Het digitale prikbord Pinterest lijkt er als een van de enige sociale netwerken in te slagen om misinformatie over vaccins en het coronavirus van zijn platform te weren. Het geheim is een menselijk team dat de site afschuimt naar misleidende termen.
Op Pinterest posten mensen allerlei zaken, van interieurtips tot recepten, maar het is ook het ideale platform voor kwakzalvers om twijfelachtige theorieën over geneeskunde te verspreiden. Daarom heeft de site al van voor corona een nultolerantie tegen misleidende informatie over gezondheidszaken.
Het werkt daarvoor met een team van mensen, terwijl de meeste andere sociale netwerken daar artificiële intelligentie voor gebruiken, die hele dagen foute of misleidende zoekwoorden intikken. Als ze iemand betrappen op het verspreiden van foutieve claims, verwijderen ze het account zonder pardon van het platform. Ze houden ook nauw contact met gezondheidsautoriteiten om op de hoogte te blijven van nieuwe gevaren.
Plandemic
En dat blijkt zijn vruchten af te werpen. Het is natuurlijk geen zaligmakende strategie, want er is nog een hoop ‘pins’ met fake news over onder andere afvallen en angstaanvallen. Maar over het algemeen heeft de site het minste last van misinformatie, zeker als het over vaccins gaat. Er was een tijd dat de valse claims daarover welig tierden op Pinterest.
Het zet daarvoor nu ook bewust een tandje bij. Toen onlangs bijvoorbeeld de film ‘Plandemic’ verscheen, vol met complottheorieën, zochten de werknemers van Pinterest in de aanloop naar de release constant op woorden die aan de film konden gelinkt worden om foute posts te verwijderen.
Het verschil met Facebook is hemelsbreed. Het grootste sociale netwerk ter wereld lijkt fake news maar niet onder controle te krijgen. Er is een wildgroei aan groepen op het platform waar goeroes vrank en vrij valse informatie over vaccins en mondmaskers kunnen verspreiden. Facebook doet daar weinig aan. Deels omdat het bedrijf schermt met de vrijheid van meningsuiting en dus niet snel zal ingrijpen, maar er is meer aan de hand.
Facebook zal bijvoorbeeld hier en daar wel eens een post verwijderen, maar nooit de accounts van de verspreiders. Die kunnen met andere woorden achteraf in alle vrolijkheid opnieuw beginnen. De groepen worden ook nooit gesloten. Dat brengt erg weinig zoden aan de dijk.
En als Facebook een post verwijdert, toont het bovenaan de tijdslijn van iedereen die die post gezien heeft een standaardlink naar de site van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). De kans dat mensen die in complottheorieën geloven daarop klikken, is eerder klein.
Druppel op hete plaat
Volgens het Britse Center for Countering Digital Hate hadden mensen die geld verdienen met anti-vaccinclaims in juni al 28 miljoen volgers verzameld op Facebook en groeide hun aantal volgers tussen mei en juni aan met 854.000. Er waren toen ook 64 anti-vaccinatiegroepen beschikbaar met een verzameld bereik van 1 miljoen volgers.
De onderzoekers zijn dan veel meer te spreken over de strategie van Pinterest, die ook constant blijft veranderen in functie van de omstandigheden. Toen de Amerikaanse gezondheidsinstantie CDC in februari bijvoorbeeld zei dat mondmaskers niet nodig zijn en mensen zelfs afraadde om er te kopen, verwijderde Pinterest alle advertenties voor mondmaskers van zijn site en ging het in tegen gebruikers die er iets over zeiden. Toen de CDC zich later echter bedacht en mondmaskers aanraadde, liet het platform alle advertenties en berichten over mondmaskers weer toe.
Het enige probleem, zegt onderzoeker Neil Johnson, is dat Pinterest zo’n klein bereik heeft dat zijn inspanningen maar een druppel op een hete plaat zijn. Pinterest heeft 335 miljoen gebruikers, terwijl Facebook er al 2,7 miljard mocht verwelkomen.
Bosbrand
Het probleem bij grote sociale mediagiganten zit in de manier waarop hun platform werkt, klinkt het. ‘Het is als een bosbrand’, zegt Johnson aan de medische nieuwswebsite Stat. ‘Als mensen in de ene groep geen gelijk krijgen, gaan ze gewoon naar een andere groep of een ander sociaal medium en uiteindelijk vinden ze wel mensen die hun ideeën delen, waardoor hun verkeerde gedachtegang alleen maar versterkt wordt.’
Bij Facebook is het dan weer vooral het algoritme dat de problematiek versterkt. Facebook toont u wat u wil zien, dus als u een hele dag complottheorieën leest, zal het Facebook-algoritme u sneller groepen voorstellen die dat soort theorieën met de regelmaat van de klok bediscussiëren. Dat leidt tot een vicieuze cirkel.
Johnson roept beleidsmakers op om beter in kaart te brengen op welke online plaatsen extremisten zich verzamelen en hoe ze ‘gewone’ mensen overhalen om zich aan te sluiten bij hun bewegingen. ‘Zonder kaart van het slagveld, zullen we deze strijd nooit winnen’, besluit hij.
