Vakbonden en werkgevers zijn er niet uit geraakt in het sociaal overleg van de Groep van Tien. Dat is vooral slecht nieuws voor de socialisten in de regering, met name de PS. Want de vakbonden zijn vastberaden om een frontale aanval te lanceren op de loonwet van ’96, die volgens hen ‘sjoemelsoftware’ bevat. Tegelijk herhaalt Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert, die schermt met het regeerakkoord, tot drie keer ‘dat er in de kern van de regering een akkoord is om dan zelf 0,4 procent toe te kennen’. Maar zo dreigt 1 mei één grote triomf voor de communisten van PVDA-PTB te worden.

In het nieuws: Vakbonden en werkgevers raken er niet uit, het sociaal overleg is afgesprongen.

De details: Minister van Werk Pierre-Yves Dermagne (PS) gaat nog eens ultiem proberen de zaak recht te trekken.

• De komende uren en dagen probeert de PS-vicepremier en minister van Werk nog volop om te vermijden dat er geen akkoord komt. Maar of dat nog kan, na de scherpe woorden heen en weer, nu het overleg is afgesprongen, is maar de vraag.
• Ondertussen zijn er immers felle reacties van de vakbonden, die opnieuw hun boosheid en frustratie uiten over de volgens hen oneerlijke spelregels van de onderhandelingen.
• Maar tegelijk zijn er de coalitiepartners, met name de Open Vld. In de Ochtend kwam voorzitter Egbert Lachaert de puntjes op de i zetten over het mislukken van het sociaal overleg:
  • ‘Heel jammer, betreurenswaardig. (…) En niet veelbelovend naar de toekomst toe.’
  • ‘Het moeilijke is dat twee van de drie vakbonden telkens zeggen dat de wet op de loonnorm moet aangepast worden. Ondanks die wet hebben wij bij vorig loonoverleg nog gezien dat we telkens 0,5 procent uitliepen op de buurlanden. De berekening van die wet klopt dus wel degelijk.’
  • ‘Ik wil nog een allerlaatste poging afwachten, maar je kan geen hoge loonsverhogingen verwachten. Alleen raken de vakbonden steeds meer gedomineerd door hun PVDA-PTB-vleugel.’
  • ‘Het regeerakkoord is duidelijk en binnen de kern van de ministerraad is er ook een akkoord, om de 0,4 procent loonsverhoging toe te kennen. De regering zal daarop afkloppen’, zo herhaalde Lachaert tot drie keer.
• Zeker die laatste uitspraak is opvallend. Want dit houdt in dat vicepremier Dermagne zich aan de regeringsdiscipline zal moeten houden. In het verleden zat PS-voorzitter Paul Magnette op een heel andere lijn: hij steunde naar eigen zeggen ‘200 procent’ de vakbonden. Vraag is dus wat het wordt.
• Als de PS zich nu toch zou neerleggen bij ‘maar’ 0,4 procent loonopslag – met daarna dan bijkomend overleg per sector, plus een grote bijhorende sociale spanning – dan dreigt ze tegenover de vakbonden, ook ‘haar’ socialistische bond, te komen staan.
• Zeker voor de PVDA-PTB, die zich op het dossier fel profileerde, is dat een natte droom: zij kunnen dan, uitgerekend op het feest van 1 mei, overal gaan vertellen hoe de PS haar woord niet hield.

The big picture: Een erfenis uit het verleden komt zo met een plof terug op het bord van Vivaldi.

• Het is toch een meer dan vervelende tegenslag voor de federale coalitie: na een lang uitgesponnen saga, en zelfs een staking tussendoor, is nu uiteindelijk het sociaal overleg morsdood.
• Vervelend, omdat er nu, zonder die traditionele ‘sociale vrede’, een golf van onrust en spanning over de verschillende sectoren dreigt te rollen. Het loonoverleg verschuift immers door naar dat niveau, maar er is geen enkele garantie dat er geen stakingen of andere acties zullen volgen.
• En laat nu net deze Vivaldi-coalitie de ambitie hebben om het, van bij de start, merkbaar anders te doen dan haar voorganger, de regering Michel. Daar was constant sprake van minstens een koude oorlog tussen de centrumrechtse ploeg en de syndicaten. De regering De Croo wilde het anders doen en opnieuw volop het overleg laten spelen.
• Maar een erfenis uit het tijdperk Michel blijkt dus fataal: de fameuze wet van 1996, die de loonnormen regelt ten opzichte van de loonstijgingen in de buurlanden. Dat moet de exportgevoelige Belgische economie competitief houden. De wet werd ‘gecorrigeerd’ door de regering Michel, tot woede van de vakbonden die over ‘het vervalsen van de spelregels’ spraken.
• De Vlaamse liberalen vochten bij de opmaak van het regeerakkoord van Vivaldi bijzonder hard om die aangepaste wet gaaf te houden. Omdat het zo’n belangrijk symbooldossier was, en recht in het interesseveld van Open Vld-voorzitter Lachaert, en de Vlaamse liberalen inhoudelijk nog niet veel hadden binnengehaald, haalden ze hun slag thuis.
• Maar de PS, die altijd radicaal met de vakbonden meegestreden had tegen de aanpassing van de wet, verkreeg wel dat eventueel via achterpoortjes aan de regel een mouw kon worden gepast. Tegelijk bleven de Franstalige socialisten officieel radicaal tegen de loonwet van 96: in de Kamer dienden de PS en PVDA zelfs een gezamenlijk wetsvoorstel in om die wet weg te krijgen.

En nu? De sneer van de christelijke vakbond liegt er niet om.

• Het is niet enkel in de socialistische vakbond, die inderdaad opgejaagd wordt door de communisten, dat het verzet tegen de loonnormwet broeit. Vanmorgen trok Marc Leemans, de baas van het christelijke ACV, fel van leer, ook op Radio 1.
• Daar gaf hij aan ‘bijna tien uur met de werkgevers te hebben samengezeten, maar je moet vaststellen dat het niet lukt’. De vakbond wijst het voorstel van de werkgevers, om in bepaalde sectoren waar de omzet met 30 procent steeg door corona, 250 euro premie te betalen, radicaal van de hand. ‘Wij blijven liever arm maar proper.’
• Maar de oorzaak van de mislukking ligt volgens Leemans niet in de laatste weken en dagen. ‘In 2017 is het misgelopen, toen is de loonwet volgestopt met sjoemelsoftware. De thermometer is kapot. Wij hebben toen al gezegd – en meerdere regeringspartijen, die nu in de regering zitten ook – dat dit niet aanvaardbaar was’, zo lanceerde Leemans zijn aanval.
• ‘Deze regering zegt: we gaan de gemanipuleerde wet niet wijzigen. Maar in het regeerakkoord is opgenomen om de sjoemelsoftware te omzeilen met nieuwe sjoemelsoftware. Alleen, er zal iets moeten inzitten voor iedereen, voor alle werknemers, niet enkel voor dat kleine groepje’, zo stelt Leemans.
• En opvallend: uitgerekend vandaag lanceerde de christelijke vakbond ook een aanval over de langdurig zieken. Liefst één op tien werknemers zit zo thuis: 431.000 mensen in totaal. Maar het systeem is steeds meer een vluchtweg, ook voor bedrijven die te weinig moeite doen om werknemers terug te nemen. Daaraan wil de vakbond, desnoods met boetes, iets laten doen.

De essentie: De context voor die looneisen is wel aartsmoeilijk.

