Japan en de Verenigde Staten gaan intenser samenwerken om een strengere houding aan te nemen tegen China. Beiden hebben hun eigen redenen om de toegenomen assertiviteit van Peking in te tomen.

Volgens de regering-Biden vormt de strijd tussen de draak en de adelaar om technologische hegemonie een steeds groter risico voor de nationale veiligheid. Tussen Tokio en Peking laait het decenniaoude dispuut om de Senkaku-eilanden in de Oost-Chinese Zee weer hevig op.

‘Twee plus twee’-top

Daarom zullen de ministers van Buitenlandse Zaken én Defensie van bondgenoten Japan en de VS volgende week samenzitten voor de zogeheten ‘twee plus twee’-top. Ze zullen naar alle verwachting met een gezamenlijke verklaring komen om het Chinese binnendringen van de Japanse territoriale wateren te veroordelen, weet nieuwsmagazine Nikkei Asia.

De Senkaku-eilanden zorgen al decennialang voor confrontaties tussen China en Japan. In 2012 kocht de Japanse regering de eilandengroep voor ongeveer 20 miljoen euro van de privé-eigenaar, maar toch claimt ook China de mini-archipel.

Begin februari voerde Peking een nieuwe wet in, waardoor de Chinese kustwacht geweld mag gebruiken tegen hun Japanse tegenhangers die patrouilleren in die wateren. Sindsdien hebben schepen van de Chinese kustwacht hun invallen in de Japanse territoriale wateren sterk opgedreven. Japanse media spreken van een duidelijk en existentieel gevaar.

Delicate driehoeksverhouding

Tot nog toe hebben Washington en Tokio de Chinese maritieme expansiedrang in de Oost-Chinese Zee nog niet durven benoemen als realistische bedreiging. Vorige gezamenlijke verklaringen spraken over het belang van ‘vrede en stabiliteit’ in de regio, zonder China bij naam te noemen. Er is dan ook sprake van een uiterst delicate evenwichtsbalans tussen de drie machtigste economieën ter wereld.

Zowel Japan als de VS zijn voor hun toeleveringsketens afhankelijk van China, en de VS hebben geprobeerd te voorkomen dat spanningen overslaan op de economie. Japan moet de economische realiteit afwegen tegenover bezorgdheden over de veiligheid. Op dat laatste punt vormt China een nabije bedreiging, en zijn de VS een verre en mogelijk onbetrouwbare bondgenoot. Daarbij speelt dat China voor Japan nog meer een onmisbare handelspartner is, dan voor de VS.

Biden de China-havik

Een strenge gezamenlijke verklaring tegen Peking, zou dus wel een ommezwaai betekenen in het Japans-Amerikaans Chinabeleid. In een conceptnota van zijn nationale veiligheidsstrategie noemde Biden China als dé belangrijkste bedreiging voor de internationale status quo. De verklaring die Biden begin maart loste, maakte duidelijk dat Washington de focus van de nationale veiligheid verschuift van zaken zoals terrorisme, naar een krachtmeting met grootmachten zoals China. De inzet van de competitie? Economische invloedssferen en technologische macht.

Voor de harde lijn die de Biden-regering aanneemt tegen China is samenwerking met Japan onontbeerlijk. Tokio kan op zijn beurt geen vuist maken tegen de herhaalde invallen in zijn territoriale wateren, zonder steun van Washington.

Beide partijen zullen hun gezamenlijke diplomatieke gewicht ook aanwenden om de situatie in Hongkong aan te klagen, en de mensenrechtenschendingen met de Oeigoeren in Xinjiang. Dat schrijft Nikkei Asia. Volgende week vindt er ook een top plaats met – naast de VS en Japan – Australië en India om militaire samenwerking in het Stille Oceaangebied te bespreken.