Groen vindt geen 'consensuskandidaat' en maakt zich op voor race tussen Vaneeckhout enerzijds en Calvo of De Vriendt anderzijds: Vlaams fractieleider Rzoska past

De leden van Groen hebben tot klokslag middernacht op 3 mei, van dinsdag op woensdag dus, om te weten wie hun kandidaat-voorzitters worden. In de wandelgangen is nu al duidelijk dat de poging om één consensuskandidaat te krijgen, waarbij politiek directeur Bogdan Vanden Berghe (Groen) als naam naar voor werd geschoven, mislukt is. En zo komt er meer dan vermoedelijk een open strijd tussen twee kampen: eentje rond Vlaams Parlementslid Jeremie Vaneeckhout (Groen), die de impliciete steun heeft van afscheidnemend voorzitter Meyrem Almaci (Groen). Al neemt hij zelf wel opvallend afstand van de oud-voorzitter. Het andere kamp, de ‘hervormers’, dat een heel andere wind wil na Almaci, moet dit weekend zijn kandidaat kiezen: zowat iedereen wijst naar ofwel Wouter De Vriendt (Groen), ofwel zijn ‘buddy’ Kristof Calvo (Groen). Eén van beiden gooit zich ook in de race.

In het nieuws: “Ik ga dit weekend eens goed nadenken, maar het kriebelt wel om veel meer te betekenen voor mijn partij en dit land”, zo vertelt een breed glimlachende Kristof Calvo voor de micro’s van Villa Politica.

De details: Björn Rzoska (Groen), de vorige keer de uitdager van Almaci, haakt af, en maakt zo ruimte vrij.

Terwijl CD&V (of schrijven we nu voortaan cd&v?) weer enkele weken moet wachten op nieuws over een ‘consensuskandidaat’ als voorzitter, is er bij Groen duidelijkheid: zo’n kandidaat komt er niet. Het wordt een open race.
De top deed nochtans een poging om zich achter één man te scharen, nadat Meyrem Almaci op 23 maart aankondigde de fakkel door te geven aan een nieuwe voorzitter, en zelf een stap opzij te zetten. “Er is daarover lang en diep gepraat, maar we zijn er niet uit geraakt. Dat hoeft ook niet zo erg te zijn, we zijn er klaar voor als partij om een volwassen verkiezing te voeren”, zo stelt vandaag Björn Rzoska, fractieleider in het Vlaams Parlement en een van de kopstukken van de partij.
Daarmee verdwijnt meteen één belangrijke naam meteen ook van het toneel: de politiek directeur van Groen en voormalig 11.11.11-directeur Bogdan Vandenberghe. Die werd in 2019 naar de partij gehaald: hij kreeg de derde plek op de Kamerlijst in Antwerpen, maar door de teleurstellende score van Groen raakte hij niet verkozen. Hij werd daarop opgevist als politiek directeur, maar wilde vooral graag de consensusfiguur zijn. Maar, daarvoor bleek dus geen draagvlak. “Al is niemand het mes op de keel gezet voor zo’n consensuskandidaat hoor. Het was een open gesprek”, zegt een deelnemer.
Wie ook niet meedoet, is Rzoska, zo lekte vanmorgen in Het Nieuwsblad. Dat is een klein beetje een verrassing, omdat velen hem toch tipten als een serieuze kanshebber. Hij licht toe: “Maar ik wil mij nu vooral focussen op mijn job als fractieleider. Ik wil die Vlaamse regering met heel de fractie blijven bestrijden, ook de jaren die komen. We moeten een alternatief bieden voor Vlaanderen, in plaats van die lamentabele ploeg van Jambon.”

Wat vooraf ging: Een bittere interne verdeeldheid die net na de vorming van Vivaldi helemaal escaleerde.

