Gisteren kwam Le Soir naar buiten met een gelekt rapport over een nieuwe creatie van Smals. De IT-dienstverlener van de overheid zou een data tool gemaakt hebben om Belgen te profileren: kruisverwijzingen tussen persoonlijke gegevens en gevoelige data (over gezondheid, fiscaliteit, juridisch verleden, enz.) zonder enig toezicht of zelfs mandaat van de overheid. De hoofdrolspeler van het verhaal, Frank Robben, verdedigt zich: ‘Fake news van A tot Z’.

Laten we eerst even het geheugen opfrissen: Le Soir – dat zich baseert op verschillende bronnen – beschuldigt Robben ervan een instrument te ontwikkelen – projectnaam: ‘Putting Data at the Center’ – dat onze verschillende vertrouwelijke gegevens kan kruisen.

Er zou geen kwaad opzet in het spel zijn, de tool dient gewoon om de anonieme uitwisseling van informatie te vergemakkelijken. Dat is alleszins het weerwoord van de FOD Beleid en Ondersteuning (BOSA), die het auteurschap van het project claimt. Het zou intussen onder de naam ‘Smart Data Services’ ontwikkeld worden. Le Soir blijft achter zijn berichtgeving staan, en houdt vol dat ‘Smals van bij het begin bij het project betrokken is geweest’.

Wat is het probleem? De ontwikkeling van de tool zou door geen enkel politiek niveau besteld of goedgekeurd zijn, niet door de regering, en niet door het Parlement. Het is dus niet moeilijk om te bedenken hoe dit systeem de deur open zet voor potentiële orwelliaanse excessen.

‘Valse berichtgeving’

Frank Robben, de topman van Smals die al eerder van belangenconflicten verdacht werd, ontkent de beschuldigingen van Le Soir categoriek. Gisteren stuurde Smals een persbericht de wereld in:

‘Smals en Frank Robben betreuren deze valse berichtgeving ten zeerste, dat bedoeld lijkt om het vertrouwen van de bevolking in het informatiebeheer door de overheid in vraag te stellen, of zelfs om het opzettelijk te ondermijnen.’

‘In werkelijkheid bestaat er wel degelijk een project genaamd ‘Putting Data at the Center’ bij FOD BOSA. Het is geen geheim project. Smals noch Frank Robben is de initiatiefnemer van dit project, en ze hebben geen controle over de voortgang ervan. Volgens de informatie die publiekelijk beschikbaar is, heeft het project niet de doelstelling die het toegewezen krijgt in het artikel van Le Soir.’

De FOD BOSA wijst erop dat het project ook een wettelijke basis heeft: ‘Het project om authentieke bronnen te ontsluiten valt binnen het kader van de juridische rol van de FOD BOSA als service integrator (wet van 15/8/2012 met betrekking tot de oprichting en organisatie van een federale dienstintegrator). We zijn voortdurend op zoek naar veilige manieren om gegevens beschikbaar te stellen, in het kader van wettelijke bepalingen en in overeenstemming met bevoegdheden. Dit project maakt deel uit van het “once only”-principe (het uitgangspunt dat de burger maar een keer informatie aan de overheid doorgeeft, red.), dat tot doel heeft het hergebruik van reeds beschikbare gegevens te maximaliseren.’

Vertrouwen

Smals raakt een belangrijk punt aan: ‘het vertrouwen van de bevolking in het informatiebeheer van de overheid.’ Big data, en het feit dat er privégegevens onder die term vallen, wekken weerstand en angst op. Het beheer van onze vertrouwelijke gegevens kan daarom in geen geval overgelaten worden aan technici die op eigen houtje handelen.

Het onderwerp heeft intussen ook de politiek bereikt. Staatssecretaris voor Digitalisering en Administratieve Vereenvoudiging Mathieu Michel (MR) reageerde gisteravond: ’Ik sta geen profilering van burgers toe. Het is dringend noodzakelijk om de burgers transparantie te bieden, over de gegevens die hun eigendom zijn en niet die van ambtenaren’, zei hij aan persagentschap Belga.

‘Met dat in gedachten ben ik van plan orde te scheppen in de manier waarop gegevens worden beheerd. Dat betekent transparantie bieden en burgers laten weten welke gegevens de staat over hen bewaart en wat ermee wordt gedaan. Het wettelijke kader rond deze gegevens moet versterkt worden. De manier waarop de gegevens nu door sommige ambtenaren lijken te worden gemonopoliseerd, is niet acceptabel.’

Dat het bevoegde regeringslid zulke woorden in de mond neemt, zegt veel over de problematiek die naar boven gebracht werd. Er moet dringend licht op de zaak geworpen worden. Ook verschillende volksvertegenwoordigers zijn die mening toegedaan, voornamelijk aan Franstalige zijde (Ecolo, MR, PVDA/PTB)

Premier Alexander De Croo (Open VLD) en minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Sp.a) willen de zaak eerst volledig uitpluizen alvorens zich uit te spreken.

De pandemie confronteert ons met de kwetsbaarheid van onze democratie. Niet alleen onze individuele vrijheden worden aangetast, maar ook het behoud van onze persoonlijke gegevens staat onder druk. Big Data kan angstaanjagend zijn, daarom moet het zeer grondig omkaderd, gecontroleerd en uitgelegd worden. (evb)