• De economische context is bitter: nog steeds is er sprake van een slabakkende Belgische en Europese economie, en daar waar men in Europa voor 2021 een forse groei had verwacht, is die nog niet op gang gekomen.
• Tegelijk maken we het einde van een pandemie mee. Er is sprake van bijzonder scherpe stijgingen in de prijzen van bepaalde grondstoffen. De vraag uit China, en ook de VS, waar de economie terug op volle kracht draait, is groot. Zo is er een rush op bouwmaterialen en is de prijs van hout wereldwijd spectaculair omhooggegaan. Niet abnormaal na een pandemie, maar wel toch enigszins gevaarlijk.
• Want zo dreigt onvermijdelijk het spook van inflatie op te duiken. In de hele loononderhandelingen is er sprake van 0,4 procent, maar die is extra, bovenop de automatische index in België, die deze keer aantikt naar een forse 2,8 procent.
• Maar zo dreigt dus een spiraal die maar moeilijk te beheersen is, eens ze in gang zou gezet worden. Dat onuitgegeven economisch vaarwater waar de regering – en bij uitbreiding heel Europa – door moet op dit moment, maakt de zaken niet makkelijker.

Interessant om vast te stellen: Alweer een reisverbod erbij, deze keer mag niemand binnen uit India, Brazilië en Zuid-Afrika.

• Gisteren keurde het Overlegcomité, na stevige druk van de experten en enkele politici die in de ‘strijd’ voorop liepen, zo maar even een nieuw verbod goed: geen enkele reiziger uit India, Brazilië en Zuid-Afrika komt er nog in. Behalve dan diplomaten, sporters en enkele andere uitzonderingen. Houders van een Belgisch paspoort mogen wel terugkeren naar eigen land.
• Dat dergelijke weinig fijnmazige beslissingen na meer dan één jaar in de pandemie genomen worden, terwijl er ook nog steeds testen en strenge quarantaineregels zijn, wijst erop dat er weinig evolutie zit in de aanpak van de pandemie.
• België volgt daarmee gedwee buurlanden als Duitsland, Nederland en het UK, die ook een verbod op reizen uit India aankondigde. In ons land was er bovendien de erg gemediatiseerde zaak van 20 Indische studenten, die blijkbaar dus leidt tot drastische stappen.
• Een aantal vragen blijven daarbij over. Ten eerste een vrij simpele vaststelling dat België uiteraard nog steeds lid is van de Schengenzone. Daarin geldt een vrij verkeer van personen. En tot nader order controleert men niet allerlei autoverkeer. Het volstaat dus een vliegtuig vanuit die bestemming te nemen naar Madrid, Parijs of Rome, en dan door te reizen. Met andere woorden: een inreisverbod als Gruyèrekaas, met gaten dus.
• Bovendien ondergraaft de maatregel verder het internationaal karakter van Brussel, waar men toch claimt de hoofdstad van de EU te willen zijn, en de hoofdzetel van de NAVO te herbergen. België heeft geen olie of andere grondstoffen, de rijkdom zit er in het menselijk kapitaal, waarbij een stevige instroom uit het buitenland, in een uiterst open economie, essentieel is.
• Ten gronde stelt zich de vraag waar de blinde paniek rond de ‘Indische variant’ goed voor is. De Wereldgezondheidsorganisatie heeft nog steeds niet bepaald of die in de categorie ‘zorgwekkend’ zit: het is moeilijk na te gaan of het aan menselijk gedrag in India zelf ligt of dat er sprake zou zijn van een besmettelijkere vorm.
• Hoe dan ook is de variant al in ‘minstens zeventien landen’ opgedoken, zo zegt de WHO. Of een compleet stilleggen van elk verkeer tussen België en een aantal geviseerde landen dan veel effect heeft, is maar de vraag. Ook de Britse variant, die achteraf eveneens helemaal niet zo erg bleek dan de doemberichten van de virologen stelden, was niet tegen te houden.
• Tenslotte is er de kwestie van reciprociteit. Wie het aandurft een aantal vergelijkbare tabellen of graadmeters van de corona-aanpak iets grondiger te bekijken – zoals de ‘Covid Resilience Ranking’ van Bloomberg, die de beleidsaanpak van elk land ordent – leert dat België nog steeds niet geweldig scoort, in vergelijking met anderen.
• Met een score van 52,1 staat België op een 31^ste plaats. Bloomberg plaatst, op basis van harde cijfers, Zuid-Afrika op plaats 27, vier plekjes hoger dus. India staat net boven België, op plaats 30. Enkel Brazilië, met president Bolsonaro als falende leider, verliest ruim van België, op plek 53.
• Zo heeft België nog steeds 1.013 besmettingen per 100.000 inwoners, en een dodentol van 2.070 per 100.000 inwoners. Ter vergelijking: India zit aan 349 besmettingen per 100.000 inwoners en 137 doden per 100.000 inwoners. Om maar te zeggen: een pak landen zou makkelijk, op basis van cijfers, ook België in ‘de ban’ kunnen doen.
• Die vergelijking is en blijft uiteraard moeilijk: los van het feit of India wel correct rapporteert, is er de kracht van het grote getal: ze zijn in India met bijna 1,4 miljard mensen, tegen 11 miljoen in België. Maar dat is net het punt: hoewel een nieuwe covidcrisis in grote delen van India niet te ontkennen valt, blijft er toch de nuance van een gigantisch land, dat nu met één pennentrek wordt afgesneden. Net als in Brazilië of Zuid-Afrika overigens.
• Maar ongetwijfeld scoort de maatregel goed bij het brede publiek. Uit cijfers van de coronabarometer blijkt dat 2 op de 3 Belgen vond dat het reisverbod te vroeg is gelost. Het merendeel van de Belgen focust immers niet op het internationale aspect, maar eerder op de dorpskern.