Het was diezelfde Rzoska die in 2019 heel nipt de laatste interne verkiezing verloor, tegen Almaci. Die won zo voor de tweede keer met een kleine meerderheid van de stemmen. Ook bij haar eerste verkiezing, tegen Elke Van den Brandt, werd het een thriller.
Maar wie zoals de brede partijtop en de fractieleden verwacht had dat de Antwerpse na haar nipte herverkiezing haar partij meer in consensus zou gaan leiden, kwam van een kale kermis thuis. Almaci liet tijdens de maandenlange onderhandelingen voor een federale regering weinig ruimte, en toonde zich, tot frustratie van onder meer Kristof Calvo en een pak anderen, weinig gretig over regeringsdeelname.
Toen uiteindelijk in het najaar van 2020 de ministers moesten aangeduid worden, barstte de bom. Niet Calvo, maar Petra De Sutter (Groen) werd vicepremier in Vivaldi. Niet de keuze voor De Sutter, die intern een breed draagvlak heeft, maar de manier waarop, leidde tot hoogspanning rond de voorzitter, en een isolement dat Almaci nooit echt te boven kwam. De onvrede in de fracties van het Vlaams Parlement en de Kamer laaide erg hoog op: uiteindelijk stapte Jessika Soors, vandaag de vriendin van Calvo, uit de Kamer.
Onder stevige druk volgens velen, uit eigen beweging volgens zichzelf: na een hele lange periode van schemerzone, stapte in maart de huidige voorzitter dus op. Maandenlang al drong een pak groen volk, dat wist dat Almaci zou opstappen, aan op een vertrek. Maar doordat onder meer het dossier van de kernuitstap maar niet geregeld raakte, stelde ze haar exit telkens uit: ze wilde dat eerst afronden, wat in maart lukte. Almaci werd afgelopen weekend netjes uitgewuifd, zonder dat er al te veel oude frustraties naar buiten kwamen.

De essentie: Het zal moeilijk worden in deze race, om de oude tegenstellingen te overstijgen.

