De voorbije weken doen geruchten de ronde dat kosmologen “in paniek” zouden zijn omdat de eerste afbeeldingen die door de James Webb ruimtetelescoop werden genomen, zouden aantonen dat de oerknal nooit gebeurde. Maar klopt die berichtgeving wel?
De theorie van de oerknal stelt dat het heelal zo’n 13,8 miljard jaar geleden ontstond uit een enorm heet punt met een zo goed als oneindig grote dichtheid. Het is nog niet bekend waarom of hoe dat gebeurde, maar de theorie, die in 1931 werd bedacht door de Belgische priester en natuurkundige Georges Lemaître, heeft de tand des tijds goed doorstaan. Al bijna een eeuw lang wordt de theorie gebruikt om een reeks fenomenen die in het universum voorkomen te verklaren, met veel succes.
De meeste kosmologen zijn het er dan ook over eens dat de theorie beschrijft wat er in de realiteit is gebeurd. Toch is niet iedereen het daar mee eens. De voorbije weken verscheen een artikel, waarin wordt beweerd dat de eerste foto’s die door de James Webb werden gemaakt, aantonen dat de theorie niet zou kloppen. De auteur, Eric Lerner, beweert zelfs dat de foto’s “paniek” veroorzaken bij kosmologen. Maar door dieper in te gaan op wat de onderzoeker zegt, blijkt al snel dat hier simpelweg geen bewijs voor is. Althans volgens Don Lincoln, een fysicus bij Fermilab, Amerika’s grootste laboratorium voor de deeltjesfysica.
‘De oerknal is niet gebeurd’
Lerner maakte de beweringen in een artikel dat op 11 augustus werd gepubliceerd bij The Institute of Art and Ideas (IAI), een Britse filosofische organisatie. In het artikel, dat simpelweg de titel ‘De oerknal is nooit gebeurd’ heeft, legt de wetenschapper uit waarom hij denkt dat de theorie niet deugt, waarbij hij beweert dat de foto’s die door de James Webb zijn genomen voor massale bekommering zorgen bij wetenschappers.
Maar dat is misleidend, meent Lincoln in een uitgebreid artikel, waarin hij Lerners ideeën vermorzelt. Hoewel het de plicht van wetenschappers is om constant te porren en te zoeken, om na te gaan of een theorie klopt en die te ontkrachten, lijkt dat hier niet het geval. Lerner citeert (op foutieve wijze) een aantal studies die in de voorbije weken door kosmologen zijn geschreven.
Zo is de titel van het artikel waarnaar hij verwijst, waarin de auteur zogezegd “in paniek” is, simpelweg een woordspeling op ‘Panic! at the Disco’. Een andere wetenschapper waar Lerner naar verwijst, zou volgens zijn artikel hebben beweerd dat ze niet kon slapen, omdat ze zich af zou vragen of “alles wat ik heb gedaan fout is”. De wetenschapper in kwestie, Allison Kirkpatrick, heeft meermaals gezegd dat Lerner haar uitspraak misbruikte, en dat ze het helemaal niet over de oerknal had.
Met andere woorden: de wetenschappers die volgens Lerner in paniek zijn, zijn dat helemaal niet, meent Lincoln. Maar het is geen toeval dat Lerner de beweringen doet. Het is namelijk niet de eerste keer dat Lerner beweert dat de oerknal niet gebeurde. Hij schreef er in 1991 zelfs een boek over, met zo goed als dezelfde titel als het artikel dat bij IAI werd gepubliceerd.
Lerner stelt in het boek een alternatieve theorie voor, waarbij het universum voor eeuwig bestaat. Daarbij baseert hij zich op het werk van Nobelprijswinnaar voor de scheikunde Ilya PrigoGine, waarin hij beschrijft hoe orde kan ontstaan uit chaos. Dat is echter in strijd met de tweede wet van de thermodynamica, die stelt dat een systeem pas in evenwicht is, als het zijn maximale entropie heeft bereikt.
Het boek werd door de meeste kosmologen en fysici met de grond gelijk gemaakt. Lerner zou een aantal cruciale fouten hebben gemaakt bij zijn interpretaties, en zijn alternatieve model zou bovendien niet stabiel zijn.
Lerner spreekt in zijn artikel echter van een cultuur van censuur. Vooral de laatste jaren zou de wetenschappelijke gemeenschap geen papers meer willen publiceren over de theorie dat de oerknal nooit gebeurde. Hij spreekt van een “crisis” in de kosmologie en noemt de theorie “gefaald”. Lerner zal zijn standpunten verdedigen tijdens een debat, dat in september zal worden gehouden in Londen.
(jvdh)