Goed om ook te volgen: Het Europees Parlement discussieert vandaag over een coronapaspoort, alleen mag het zo niet heten.

• Discussies over ‘grenzen sluiten’ woekeren uiteraard al van bij de start van de covidcrisis: in Europa dook een schrikbarende nationale reflex op om zo snel mogelijk terug te grijpen naar het oude recept van de-deur-op-slot. Zo verschenen er op een bepaald moment zelfs containers om de grens tussen België en Nederland af te sluiten: een triest dieptepunt in de aanpak.
• De Europese Commissie wil er alles aan doen om dat tegen te gaan. De druk van de Zuid-Europese landen is daarbij immens: zij willen hun broodnodige toeristische inkomsten vrijwaren.
• Vandaag bespreekt het Europees Parlement het initiatief van de Commissie om een covid-greencard of covid-certificaat in te voeren. Een paspoort mag het niet heten, want dat zou inhouden dat het ‘rechten’ geeft. En daar is de Europese Raad, de bijeenkomst van de regeringsleiders dan weer tegen: zij hebben het licht nog niet op groen gezet. Het Europees Parlement zal die druk nu fors verhogen.
• Want toegangsrechten geven, is exact wat het document lijkt te gaan doen. Het zou gelden voor wie gevaccineerd is, of negatief getest heeft, of genoeg antilichamen heeft. En via een QR-code op de smartphone zou het een simpele toegang tot andere EU-landen verschaffen.
• In het Europees Parlement is er brede steun voor het voorstel: meteen wil men ook de lidstaten dan dwingen om bijkomende verplichtingen zoals extra testen of een quarantaine, niet langer op te leggen.
• En meer zelfs: ook landen buiten de EU, die mee zouden doen aan de regeling, zouden zo hun burgers de kans kunnen geven om toegang tot de EU te krijgen. Als ze uiteraard gevaccineerd zijn met een vaccin dat erkend is door de Wereldgezondheidsorganisatie.
• Met één pennentrek zou dan de nationalistische aanpak van elk EU-landje dat zelf een verbod oplegt voor bepaalde reizigers, kunnen afgeschaft worden.
• Het is de Belgische Commissaris van Justitie Didier Reynders die het debat trekt. Hij wil vooruitgang: ‘Mensen vragen ons een oplossing op een simpele vraag‘, zo verklaarde hij aan Politico. Het is duidelijk dat de EU, na al het slechte nieuws, een duidelijk aantoonbaar voordeel moet opleveren voor de EU-burgers, zo stelde ook Manfred Weber, de fractieleider van de christendemocraten in het Parlement.