Het weze duidelijk dat de opdracht van de nieuwe voorzitter wordt om de oude wonden te laten helen: de voorzichtigheid die iedereen nu aan de dag legt, is daarbij sprekend. Maar tegelijk is het moeilijk om niet te zien hoe de kanshebbers zich positioneren, net op die oude stellingen.
Wie duidelijk gaat voor het voorzitterschap is Jeremie Vaneeckhout, huidig Vlaams Parlementslid, maar vooral tussen 2014 en 2019 al ondervoorzitter van Almaci. Hoewel zij zich niet openlijk zal uitspreken, is het wel duidelijk dat ze op Vaneeckhout inzet.
“Ik overweeg het wel sterk, maar heb nog niet beslist”, zegt hij in een reactie. “Ik heb een uitdrukkelijke kijk op de partij, met een andere soort tonaliteit en stijl die we nodig hebben. Ik amuseer mij enorm in het Vlaams Parlement, de tijd dringt niet voor mij persoonlijk om iets anders te gaan doen, maar hij dringt wel voor de partij”, zo zegt hij.
Maar dat de West-Vlaming uit Anzegem niet meteen gebrandmerkt wil worden als de ‘Almaci-kandidaat’, is wel duidelijk: “Het is logisch dat die analyse gemaakt wordt, maar in 2019 was ik wel bewust geen kandidaat-ondervoorzitter meer, omdat ik toen niet geloofde in de constellatie aan de top van de partij. Al lag dat niet aan Meyrem alleen, maar ik heb toen bewust afstand genomen uit het hart van de partij, omdat het nogal toxisch was. Maar je mag mij niet tot een bepaald kamp rekenen, ik ben altijd kritisch geweest in alle richtingen.”
Vaneeckhout heeft bovendien een interessante analyse voor zijn partij, kant-en-klaar in een pas verschenen boek: ‘Vergeten land‘. Daarin stelt hij dat 26 mei 2019 eigenlijk een zwarte zondag was, overal op het platteland brak Vlaams Belang door. Voor Groen, traditioneel altijd eerder een stadspartij geweest, formuleert hij de ambitie om specifiek die plattelandsbewoners niet te vergeten, maar net te vechten voor hun belangen.
En toch zal het voor Vaneeckhout moeilijk zijn om het imago af te schudden dat hij, na 8 jaar onafgebroken Almaci-bewind, niet een verderzetting is van dat regime. Het zal er dus op aankomen om ook van aan de top een paar ‘endorsements’ of publieke steun in de wacht te slepen.
Bij het andere kamp speelde Rzoska’s beslissing een belangrijke rol. De Vlaamse fractieleider durfde de afgelopen jaren, als een van de weinigen, de strategie en onderhandelingspositie van de afscheidnemend voorzitter openlijk in twijfel trekken: hij zit dus allesbehalve op de Almaci-lijn.
Maar net dat ondergraaft zijn mogelijke kandidatuur vandaag, zo schat hij het zelf in: “Natuurlijk kreeg ik vragen vanuit mijn achterban om het wel te doen en kandidaat te zijn. Maar we hebben iemand nodig die boven de mêlee kan gaan staan. De afgelopen jaren is de verscheidenheid intern erg gegroeid, maar nu is eenheid van belang. En uiteraard vond ik soms dat het op andere manier moest lopen, in de perceptie is dat onderdeel van die verdeeldheid geweest.”
Dat Rzoska op een bepaald moment in het Vlaams Parlement ook gesprekken zou hebben gevoerd over het openbreken van het partijlandschap, over de partijgrenzen heen, wat hem kwetsbaar zou maken volgens critici intern bij Groen, wuift hij weg: “Dat waren het soort gesprekken dat heel veel politici wel eens voeren, op moment dat de zaken geblokkeerd zijn. Het zou nogal jammer zijn als dat niet meer kan. Maar dat heeft geen rol gespeeld in mijn beslissing nu.”
Tegelijk zit Rzoska heel duidelijk in het kamp van de ‘hervormers’, diegenen die een wissel van de wacht wilden aan de top. Want dat hij als Vlaams Parlementslid zou plaatsmaken voor Vaneeckhout, is helemaal niet het geval. Integendeel, met zijn exit geeft hij net de vrije baan om vanuit de hoek van de hervormers met één kandidaat te komen.
Daarbij liggen twee namen voor de hand, waarbij een van de twee het meer dan vermoedelijk straks zal doen: Wouter De Vriendt of Kristof Calvo.

Staat nu al vast: Geen ‘broederstrijd’ bij Groen.

“Ik ga dit weekend eens goed nadenken, het kriebelt wel om veel te betekenen voor mijn partij en dit land. Het is geen uitgemaakte zaak, maar ik ben erover aan het nadenken. Het familieberaad staat ingepland, en ik ben heel nieuwsgierig naar de plannen van andere mogelijke kandidaten”, zo stelde Calvo gisteren met fonkelende ogen op Villa Politica.
De analyse bij Calvo is daarbij niet veranderd: een groene partij heeft volgens hem “enorm veel potentieel in Vlaanderen”. Daarbij wil hij zo breed mogelijk aanspreken, een basisidee dat ook in zijn boek ‘Fuck de Zijlijn’ zat. Maar dat moet op een positieve manier: “We moeten Vivaldi niet afbreken, maar aanjagen”, zo verwoordde hij het gisteren.
Daarbij verwees hij ook expliciet naar de huidige vicepremier, die na twee jaar regeringswerk intern enorm aan status gewonnen heeft in de partij: Petra De Sutter. Haar steun, publiek of achter de schermen, zou wel eens erg doorslaggevend kunnen zijn, straks in de race. “Het is een publiek geheim dat Petra het goed zou doen als voorzitter, maar ze wil haar werk verderzetten. En het is een publiek geheim dat Wouter De Vriendt het ook heel goed zou doen”, zo stelde Calvo.
“Er lopen gesprekken, wat wijst op een goeie verstandhouding en transparantie aan de top. Dit weekend zal nog veel gesproken worden”, is alles wat De Vriendt kwijt wil. Maar ofwel de ene, ofwel de andere, is straks kandidaat, zo bevestigen bronnen.
Overigens schoof Calvo in 2020 al het fractieleiderschap van de Kamer door naar De Vriendt, die de rol met veel plezier opnam en vandaag vervult. Voor de Oostendenaar hoeft het dus schijnbaar minder, dat voorzitterschap: hij heeft al zijn podium en zijn job.
Want de vraag die voor Calvo wel speelt: wordt het geen tijd dat hij, als eeuwige belofte, nu vervelt tot duidelijke leider van de partij? In Nederland, waar hij na zijn gemist ministerschap wat ging meedraaien bij GroenLinks, leerde hij alvast Jesse Klaver, de partijleider daar, en diens strategisch communicatiemodel, erg goed kennen: vandaar de huidige ambities, om dat ook in België toe te passen. En niemand kan ontkennen dat Calvo veruit het meest gemediatiseerde lid van zijn partij is, na de ministers misschien: hij ‘pakt’ goed op televisie en radio. Al heeft hij in Vlaanderen ook een stevige groep mensen die antipathie koesteren. Ten laatste dinsdagnacht weten we meer.

