Ontslagnemend minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib (MR) is door België voorgedragen als Europees Commissaris. Om die functie te krijgen, moest ze een hoorzitting van drie uur doorstaan.

Key takeaways

• Lahbib kon lastige vragen over Iraanse visa en haar bezoek aan de Krim ontwijken.
• Haar inhoudelijke antwoorden op vragen rond klimaat en pandemieën lijken afdoende.
• Haar goedkeuring maakt misschien onderdeel uit van een politiek steekspel tussen christendemocraten en liberalen.

In het nieuws: Lahbib krijgt, zoals verwacht, vragen over haar verleden.

• Hadja Lahbib mag haar hoorzitting beginnen met een uiteenzetting van het beleid dat ze wil voeren. Om de aandacht te trekken, begint ze met een persoonlijk verhaal. Ze legt aan het Europees Parlement uit dat ze als dochter van Algerijnse immigranten nooit verwachtte universitaire studies aan te vatten, of om het eerste Belgische tv-anker te worden van Noord-Afrikaanse origine, “maar ik deed het wel”. Volgens Lahbib is haar eigen verhaal exemplarisch voor Europa: “Dat is waar Europa om draait: gelijkheid, solidariteit en kansen”.
• In haar openingspraatje staat Lahbib stil bij haar toegewezen bevoegdheden: Paraatheid, Crisisbeheer en Gelijkheid. Zo zegt ze dat de Europese Unie verder werk moet maken van het verdedigen van LGBTQ-rechten. “Er is geen plaats in Europa voor discriminatie”. Over Paraatheid is ze ook duidelijk: Europa moet niet louter reageren op crisissen maar proactief anticiperen.
• Daarna mogen de parlementsleden Lahbib drie uur lang ondervragen. Het is net haar verleden wat haar het meeste vragen oplevert, zoals voorspeld werd. Assita Kanko (N-VA, en in het Europees Parlement toebehorend aan de Europese Conservatieven en Hervormers-fractie) legt haar landgenote op de rooster. Kanko brengt het schandaal met de Iraanse visa naar boven: Lahbib was als minister van Buitenlandse Zaken mee verantwoordelijk voor de uitreiking van visa aan omstreden Iraanse functionarissen. Hadja Lahbib omzeilt de vraag door te focussen op haar algemeen beleid inzake Iran, maar beantwoordt de vraag niet direct.
• Een duidelijk antwoord komt er wel als een ander Europees Parlementslid, Irmhild Bossdorf, een vraag stelt over haar reis naar de Krim als RTBF-reporter, met een Russisch visum. Volgens Lahbib moet die reis in de juiste context gezien worden. Als Buitenlandminister heeft ze goede banden onderhouden met Oekraïne, stelt ze. “Ik heb een hechte relatie met Oekraïens president Zelensky”, verweert Lahbib zich.

Een plan voor klimaatrampen

Gevolgd: Collega-liberaal Hilde Vautmans (Open Vld) neemt Hadja Lahbib in bescherming.

• Vautmans snijdt het onderwerp Donald Trump aan. Ze brengt Lahbib en de rest van het parlement op de hoogte dat Trump uitgeroepen is als president-elect. “‘America First’ was de slogan toen hij voor het eerst verkozen raakte”, stelt Vautmans. “Wat met ons? Wat met de Europeanen? Wat met vrouwenrechten?”, vraagt ze aan Lahbib.
• Die heeft een antwoord klaar: “We moeten respect betuigen voor de beslissing die de Amerikanen namen”, zegt ze, zelfs als het om vrouwenrechten gaat. Ze wil proberen “mannen en vrouwen te verzoenen en ook mannen mee aan boord te krijgen”. “Ik geloof niet dat je kunt vechten voor gendergelijkheid door de mannen langs de zijlijn te zetten”.
• Lahbib krijgt zoals verwacht ook vragen over de overstromingen in Spanje. Als beoogd commissaris voor Paraatheid wil ze een plan uitwerken, samen met haar collega’s uit het Middellandse Zee-gebied. Ze haalt aan dat er te weinig over klimaatverandering gesproken wordt.
• Een andere mogelijke crisis is een nieuwe pandemie. Ook daar is Europa niet klaar voor, waarschuwt Lahbib. “Er zijn 34 potentiële veroorzakers van een pandemie”, weet ze. “We hebben vaccins voor 14 daarvan, en behandelingen voor slechts 11. (…) We moeten maatregelen treffen”.
• Vautmans spreekt expliciete steun uit voor Lahbib. Volgens de Open Vld-politica gaf Lahbib een “heldere en duidelijke presentatie”. Voor andere Europees Parlementsleden blijkt het minder duidelijk. Wanneer de Tsjech Jaroslav Bžoch een vraag stelt over het Europese grenzenbeleid, moet Lahbib aangeven dat dit niet binnen haar bevoegdheden valt: “Ik zie niet in wat de link is tussen de nood voor ontwikkelingshulp en het managen van migratie”.

Politiek spel

Om te volgen: Wat wordt het oordeel van de coördinatoren?

• Afgevaardigden van de verschillende fracties gaan nu in beraad. Zij worden “coördinatoren” genoemd en moeten met een twee derde meerderheid beslissen of een kandidaat geslaagd is of niet. Hadja Lahbib kan drie mogelijke uitkomsten te horen krijgen:
  • Als twee derde van de coördinatoren voor stemt, kan ze aan de slag.
  • Een herkansing is ook mogelijk. Lahbib kan dan bijkomende schriftelijke vragen krijgen of er kan een tweede hoorzitting van anderhalf uur volgen. Na die tweede kans volstaat een gewone meerderheid van 50 procent om te slagen.
  • Als de coördinatoren de kandidaat direct afkeuren of als ook de herkansing niet slaagt, dan moet het land een nieuwe kandidaat zoeken om voor te dragen. Voor België zijn het de onderhandelende Arizona-partijen die dat beslissen. De toekenning van de post van Eurocommissaris maakt deel uit van de regeringsonderhandelingen.
• Ondertussen wordt er onder meer door Politico gefluisterd dat er een politiek spel gespeeld kan worden. Jessika Roswall, de kandidaat-Commissaris van Zweden, werd niet direct aanvaard. Zij is lid van de Christendemocratische EVP-fractie en kreeg onder meer tegenstemmen van de liberale Renew-fractie. Mogelijk volgt er een politieke revanche waarbij de EVP tegen de liberale Lahbib stemt.