Zal de pas aangekondigde scheiding van Bill en Melinda Gates de werking van hun gezamenlijke stichting beïnvloeden? Zelf zeggen ze alvast het gezamenlijke project van meer dan twintig jaar verder te willen zetten. Het gaat om de grootste liefdadigheidsinstelling ter wereld, die volgens critici te groot en te machtig geworden is.

• Alleen al door de officiële naam van de stichting blijft het scheidende koppel verbonden. De Bill & Melinda Gates Foundation ontstond in 2000 uit de fusie van twee eerdere familiale stichtingen, die niet de naam van Melinda droegen.
• Die herschikking volgde op het vertrek van Bill Gates als CEO van IT-reus Microsoft, dat hij mee oprichtte, eerder dat jaar. Het koppel besloot zich volledig op filantropie te richten en transfereerde het indrukwekkende bedrag van 20 miljard dollar aan Microsoft-aandelen naar hun gezamenlijke stichting, dat zich vooral op gezondheidsprojecten in armere landen richt.
• Volgens haar recentste financiële rapport bezit de stichting ruim 51 miljard dollar aan activa, waarvan 49,8 miljard dollar afkomstig is van een bijna gelijknamig financieel vehikel, de Bill & Melinda Gates Foundation Trust. Dat wordt gerund als beleggingsfonds, met belangen in Amerikaanse staatspapier en een gediversifieerde portefeuille aandelen.
• Wat al tot kritische opmerkingen geleid heeft: beide privé-organisaties zijn zo goed als belastingvrij omdat ze aan liefdadigheidswerk doen.
• De strategie van de Foundation wordt samen bepaald door Bill en Melinda Gates met superbelegger Warren Buffett, een jarenlange vriend. Buffett heeft meer dan 11 miljard dollar aan aandelen van zijn bedrijf Berkshire Hathaway aan de achterliggende Trust geschonken.

55 miljard dollar aan giften sinds 2000

• De stevige financiële fundamenten maken het mogelijk om grote giften toe te kennen. Het gaat sinds het begin in 2000 om een totaalbedrag van circa 55 miljard dollar, verdeeld over projecten, organisaties en bedrijven in liefst 135 landen.
• De Foundation is dan ook een heuse multinational die 1.602 werknemers telt, met verscheidene regionale kantoren naast het hoofdkwartier in het Amerikaanse Seattle.
• De stichting is onder meer een belangrijke financier van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO. Zo kreeg het hoofdkwartier in Genève in november nog een gift van 30 miljoen dollar. De WHO-afdeling van Nigeria kreeg afgelopen maand een gift van 20 miljoen dollar en die van Pakistan in maart en april een opgetelde gift van 27 miljoen dollar.
• De Belgische organisatie Bluesquare, die gezondheidsprojecten in Niger, Burkina Faso, Kameroen en Ivoorkust opzet, kreeg de voorbije maanden voor 5,5 miljoen dollar aan financiering.
• Opmerkelijk is dat de Gates Foundation ook een jarenlange financier is van wereldwijde gezondheidsprojecten die de Europese Commissie in gang gezet heeft.
• De alomtegenwoordigheid van de Gates Foundation, recentelijk onder meer in de financiering van vaccins tegen Covid-19, roept gemengde reacties op. De fans roemen de visie van het Gates-koppel en hun toewijding aan de goede zaak. Maar volgens de tegenstanders, waarbij vooral Bill Gates geviseerd wordt, is de controle op de activiteiten van de Foundation te beperkt en gedraagt de ex-Microsoftbaas zich te veel als een soort wereldleider, zonder dat hij ooit verkozen werd. Daarnaast is Gates al enige tijd het doelwit van de meest uiteenlopende complottheorieën.
• Hoe dan ook is de Gates Foundation door haar financiële power en haar hechte samenwerking met de WHO, de Europese Commissie en andere internationale organisaties, een belangrijke speler in de mondiale gezondheidszorg.

(tb)