Genoteerd: “Ik heb de indruk dat sommigen hier hun speeches voor 1 mei staan te oefenen”, zo sneerde premier Alexander De Croo (Open Vld) gisteren naar de oppositie, maar eigenlijk ook naar coalitiepartners.

De bedoeling was om 1 mei rustig te laten passeren binnen Vivaldi, en de socialisten wat ruimte te geven. Maar een al te abrupt opbod aan de linkerkant over nieuwe taksen, dwong ook premier Alexander De Croo, net als zijn partij in het defensief.
“Nu zitten we bij kmo’s die een goed jaar hadden. Straks bij de middenklasse”, tweette Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert gisteren. Zijn ondervoorzitter, Kamerlid Jasper Pillen, verwoordde het nog plastischer, bij Villa Politica: “Gisteren was Conner Rousseau (Vooruit) nog rechtser dan Vlaams Belang, nu is hij linkser dan de PTB, wat is het nu eigenlijk?”
Daarbij moet gezegd: in de Kamer hield fractieleider van Vooruit Melissa Depraetere zich niet bepaald in. “De regering schiet in actie. Maar waar wordt het geld gehaald? Bij de 1 procent rijksten, die intussen een kwart van onze rijkdom bezitten, of weer bij de gezinnen, waarvan 10 procent de facturen al niet meer kan betalen?”
Niet toevallig gisteren, in aanloop naar 1 mei kwamen onder meer de PS en Vooruit met voorstellen over nieuwe taksen om “de allerrijksten” te viseren. Daarbij wil de PS simpelweg een vermogenstaks van 1 procent op alle vermogens boven de 1 miljoen euro, al is er in praktijk geen vermogenskadaster dat zoiets kan bepalen.
Vooruit had een veel meer toepasbaar voorstel klaar: een verhoging van de vermogensbelasting voor ieder die meer dan 8 procent winst op het kapitaal maakt, van 25 procent naar 35 procent. Maar dat voorstel werd door de liberalen al aan flarden geschoten: het zou veel te veel ook kmo’s treffen.
Open Vld foeterde dus, de MR schermde ondertussen met een hele nota, waaruit moet blijken dat de ‘rijksten’ al erg veel belastingen betalen in België.
- “In de personenbelasting betalen de 20 procent rijksten 67,3 procent van alle inkomsten.”
- “De hoogste 10 procent betalen zelfs bijna de helft: 49,7 procent. Het is dus fout te zeggen dat de sterkste schouders niet het meeste dragen”, zo stelt de MR.
- “België heft een van de hoogste belastingen ter wereld op arbeid. Tegelijk heft men een roerende voorheffing van 30 procent op interesten en dividenden. Wij zijn het derde land in de EU op vlak van belastingen op kapitaal.”
Maar de liberalen staan wel tegenover een front van PS, Vooruit, Ecolo, Groen én CD&V, die graag kijken naar de meest vermogenden, om straks de koopkracht op peil te houden, en de energiefacturen verder te blijven drukken. De verlaging van de btw op gas en elektriciteit kost immers handenvol geld: iemand moet wel die factuur straks gaan betalen.
Premier De Croo probeerde langs de frictie om zijn coalitie te laveren, al kon hij niet nalaten te sneren over de rode feestdag van nu zondag: “Ik wens jullie trouwens allemaal een mooi 1 meifeest”, zo stelde hij. Tegelijk riep hij zijn pas opgerichte werkgroep, een soort ‘GEMS voor de koopkracht’, op om de focus te verleggen. “Dit is geen moment voor ideetjes, dit is een moment voor doordacht beleid. Dit is het moment om de juiste analyse te maken, om te luisteren naar experts. Dit is het moment om een beleid te voeren dat beschermt, maar dat ook duurzaam is.”
Vanuit oppositie kraaide PVDA-voorzitter Raoul Hedebouw van de pret, bij zoveel voorstellen om ‘de rijken’ aan te pakken, binnen Vivaldi: “Waar heb ik dat nog gehoord? Haal het geld waar het zit. Waar heb ik dat nog gehoord? Van welke partij kwam dat nu weer? Weet u het niet meer? Mijnheer De Croo, het is een echte linkse partij die dat al twee à drie jaar naar voren schuift: de PVDA.”
En evengoed haalde N-VA nog eens fors uit naar de federale ploeg, die zich andermaal openlijk verdeeld presenteerde: “U stelt gewoon de onenigheid vast tussen de zeven dwergen, die zeven partijtjes in uw regering. U bent absoluut geen Sneeuwwitje. U bent meer een Doornroosje. Ik weet niet of iemand u nog ooit wakker gekust krijgt”, zo kreeg fractieleider Peter De Roover (N-VA) de lachers op de hand.

