De ideologische discussie leek in 2020, bij het begin van de pandemie, even helemaal weg. “Wij zijn nu allen Keynesianen”, zo verklaarde Bart De Wever (N-VA) tijdens de toenaderingen tot Paul Magnette (PS) in die periode.
- Maar anderhalf jaar later woedt die discussie wel weer volop: in hoeverre mag en kan de overheid nu forse schulden aangaan, om door de crisis te raken? Niet iedereen is nog even dogmatisch Keynesiaan. Maar de PS blijft daarbij wel haar mantra herhalen dat nu “enorme investeringen” nodig zijn, Paul Magnette eiste vorige week nog “6 tot 7 miljard extra”.
- Niet toevallig hebben de Franstalige socialisten met Thomas Dermine (PS) een sleutelfiguur op de post van ‘Relance’: de clash tussen Dermine en Open Vld-staatssecretaris Eva De Bleeker, die dit weekend nog eens pleitte voor een veel voorzichtiger beleid qua uitgaven, lijkt onvermijdelijk. Het voorspelde federale vuurwerk over pensioenen, de arbeidsmarkt, de fiscaliteit … het gaat in essentie altijd weer over één ding: de centen.
- Maar daartegenover staat dus geen soortgelijke discussie op Vlaams niveau. Daar zwemt men, in vergelijking met het federale, eigenlijk echt in het geld: het hele Vlaamse staatsapparaat is veel beter gefinancierd dan gelijk welke andere overheid in dit land.
- “En wie echt gelooft dat je met wat overheidsuitgaven op Belgisch, laat staan Vlaams niveau, de economie hier aanzwengelt, die dwaalt echt. Zelfs 10 miljard meer of minder, dat doet er niet toe. Het is de economie in Europa en meer bepaald Duitsland, die over ons lot beslist”, zo maakt men de analyse binnen de Vlaamse regering.
The Big Picture: Moeilijke keuzes maken is ook deel van de job.
- Ten gronde lijkt niemand van plan om op dat Vlaamse niveau de tering naar de nering te gaan zetten, en nu al opnieuw de buikriem aan te halen. Dat geldt voor de CD&V-ministers, maar evengoed voor de N-VA-excellenties: ook Ben Weyts (N-VA) wil op Onderwijs niets weghalen bijvoorbeeld, en zelfs het departement Cultuur, waar de N-VA-achterban met plezier budgetten zou teruggeschroefd zien, lijkt onaantastbaar.
- Dat zou nochtans een alternatief politiek verhaal kunnen bieden, net op moment dat de federale regering onvermijdelijk door de dominante partner PS in de andere richting wordt geduwd. “De (Vlaamse) mier versus de (federale) krekel, dat zou kunnen werken“, is bij een hoge N-VA-bron te horen.
- “Maar de Vlaamse regering is een ‘dealtjesploeg‘: al te vaak hebben Bart Somers (Open Vld) en Hilde Crevits (CD&V) het als kleinere partners al lang op een akkoordje gegooid, en gaat Jambon vervolgens akkoord, voor de lieve vrede. Voor ieder wat wils, is het gevolg. Maar een echte keuze, zeker op vlak van begroting, is dat dus niet”, zo stelt een insider. “Centen uitgeven is nu eenmaal makkelijker dan besparen.”
- Helemaal vrij van financiële beperkingen is de Vlaamse regering uiteraard niet: in 2026 zou de Vlaamse ploeg weer break-even moeten zijn qua uitgaven en inkomsten. Maar na jaren van overschotten is dat eigenlijk maar een schraal doel: veel eer valt daar niet bij te halen, en een nieuw narratief is het al helemaal niet.
- Jambon heeft nog bijna een maand voor zijn ‘heropening’ komt. Maar grote dossiers, zoals de PFOS-vervuiling, hebben de sfeer in de ploeg stevig verziekt. Met name CD&V was zwaar gekwetst door het optreden van milieuminister Zuhal Demir (N-VA), die door de minister-president zelf uiteindelijk werd teruggefloten.
- Net als voor De Croo ligt er dus een pak werk op de plank voor Jambon. De vraag is of die de nodige politieke energie brengt, om er dit jaar meer een succes van te maken.
Lees ook:
