Historisch bezoek Xi Jinping aan Japan uitgesteld: Chinese houdgreep van Hongkong blijkt een doorn in het oog

Wat een historische toenadering had moeten zijn, wordt nu voor al voor de tweede keer uitgesteld: in maart werd het staatsbezoek van Chinees president Xi Jinping aan de vroegere aartsrivaal Japan verschoven door de coronapandemie. Nu ziet de Japanse premier Shinzo Abe zich gedwongen om de visite op de lange baan te schuiven omdat zijn Amerikaanse bondgenoot op de rand van een nieuwe Koude Oorlog met China staat.

Het langverwachte staatsbezoek vormde de spil in de strategie van Abe om economische samenwerking met China tot stand te brengen, zonder zijn goede relatie met de Amerikaanse president Donald Trump in het gedrang te brengen.

Uitnodiging ingetrokken

Maar nu staan Washington en Peking neus aan neus vanwege de aanpak van de virusuitbraak en China’s controversiële nieuwe veiligheidswet in Hongkong. Dat maakt het zeer onzeker of Xi Jinping de houten pagodes van Tokio de komende jaren zal kunnen aanschouwen.

De Japanse minister van Buitenlandse Zaken zei woensdagavond op televisie dat het beter was om de G7- en G20-meetings af te wachten, vooraleer het diplomatisch charmeoffensief tussen de Aziatische grootmachten te organiseren. De G20 staat momenteel gepland in november.

Hij suggereerde de temperatuur van de internationale verhoudingen op te meten op die vergadering van staatshoofden van de grootste economieën, en dan eventueel een bezoek te plannen. ‘We staan nog niet op het punt om een specifiek tijdstip uit te werken’, zei buitenlandminister Toshimitsu Motegi. Er zijn al hartelijker uitnodigingen verstuurd.

Nochtans waren de relaties tussen de tweede en de derde grootste economie van de wereld aan het verbeteren de laatste jaren. Beide landen leven traditioneel op gespannen voet met elkaar vanwege historische en territoriale kwesties. De Japanse kolonialistische uitspattingen in China zijn nog niet verteerd, en recentelijk betwisten beide naties elkaars claims op enkele eilanden in de Zuid-Chinese Zee.

Amerikaanse en economische druk

De veranderde houding van Tokio wat betreft het bezoek wordt gevoed door binnenlandse en buitenlandse factoren. Trump pakt China hard aan in de aanloop naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen in november, een tactiek die hij bij zijn vorige campagne ook hanteerde.

Nu overweegt hij zware sancties op Peking vanwege de Chinese houdgreep op Hongkong, en de aanpak van de virusuitbraak in Wuhan. Als het zover komt zal Japan onder druk staan om zijn dichtste bondgenoot Washington bij te staan.

Japan heeft ook economische motieven, als de Chinese veiligheidswet erdoor komt zal de glans van Hongkong als financieel centrum van Azië heel wat matter worden. Aangezien Japanse bedrijven zeer actief zijn in Hongkong, kan het einde van de Hongkongse autonomie een zware klap zijn voor de Japanse economie.

Intern krijgt Abe dan weer heel wat kritiek te slikken van zijn eigen partij als zijnde te soft voor China. Tijdens de coronacrisis had hij reizigers uit China veel sneller moeten bannen, en hij is niet streng genoeg voor Chinese expedities in de wateren rond Japanse eilanden, luidt het.

China op zijn beurt wil met president Xi’s bezoek aan Tokio aan de wereld tonen dat het de uitbraak van het coronavirus achter zich gelaten heeft. Peking wil Trump ook uitdagen door een Amerikaanse bondgenoot het hof te maken. Dat Japan nu de boot afhoudt onder Amerikaanse druk is een geopolitieke kaakslag voor de machtige Chinese draak.

Meer