Toch opvallend: Eindelijk geeft de ECB toe dat ze fout zat.

Het is voor het eerst in maanden dat de inflatiecijfers in België een heel klein beetje hoop geven: met 8,31 procent is dat een recordhoogte die sinds de jaren ’80 niet gezien is. Dat veroorzaakt enorme schade: geldontwaarding, een gebrek aan vertrouwen en een spiraal die maar moeilijk te stoppen is. Maar, het cijfer stabiliseert, dat is dus op zich al bemoedigend.
Daarbij dus wel opvallend dat de Europese Centrale Bank (ECB), die maandenlang bleef beweren dat er geen vuiltje aan de lucht was en de inflatie “tijdelijk” was en wel snel “zou weggaan”, nu eindelijk schuld bekent.
In haar recentste rapport geeft de ECB eindelijk toe dat ze sinds 2021 de bal flink heeft misgeslagen. De laatste twee kwartalen projecteerde ze erg ruim onder de reële cijfers. Dat had alles te maken met haar politiek: al sinds 2008 is de ECB bezig met zogenaamde ‘quantative easing’, het massaal opkopen van staatspapier en tegelijk geld bijdrukken. De rente ging daardoor historisch laag, de economie kreeg zuurstof.
Maar dat feestje lijkt voorbij, met de inflatie die naar recordhoogte schoot. Meteen zijn renteverhogingen straks onvermijdelijk, en gaat de gelddrukpers op slot.
De ECB schermt nu met ‘technische factoren’, om haar koppigheid van de laatste maanden af te dekken. “Het is moeilijker dan verwacht om rekening te houden met deze uitzonderlijke omstandigheden. (…) Vergissingen zijn eigen aan de aard van de projecties.”
Dat is opvallend, omdat een monetaire koers uiteraard enorme politieke impact heeft: doordat de ECB besliste om massaal staatspapier op te kopen, onder de Italiaan Mario Draghi, nam men de facto de druk op de Zuid-Europese landen in de eurozone, met hoge staatsschuld, helemaal weg.
Draghi werd later de premier van Italië, dat is hij tot vandaag. De Française Christine Lagarde, vandaag de voorzitter van de ECB, is niet toevallig ook van een Zuid-Europees land: zij hield wel heel lang vast aan die lage rentes.
Vandaag valt overigens haar naam voor een nieuwe job: nu Emmanuel Macron opnieuw vijf jaar de Franse president is, zoekt hij een nieuwe premier. En men tipt op Lagarde om dat op te nemen. Al blijft de ECB misschien toch net een trapje hoger staan, dan de vuile was van Macron gaan sorteren.

