De effectieve kernuitstap tegen 2026 lijkt feitelijk beslist te zijn, zowel op het politieke niveau als op het niveau van de industriële hoofdrolspelers. Engie Electrabel heeft in november laten weten dat het een kernuitstap aan het voorbereiden is.

In feite kan de levensduur van slechts 2 van de 7 kernreactoren in België (Doel en Tihange) verlengd worden. In november komt er overigens een evaluatie, die volgens de sector veel te laat komt. Hoe dan ook, om het verlies van de nucleaire productie te compenseren, rekenen de autoriteiten op hernieuwbare energiebronnen, maar waarschijnlijk ook op de bouw van gascentrales, die CO2 uitstoten. Iets wat kerncentrales net zeer weinig doen.

Volgens een Britse studie die in november is gepubliceerd, is het Belgische energieplan anders dan alle andere in Europa. Ons land staat voor twee deadlines: de geleidelijke afschaffing van kernenergie tegen 2025 en de door de EU gewenste koolstofneutraliteit tegen 2050, met een doelstelling van 30 procent hernieuwbare energie tegen 2030 (in België schommelen we rond de 15 procent).

‘Dat zijn twee tegenstrijdige doelstellingen, oordeelt de studie. België is op weg om tegen 2030 een van de meest vervuilende elektriciteitsnetten van Europa te hebben,’ zegt hoofdonderzoeker Charles Moore.

De gascentrales kennen zowel voor- als tegenstanders. Zo komt het CRM-mechanisme, dat de Belgische stroombevoorrading moet verzekeren na de kernuitstap, op Europees niveau herhaaldelijk onder vuur te liggen, zoals onlangs nog in de Raad van State. Sommigen zijn ervan overtuigd dat het gebrek aan elektriciteit in feite zal worden gecompenseerd door kerncentrales in het buitenland.

Van 0 tot 7

Waar hebben we het in godsnaam over? In de eerste plaats kan de levensduur van slechts twee reactoren na 2025 worden verlengd: Tihange 3 en Doel 4, de twee reactoren in de beste staat. Gemiddeld levert kernenergie in België tussen 30 en 50 procent van onze elektriciteit. Volgens Arnaud Colignon, lid van Inter-Environnement Wallonie, de federatie van milieuverenigingen, zouden de 2 reactoren slechts goed zijn voor 4 procent van onze energiebehoefte. ‘Het hele debat over kernenergie in België is dus toegespitst op deze twee reactoren, die uiteindelijk zeer weinig impact hebben’, zei hij tijdens een recent debat.

Maar hoeveel gascentrales zouden er in totaal nodig zijn om dit verlies aan kernenergie goed te maken? De meningen lopen uiteen. Volgens Elia, de beheerder van het transmissienet, zouden daarvoor 6 tot 7 grote centrales nodig zijn. Volgens de CREG, de regulator van de elektriciteitsmarkt, zouden er slechts 1 à 2 nodig zijn. In één studie wordt zelfs geraamd dat er geen gascentrales nodig zouden zijn.

In werkelijkheid zijn de berekeningen moeilijk. We zouden bijvoorbeeld rekening moeten houden met de opwarming van de aarde, wat een neerwaarts effect zal hebben op de energiefactuur. Maar aan de andere kant zouden we rekening moeten houden met bijvoorbeeld een toenemend energieverbruik door de opkomst van elektrische wagens.

Voor-en tegenstanders

Hernieuwbare energiebronnen zijn nog niet klaar om in België de plaats van kernenergie in te nemen. De capaciteit van zonne-energie is echter met 25 procent gestegen ten opzichte van 2019. Offshore windprojecten nemen in aantal toe. Maar dat zijn per definitie intermitterende energiebronnen.

• Argument van mensen tegen een verlenging van de levensduur van de kerncentrales: er kunnen allerhande maatregelen genomen worden om het energieverbruik te verlagen, zoals de woningen beter isoleren. Ook op bedrijfsniveau is er nog veel werk aan de winkel.
• Argument van mensen die voor kernenergie zijn: naar schatting zal de energie hoe dan ook uit het nucleaire arsenaal in het buitenland worden gehaald, dan is het beter de expertise hier in België te houden.

Het is niet eenvoudig om de vraag te beantwoorden of kernenergie nu een goede of slechte zaak is. Loont het de moeite om de levensduur van twee kernreactoren te verlegen? Hoe zinvol is het om als alternatief gascentrales te bouwen die CO2 uitstoten?

Een gulden middenweg is een geleidelijke stopzetting van het gebruik van kernenergie, met verlenging van de twee reactoren. Dit zou onze behoefte aan gascentrales moeten beperken en in overeenstemming moeten zijn met de doelstellingen inzake koolstofneutraliteit. (evb)