De ware omvang van het fortuin van de Russische president Vladimir Poetin is een mysterie. Om gerichte sancties op te kunnen leggen, en om te weten welke activa bevroren moeten worden, is het voor de internationale autoriteiten nochtans van cruciaal belang om een idee te hebben waar Poetins geld zit. Hoe hard voelt Poetin de internationale sancties in zijn persoonlijke portemonnee?
De politieke elite en oligarchen van Rusland treffen in hun portefeuille, daarvoor dienen de westerse sancties. Sinds ze zijn ingevoerd, hebben de Russische miljardairs grote sommen geld verloren. Maar in welke mate de sancties een effect op Poetins persoonlijke schatkist hebben, valt minder makkelijk te achterhalen. Zijn vermogen is een goed bewaard geheim.
In 2016, bij de onthullingen van de Panama Papers, kwam aan het licht dat Poetin een flink aantal vastgoedprojecten bezit. Het eigendomsrecht zit echter verborgen achter een ingewikkeld systeem van fiscale achterluikjes, waardoor Poetin zelf moeilijk als de facto eigenaar aangeduid kan worden. Vaak staan de eigendommen op naam van zijn naasten.
Onder de eigendommen vinden we een luxueuze jacht van meer dan 100 miljoen dollar, die aangemeerd lag in Hamburg, maar vlak voor de invasie zorgvuldig is verplaatst. Dankzij een documentaire van zijn politieke rivaal Aleksej Navalny – die Poetin liet vergiftigen en opsluiten – weten we ook dat de Russische president in het bezit is van een riante villa langs de kust van de Zwarte Zee.
De enige sporen die wijzen naar de inkomsten van de president zijn de officiële documenten die de Russische overheid zelf vrijgeeft. Volgens Poetins belastingaangifte – die CNN kon inkijken – zou hij in 2018 het bezit geweest zijn van een appartement in Sint-Petersburg van 75 vierkante meter, twee wagens uit het Sovjettijdperk en een 4×4-wagen. Uit de gegevens van het Kremlin blijkt dat de president van de Russische Federatie ongeveer 140.000 dollar per jaar verdient, wat een behoorlijk groot bedrag is in Rusland. Uiteraard tonen die officiële aangiften niet het volledige plaatje.
200 miljard dollar dankzij afpersing en diefstal uit de staatskas
“Poetins zichtbare horlogecollectie is op zich al een veelvoud van zijn officieel salaris waard”, stelde investeerder Bill Browder in 2018 al vast. Volgens hem is die welvaart “het resultaat van afpersingen en massale diefstal uit de staatskas.”
Alles bijeen geteld, zou het vermogen van Poetin neerkomen op ongeveer 200 miljard dollar, zei Browder in 2017 in de Amerikaanse Senaat. Als dat cijfer klopt, dan zou Poetin een van de (zo niet dé) rijkste personen ter wereld zijn.
Volgens Forbes, het magazine dat bekend staat om zijn lijst van rijkste mensen ter wereld, zou het vermogen van Poetin “waarschijnlijk een van ‘s werelds meest ongrijpbare mysteries in de zoektocht naar rijkdommen” zijn.
“De autoriteiten volgen zijn bezittingen”
Het grote publiek heeft geen idee wat het vermogen van Poetin bedraagt. “Maar het is aannemelijk om te stellen dat de inlichtingendiensten en relevante autoriteiten van de VS en de EU al jarenlang zijn bezittingen op het spoor zijn”, legt Ross Delston, expert in anti-witwaspraktijken uit aan CNN.
“Als de Amerikaanse en Europese overheden zijn bezittingen grondig willen opsporen, zullen ze veel doelwitten in het vizier moeten nemen. Die bevinden zich namelijk over de hele wereld … zeker binnen de grenzen van de Europese Unie en de Verenigde Staten”, zegt hij.
Wat is de impact van de sancties?
Volgens Delston zullen de sancties Poetins plannen met Oekraïne geen halt toeroepen. “De sancties zijn er niet op gericht om hem te stoppen, maar om hem te straffen.” De strafmaatregelen hebben, kortom, vooral een symbolische betekenis: ze leveren Poetin gezichtsverlies op. “Rijke mensen hebben de neiging om zeer gehecht te zijn aan hun vermogen, zelfs al blijven ze over enorme reserves beschikken”, aldus Delston.
Poetin moet dus een afweging maken wat voor hem het belangrijkst is: een militaire overwinning of zijn persoonlijke fortuin. Net zoals zijn schatkist is Poetins geest echter vaak ondoorgrondelijk gebleken.
(lp)