Het conflict tussen Israël en Iran is een nieuwe fase binnengetreden nadat Iran donderdag voor het eerst raketten op Israëlische doelwitten in de Golanhoogte heeft afgevuurd. Israël beantwoordde de aanvallen naar eigen zeggen door ‘bijna alle’ Iraanse militaire sites in Syrië te bombarderen. Het gaat om de belangrijkste confrontatie tussen beide landen sinds de Yom Kippoer-oorlog in 1973.

De Golanhoogte – een gebied van 20 km breed op 70 km lang – vormde sinds de onafhankelijkheid in 1946 een integraal deel uit van Syrië, maar werd in 1967 door Israël veroverd tijdens de Zesdaagse Oorlog waarin de Joodse Staat vocht tegen Egypte, Jordanië en Syrië. 

Deze escalatie is een van de vele crises die volgt op de Syrische burgeroorlog. Iran en zijn bondgenoten staan in die oorlog aan de kant van de Syrische dictator Assad en willen nu iets voor terug, in ruil voor hun investeringen.

Ze hopen een robuuste militaire aanwezigheid uit te bouwen in Syrië, die hen moet toelaten zich steeds dichter bij de Joodse Staat te gaan positioneren en dat op strategisch belangrijke locaties. Maar onder geen voorwaarde zal Israël dat laten gebeuren. Men wil absoluut een situatie vermijden zoals degene die na de oorlog met Libanon is ontstaan en waarbij de Hezbollah grote delen van Beiroet in kon nemen. Volgens het Israëlische leger zou Iran vandaag al 80.000 soldaten op Syrisch grondgebied hebben gestationeerd.

‘Rode lijn’ wordt getest

De kans dat we naar een regelrechte oorlog gaan is beperkt, doch niet ondenkbaar, zeggen militaire experts, omdat geen van beide echte een nieuwe oorlog wil.

Beide landen testen op dit moment hun ‘rode lijnen’ en de gebeurtenissen van de voorbije 24 uur hebben een mogelijk conflict iets hoger op de escalatieladder geplaatst.

Probleem is dat zo vele partijen (Rusland, VS, Iran, Syrië, Koerden, Turken, jihadi’s) bij deze oorlog betrokken kunnen raken of zijn en het moeilijk te anticiperen is wat elk van die partijen gaat doen.

Tel daarbij dat de Verenigde Staten, noch Rusland zich in een eerste tijd als scheidsrechter lijken te willen opstellen. Maar wie kan dat wel? De EU? 

Nu de Verenigde Staten het Iran-akkoord de rug hebben toegekeerd kan Iran twee zaken doen: proberen de overige acteurs er van te overtuigen dat de VS geïsoleerd moet worden en dat het akkoord nog wel levensvatbaar is. Maar het kan ook beslissen zijn kernprogramma verder op te voeren, wat voor Israël een totaal nieuwe situatie zou doen ontstaan. (Teheran ligt op minder dan 2.000 km van Tel-Aviv)

Conclusie: hoe langer het conflict op de spits wordt gedreven hoe groter de kans dat ‘iets’ gebeurt dat het kruitvat doet ontploffen.