Verwachting ingelost: De oppositie hakt in op de ‘grote burgerbevraging’ van Vivaldi.

Het was eerst een sneertje naar de premier, Alexander De Croo (Open Vld), van de fractieleider van N-VA, Peter De Roover, die wilde weten “waarom de premier wél de persconferentie kon voorzitten over het “eenlandvoordetoekomst.be”-project maar niet de guts had om in de Kamer op de kritische vragen te komen antwoorden”.
“Voor dat onderwerp zijn er twee ministers bevoegd. Het zijn heel sterke bevoegde ministers, die dat hele plan uitgewerkt hebben. U kunt mij toch niet kwalijk nemen dat ik die persconferentie inleidde, waarna ministers Verlinden en Clarinval en een aantal van de experts die dat begeleiden, spraken?”, zo kaatste De Croo het balletje naar zijn ministers.
Het was daarop inderdaad vooral Annelies Verlinden (cd&v) die de volle laag kreeg. “Dit is een mislukking, gewoon een mislukking. U bent erin geslaagd om de mensen die tegen burgerbevragingen zijn, allemaal kwaad te maken. Want u komt af met iets waarvan zij zeggen ‘dat wij het niet nodig hebben’. U bent er echter ook in geslaagd om de mensen die voor burgerbevraging zijn, allemaal kwaad te maken, want zij vragen zich af wat voor prutswerk dat eigenlijk is”, zo schoot Sander Loones (N-VA).
“Dit is allemaal zeer nobel, maar het probleem is dat de geheime en obscure achterkamertjes in die kastelen waarschijnlijk makkelijker te vinden waren dan de relevante pagina’s op uw website. Zelfs de links in uw tweets naar de website werken niet. Iedere burger beseft dat de burgerbevraging alleen maar dient om te doen alsof de burger iets te zeggen heeft, om te doen alsof de regering zich met communautaire zaken bezighoudt”, zo hield ook Barbara Pas (Vlaams Belang) zich niet in.
En het probleem van Verlinden was dat ze eigenlijk van Vivaldi zelf ook geen geweldige steun kreeg. Want zowel Kristof Calvo (Groen) als Goedele Liekens (Open Vld) signaleerden toch wel de manco’s in het online project: het duurt gewoon erg lang om daar je mening op te kunnen geven, de site zit heel complex ineen. “Dit is op zich een topidee, maar ik heb toch het gevoel dat we er nog niet helemaal zijn. Kunnen we de bevraging nog bijgestuurd krijgen?”, zo wilde het liberale kamerlid weten.
Verlinden verdedigde de zaak met hand en tand: “In België is zo’n bevraging nog nooit op deze schaal gedaan. Wij hebben dus een ambitieuze weg gekozen.” En ook: “Dat is een uniek, innovatief proces. Ik geef toe dat wij niet voor de gemakkelijkste weg gekozen hebben.”
Maar daarop gaf ze ook toe dat “een bijsturing mogelijk is” en onderstreepte tegelijk dat het “essentieel was” dat er straks een verlengstuk komt: de zogenaamde burgercommissies, waarbij burgers worden uitgeloot. Maar die moeten nog door de Kamer worden goedgekeurd.