John Lee, topman van de Hongkongse politie en sinds vorig jaar nummer twee van het stadsbestuur, stelt zich kandidaat om Chief Executive te worden. Het is een duidelijk signaal dat Peking Hongkong zal dwingen om zijn strenge nieuwe wetgeving te omarmen.

Ooit was het de droom van menige prodemocratische Hongkonger dat Carrie Lam, de huidige Chief Executive van de stadstaat, zich niet kandidaat zou stellen voor een tweede termijn. Vandaag baart John Lee, haar mogelijke opvolger, de Hongkongers echter veel meer zorgen.

Tijdens de vijf jaar durende ambtsperiode van Lam onderging Hongkong zijn meest turbulente periode sinds de Britse overdracht van de regio aan China. Na verschillende jaren van (een steeds stijgend aantal) incidenten van Chinese inmenging in de zaken van de stad, kwamen Hongkongers vanaf 2019 massaal in opstand. Een wetswijziging die het zou mogelijk maken om verdachten van misdaden in Hongkong te berechten in China was destijds de druppel. 

Het fiasco culmineerde uiteindelijk in de adoptie van de Nationale Veiligheidswet, een richtsnoer die het de Hongkongse overheid toelaat om critici aan te pakken onder het mom van “samenzwering met buitenlandse mogendheden”. Ook de Basiswet van Hongkong, een icoon van zijn semionafhankelijke status als “Speciale Administratieve Regio” van China, werd volledig buitenspel gezet door deze nieuwe wet.

Niet veel later sloeg COVID-19 toe en werd het verzet tegen de Nationale Veiligheidswet platgelegd. Terwijl de wereld voor eeuwig veranderde door lockdowns en ongeziene vaccinatiecampagnes, stierf wat er nog overbleef van de democratische droom in Hongkong een stille dood.

Lamgelegd

Maar de pandemie betekende wellicht ook het einde van de carrière van Carrie Lam, die daarvoor nochtans mooi de wensen van Peking had uitgevoerd. Dit jaar kreeg Hongkong te maken met een desastreuze golf van het virus. Ziekenhuizen werden overweldigd en stuntelige overheidsmaatregelen kregen veel kritiek vanuit China. 

Lokale politici worden hard gestraft voor het niet naleven van de zero-COVID-politiek van China. Wanneer Lam op 4 april aankondigde dat ze niet voor een tweede termijn als Chief Executive zal gaan (Lam citeert familiale redenen), betekent dit dat ze wellicht opzij geschoven is door Peking.

Haar opvolger zal zeer mogelijk John Lee worden. Lee is een politieagent die razendsnel opklom binnen het korps en hard optrad tegen de prodemocratische betogers in 2020. Opvallend is dat Lee nog maar weinig politieke ervaring heeft. In 2012 schopte de 64-jarige Hongkonger het tot ondersecretaris voor veiligheid. In 2017, wanneer de onrust in Hongkong stilaan begon te roeren, werd hij gepromoveerd tot secretaris voor veiligheid. 

Vorig jaar werd hij dan hoofdsecretaris van de Hongkongse overheid, ofwel de nummer twee van het stadsbestuur.

Continuïteit van China’s geopolitieke ambities

Twee dagen na de aankondiging van Lam stapte Lee op als hoofdsecretaris om zich volledig te richten op zijn kandidatuur als Chief Executive. Er zijn weinig redenen om aan te nemen dat hij het niet zal halen.

Dankzij een nieuw en “verbeterd” kiessysteem van Hongkong dat in gebruik genomen werd in 2021, zal een verkiezingscomité, bestaande uit 1.500 “patriottische” en door Peking gecureerde Hongkongers, kiezen voor de nieuwe Chief Executive. Het lijkt erop dat het comité met volle overtuiging zal kiezen voor Lee als opvolger van Lam.

Lee is een enthousiaste aanhanger van de Nationale Veiligheidswet. Onder zijn leiding heeft het ooit wereldwijd gerespecteerde politiekorps van Hongkong misbruik gemaakt van deze wetgeving om duizenden activisten en betogers op te pakken. Wellicht wil Peking Lee positioneren als leider van Hongkong om te voorkomen dat er opnieuw onrust uitbreekt in de stad wanneer de pandemie eindelijk gaat liggen.

Volgens The Diplomat en The Economist is de aanstelling van Lee ook een duidelijk signaal dat Peking ervoor kiest om de sociale controle van Hongkong prioriteit te geven boven een economisch herstel na COVID-19. Zo zou Lee volgens de lokale Chinese pers bijzonder sterk zijn in het “weerstaan van Britse en Amerikaanse druk”. Een perfecte belichaming van de agressieve politiek die China ook steeds vaker op het wereldtoneel voert.

(kg)