Er is veel te doen om de zogenaamde immuniteitstests, het zou een middel zijn waardoor we de harde maatregelen voor een deel kunnen lossen. Hoe zou dat werken? En staan die testen al op punt?

Om nog maar aan een uitstap uit de lockdown te denken is het volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) cruciaal om te weten wie besmet was en nu dus hoogstwaarschijnlijk immuun is, tenminste voor een tijdje. 

Sinds de virusuitbraak begon zijn wetenschapscentra en farmabedrijven wereldwijd naarstig serologische tests aan het ontwikkelen: die tonen aan of iemand antilichamen tegen het virus in het bloed heeft. Met die antilichamen bent u waarschijnlijk immuun, en kunt u anderen niet in gevaar brengen. 

Voor alle duidelijkheid: het gaat niet om de tests die nagaan of iemand momenteel besmet is. Dat zijn de zogenaamde PCR-tests voor virusdetectie. Serologische tests kunnen enkel bevestigen dat iemand in het verleden besmet was met het virus. 

Zowel wetenschap als politiek hebben hoge verwachtingen van die serologische immuniteitstests. De befaamde microbioloog Florian Krammer laat in de New York Times weten dat de tests kunnen helpen het normale leven weer op gang te krijgen.

Minister Philippe De Backer, die aan het hoofd staat van de coronataskforce, wil massaal testen welke Belgen immuun zijn voor het coronavirus. Zo kunnen we volgens hem bepalen wie terug aan het werk kan.

Het lijkt dus een essentieel instrument om de uitstap uit de lockdown mogelijk te maken. Business AM somt voor u de belangrijkste zaken op die u moet weten over de immuniteitstests

Waarom zijn immuniteitstests zo belangrijk?

Een groot deel van de personen die besmet raken met het SARS-Cov-2-virus vertonen enkel zeer milde symptomen die snel verdwijnen. (SARS-CoV-2-virus is de naam van het virus dat covid-19 veroorzaakt). Aangezien er wereldwijd een aanzienlijk tekort is aan PCR-tests om het virus zelf op te sporen, worden die voorbehouden voor patiënten met zware symptomen en medisch  personeel.

Individuen met milde symptomen kunnen dus niet weten of ze covid-19 hadden en nu immuun zijn, en of ze het virus alsnog kunnen verspreiden. Bovendien weten we, door de beperkte voorraad aan PCR-tests, niet hoe wijdverspreid de pandemie werkelijk is, wat de reëele mortaliteitsgraad is en welke maatregelen effectief helpen om het de uitbraak in te dammen. 

Immuniteitstests, goedkoper en makkelijker te produceren,  kunnen helpen om die cruciale vragen te beantwoorden. Bovendien kan die manier van testen helpen om te bepalen wie geen gevaar meer vormt voor anderen en dus terug aan het werk kan. Zo kan het openbaar leven mogelijk terug op gang komen op een verantwoorde manier. 

Hoe werkt het?

Als uw lichaam wordt blootgesteld aan een virus, creëert het immuunsysteem antilichamen dat de infectie bestrijden. Die kunnen zeer lang in het lichaam aanwezig blijven, van enkele jaren tot zelfs levenslang. Gedurende een bepaalde periode, de duur verschilt van ziekte tot ziekte, blijft uw lichaam de productie van antilichamen opdrijven om het virus te neutraliseren moest het opnieuw opduiken. Tijdens die periode bent u immuun. 

Een immuniteitstest spoort die antilichamen op. Ook bekend als een serologische test, analyseert zo’n test het serum van een patiënt: het vloeibare deel van het bloed dat geen cellen en stollingsfactoren heeft, maar wel antilichamen bevat. Veel van deze tests zijn eenvoudig en vereisen slechts een bloedmonster, zoals een vingerprik. Zulke tests zijn dus veel goedkoper en makkelijker massaal te produceren dan de tests die infecties opsporen. 

Antilichamen worden pas enkele dagen na de infectie ontwikkeld, dus ze zijn geen nuttige indicator van wie er momenteel besmet is. Maar omdat ze vele maanden na infectie in grote mate in het bloed aanwezig zijn, zouden ze uitermate nuttig zijn om gevallen te identificeren die besmet geweest zijn, lang nadat de infectie heeft toegeslagen.

Wat zijn de beperkingen?

Omdat covid-19 zo’n nieuwe ziekte is, wordt ze nog maar een drietal maanden onderzocht. Er zijn dus nog veel onduidelijkheden. 

We weten nog steeds niet hoe lang de immuniteit voor covid-19 duurt. Een positieve serologische test, die dus de aanwezigheid van antilichamen bevestigt, geeft zelfs nog geen garantie dat iemand immuun is. Daarvoor is een tweede test nodig die onderzoekt of de antilichamen het virus voldoende bestrijden. 

Momenteel is het bijvoorbeeld nog niet zeker of de aanwezigheid van antilichamen een infectie kan voorkomen als het lichaam blootgesteld wordt aan een hoge dosis van het virus. Bijvoorbeeld als een covid-19 patiënt in het gezicht van een zorgverlener hoest.

Bovendien kunnen antilichamen niet bepalen of iemand nog besmettelijk is of niet. Om dat uit te sluiten zou nog een PCR-test moeten volgen, een test om na te gaan of het virus dat Covid-19 veroorzaakt nog aanwezig is in het lichaam. Er moet dus een immuniteitstest plaatsvinden om te kijken of een persoon potentieel immuun is, en dan een PCR-test om zeker te zijn dat de persoon het virus niet meer kan overdragen. 

Verder zijn er ook vraagtekens te zetten bij de nauwkeurigheid van bepaalde immuniteitstests. De Britse regering moest maandag toegeven dat de 17,5 miljoen serologische doe-het-zelf-testkits die het besteld had van povere kwaliteit zijn. Het zou echter gaan om een slechte levering uit China, een vergelijkbare situatie met de mondmaskers die onze regering bestelde. 

Volgens viroloog Marc Van Ranst zijn er ook ‘heel gereputeerde, heel goede testen’ op de markt, zo liet hij vorige week optekenen op de nieuwswebsite van de openbare omroep. 

Hoe zal België de immuniteitstesten inschakelen?

In Groot-Brittannië was de regering van plan om miljoenen serologische tests voor het publiek beschikbaar te maken, zodat de bevolking zichzelf thuis zou kunnen testen. Dat plan kon op massale kritiek rekenen van de medische wereld, die stelde dat dergelijke screening onder toezicht moet staan van medische professionals. 

Het is onwaarschijnlijk dat ons land de capaciteit zal hebben om iedereen te testen. In Le Soir liet minister van Begroting Clarinval verstaan dat we binnen enkele weken over 40.000 tot 50.000 serologische testen zouden beschikken.

Hoe de tests exact worden ingeschakeld zal bepaald worden door het expertenpanel dat belast is met de ontwikkeling van een exit-strategie. Aanvankelijk zal het waarschijnlijk vooral gebruikt worden om de verspreiding van het virus in kaart te brengen, en om medisch personeel zoveel mogelijk van besmettingsrisico’s te vrijwaren.

‘Pas als de epidemie zo goed als voorbij is en het RIZIV de terugbetaling heeft geregeld, zullen wellicht ook particulieren kunnen vragen om een test.’ Dat laat Katrien Lagrou optekenen in Het Nieuwsblad. Zij staat aan het hoofd van het labo voor klinische microbiologie van het UZ Leuven, dat verantwoordelijk is voor de kwaliteitscheck van de bestelde immuniteitstests.