OPINIE – De Amerikaanse centrale bank Federal Reserve verlaagt de belangrijkste rentevoet in de VS met 0,25%. Het is de eerste keer in 10 jaar dat de FED de rente naar omlaag haalt. Ook ECB-voorzitter Mario Draghi had eerder deze maand al aangekondigd dat hij de geldkraan in september opnieuw zal opendraaien. De Bank of Japan kondigde dinsdag aan dat er nieuwe renteverlagingen aankomen. Einstein had een naam voor mensen die steeds opnieuw hetzelfde doen en toch een ander resultaat verwachten. De gevolgen voor de wereldeconomie zijn straks niet meer te overzien.

Lage rente straft spaarders

De Wall Street Journal vat de situatie in de eurozone woensdag als volgt samen:

“Vier jaar van kwantitatieve versoepeling (QE) en steeds negatievere rentevoeten in de eurozone hebben voor een verwaarloosbare groei gezorgd. Ze maken het de banken in de gezonde economieën van het noorden moeilijk, terwijl de fiscaal roekeloze achterblijvers in het zuiden worden gesubsidieerd en spaarders overal worden gestraft. De politici eisen nu meer van hetzelfde, waarbij ze de ECB in toekomstige wanbetalingsdrama’s duwen, omdat die steeds meer staatsobligaties opkoopt.”

Centrale bankiers lijken nog steeds niet te hebben begrepen dat drie redelijk recente maatschappelijke fenomenen de wereld hebben veranderd. Demografie, technologie en de millennialsrevolutie (deeleconomie, ecologisch verantwoord consumeren,…) zijn de oorzaken van de blijvend lage inflatie.

Een Frans financieel expert vergeleek de wereldeconomie vorige week nog met een gigantische badkuip waarin 3 lekken zitten. Hoe meer water in de badkuip wordt gepompt, hoe moeilijker ze gevuld raakt. Erger nog, de lekken in de badkuip worden enkel groter. Het geld dat door de centrale banken in de economie wordt geïnjecteerd heeft daarom steeds minder impact op de economische groei en de inflatie.

De 3 lekken zijn niet het enige probleem. Het water stroomt er wel los door, maar waar naartoe? Naar de aandelenmarkten, vastgoed en andere activa. De inflatie, die nergens in de echte economie te bespeuren valt, heeft zich daar vastgezet. De stijging van de aandelen- (tot ‘1929-achtige waarderingen’, die een pijnlijke correctie onvermijdelijk maken’) en vastgoedprijzen is ongezien. Die zorgt op haar beurt voor steeds meer maatschappelijke ongelijkheid, waarbij de mensen aan de top van de inkomenspiramide hun geld in aandelen en vastgoed investeren, terwijl de rest gewoon probeert te overleven. Op onderstaande grafiek het aandeel schulden dat de 90% minst welstellende Amerikanen heeft (links), tegenover het aandeel schulden van de 10% meest welstellende.

Waarom verlaagt de FED de rente?

Een tweede financiële crisis – potentieel groter dan die van 2008 – kondigt zich aan. Als de grootste economie van de wereld de rente verlaagt wanneer de werkloosheid op recordlaagte (3,8%) noteert, de VS er 121 maanden van onafgebroken economische groei op hebben zitten en er sinds het einde van de recessie in de VS in 2010 ruim 21,5 miljoen nieuwe jobs gecreëerd werden, mag men zich afvragen wat de FED gaat doen eens er zich ernstige problemen voordoen.

De FED fabriceerde een reden om de ‘rate cut’ te verdedigen door te wijzen op de “implicatie van globale ontwikkelingen op de economische verwachtingen en op de povere inflatiedruk”. Maar tegelijkertijd is sprake van ‘gematigde economische groei’ en ‘een robuuste arbeidsmarkt’. Verder kondigt de FED aan twee maanden eerder dan gepland al te stoppen met het afbouwen van de balans.

Omdat Trump het wil

De echte reden moet dus elders worden gezocht. In het Witte Huis misschien. Daar zit een man die volgend jaar herverkozen wil worden en die nu al maandenlang de druk op FED-voorzitter Jay Powell opvoert om de rente te verlagen.

Kort voor zijn verkiezing in 2016 zei presidentskandidaat Trump dat Janet Yellen, de voormalige voorzitter van de FED, ‘beschaamd moest zijn‘ over de lage rente en de ‘valse aandelenmarkten’ die de centrale bank daarmee had gecreëerd. Maar nu de Amerikaanse economie steeds verder herstelt en de werkloosheid zo goed als onbestaande is, eist Trump ook zijn renteverlagingen.

….countries that know how to play the game against the U.S. That’s actually why the E.U. was formed….and for China, until now, the U.S. has been “easy pickens.” The Fed has made all of the wrong moves. A small rate cut is not enough, but we will win anyway!

— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) July 29, 2019

Trump is de kampioen van de korte termijn

Trump is de kampioen van de korte termijn. Belastingverlagingen en renteverlagingen brengen op korte termijn resultaten op.  Dat centrale bankiers toegeven aan de druk van politici – die van negatieve rente en ongelimiteerd geld profiteren om hun budgettekorten en schulden te financieren, eerder dan de broodnodige hervormingen door te voeren – is onbegrijpelijk. Maar de factuur is sowieso voor de volgende generatie.

De geschiedenis leert ons drie zaken. Ten eerste dat geen enkele financiële crisis ooit is opgelost door de geldpers te doen draaien. Ten tweede dat politici die één keer hun zin hebben gekregen, niet de gewoonte hebben het daarbij te laten. En ten laatste dat centrale banken die zich door politici laten inpalmen zichzelf snel irrelevant maken.

De wereld heeft dringend loodgieters nodig om de lekken in de badkuip te dichten.

De auteur Dominique Dewitte is mede-oprichter van het zakenportaal Express.be. Hij woont in de Verenigde Staten.