Indonesië stopt volgende week met het exporteren van palmolie. Het land, dat wereldwijd de grootste exporteur van het product is, doet dat om de beschikbaarheid van voedselproducten in het eigen land te verzekeren. Experts verwachten nu dat consumenten wereldwijd te maken krijgen met verhoogde prijzen van voedsel en cosmetica.

Het nieuws werd afgelopen vrijdag door de Indonesische president Joko Widodo in een video-uitzending bekend gemaakt. Daarin vertelde hij de beschikbaarheid van voedselproducten zeker te willen stellen, nu de wereldwijde voedselinflatie naar een recordhoogte stijgt als gevolg van de Russische invasie in Oekraïne.

Indonesië is goed voor meer dan de helft van de wereldwijde palmolievoorziening. Het nieuws veroorzaakte een schok op de internationale spijsoliemarkt. De vraag naar andere plantaardige oliën, naast zonnebloemolie, was de afgelopen maanden namelijk juist sterk toegenomen wegens tekorten door de oorlog in Oekraïne.

Het stopzetten van de export van palmolie en de grondstoffen ervan, zal hoogstwaarschijnlijk leiden tot hogere prijzen voor verpakte voedselproducten, gebak en cosmetica wereldwijd. Daarnaast stegen de prijzen van alternatieve plantaardige oliën als gevolg van de maatregelen. Sojaolie, de op een na meest gebruikte olie, steeg met 4,5 procent tot een recordhoogte van 83,21 cent per pond. 

De bedrijven Nestlé en Unilever zijn grote afnemers van palmolie. Hoelang het exportverbod geldt is onbekend, de Indonesische president wil de situatie eerst “volgen en later evolueren” tot de olie in “overvloedige en betaalbare” hoeveelheden beschikbaar is voor de eigen burgers, aldus de president.

Maleisische palmolie

De verwachting is nu dat de exportvraag naar Maleisische palmolie zal gaan toenemen. Het land is na Indonesië de grootste producent en exporteur van de olie. De productie wordt daar echter negatief beïnvloed door de aanhoudende tekorten van arbeidskrachten, waardoor het land waarschijnlijk niet in staat zal zijn om het gat in de exportvraag van Indonesië te dichten. 

De wereldprijzen van ruwe palmolie zijn dit jaar tot een historische hoogte gestegen, als gevolg van een stijgende vraag en een zwakke productie van de topproducenten Indonesië en Maleisië. Daarnaast heeft Argentinië, de grootste exporteur van verwerkte soja, de nieuwe overzeese verkoop van sojaolie en meel tijdelijk stopgezet, voordat het de exportbelasting verhoogde van 31 naar 33 procent.

Onbetaalbaar voor Indonesiërs

Als gevolg van de oorlog in Oekraïne verkochten Indonesische palmolieproducenten hun producten voor recordprijzen op de wereldmarkt. Tegelijkertijd werd het product voor de gewone Indonesiërs onbetaalbaar, waardoor de overheid moest ingrijpen. In januari voerde de overheid een exportbeperking van eerst 20 en later 30 procent in om de prijzen onder controle te krijgen. De schaarste bleef desondanks aanhouden met hogere prijzen als gevolg. Afgelopen week gingen studenten in de hoofdstad Jakarta de straat op om te protesteren tegen de hoge voedselprijzen, waarop de president maatregelen nam.

Palmolie is een van de meest gebruikte plantaardige oliën ter wereld en is een belangrijke grondstof die gebruikt wordt in allerlei producten: van margarine, koekjes, chocolade tot aan lippenstift en zeep. Voor de aanleg van olieplantages worden grote stukken regenwoud weggekapt, waardoor het teeltproces veel schade aanricht aan de lokale natuur. Door de ontbossingen verliezen bedreigde dieren hun leefgebied en ontstaan er gebieden die vatbaar zijn voor branden. Die zorgen jaarlijks voor ernstige gezondheidsproblemen bij honderdduizenden mensen.

(am)