, fresco’s en mozaïeken.
• Mensen staan in de kerk in plaats van te zitten.
• Priesters mogen getrouwd zijn. Bisschoppen waren ooit monniken en moeten bijgevolg ongehuwd zijn.
• Gelovigen maken het kruisteken andersom.