Meer en meer gezinnen en bedrijven plaatsen zonnepanelen. Op zonnige dagen ontstaat er daardoor soms een overaanbod aan energie, waardoor de elektriciteitsprijzen onder 0 kunnen duiken. Producenten moeten dan betalen om stroom te leveren. Kan je daar als consument van profiteren?

Context: Uit een recente analyse van De Tijd blijkt dat 2024 nu al een nieuw record heeft gebroken voor negatieve stroomprijzen.

• In de dag-van-tevorenhandel op de Belgische stroombeurs Epex werden dit jaar al 262 uren met negatieve prijzen geteld. In 2023 stond de teller voor het volledige jaar op 222 negatieve uren.
• Vooral ’s middags duiken de elektriciteitsprijzen onder 0. Op dat moment is er doorgaans een grote productie aan zonnestroom. Daar komt nog eens bij dat de zomervakantie is gestart. Tijdens die periode verbruiken we minder energie, met dus een zwakkere vraag als gevolg.
• “We verwachten niet dat het een probleem wordt dat we niet kunnen beheren, maar we zien wel dat zonne-energie in de zomer een grotere impact begint te krijgen op het systeembeheer”, merkt Elia-woordvoerder Marleen Vanhecke op.

Kan je als consumenten profiteren van negatieve elektriciteitsprijzen?

Duiding: Sommige mensen kunnen profiteren van de negatieve stroomtarieven. Alles hangt af van het type contract dat je hebt.

• Wie een vast contract heeft, zal niets merken van de prijsevoluties op de groothandelsmarkt. De prijs die je betaalt voor je verbruik is op voorhand contractueel vastgelegd.
• Ook wie een variabel contract heeft, zal niet meteen de impact van negatieve elektriciteitsprijzen voelen. Die kunnen er wel voor zorgen dat bij de maandelijkse of driemaandelijkse herzieningen de prijs gedrukt wordt. Veel hangt hier af van de details van jouw contract. Daarin staat hoe en wanneer de stroomprijs wordt aangepast.
  • Vergeet niet: Energieleveranciers zijn sinds deze maand verplicht om een jaarfacturatie op te stellen op basis van wat de consument effectief per maand heeft verbruikt. Tot nu toe gebruikten ze gestandaardiseerde profielen om in te schatten hoeveel energie een gezin per maand verbruikt.
• In Vlaanderen is het ook mogelijk om een dynamisch contract af te sluiten als je een digitale meter hebt. Die contracten volgen constant de prijsontwikkelingen op de energiebeurzen. Dat betekent dat je voor je verbruik geen gemiddelde prijzen betaalt, maar de werkelijke tarieven per uur.
  • De uurprijzen zijn een dag op voorhand bekend. Als je dus (de dag erna) energie verbruikt op het moment dat de prijzen negatief zijn, steekt de energieleverancier je geld toe. Maar om echt het verschil te maken zal je over enkele grote elektriciteitsverbruikers, zoals een elektrische wagen, moeten beschikken.
  • Vergeet overigens niet dat je bovenop de marktprijs een vergoeding moet betalen voor het gebruik van het net, plus taksen en heffingen. Daardoor bestaat de kans dat je alsnog geen geld krijgt voor de stroom die je verbruikt, ook al zijn de groothandelsprijzen negatief.

Wat als je zonnepanelen hebt?

Duiding (2): Hebben negatieve prijzen een impact op wie zelf energie produceert via zonnepanelen?

• Wie nog een analoge meter bezit, zal niets merken van de negatieve energieprijzen. Zo’n teller gaat vooruit als je elektriciteit afneemt en draait bij levering van overtollige stroom achteruit. Je betaalt dus evenveel voor het energie dat je verbruikt en terugzet op het net.
• En wat als je al een digitale meter in huis hebt? Met een digitale meter worden afname en teruglevering apart geregistreerd en hebben ze elk hun eigen prijzen. De prijs voor de afname ligt normaal gezien hoger dan de prijs voor de teruglevering van overtollige zonnestroom.
  • Voor vaste contracten blijft de terugleveringsprijs die werd afgesproken bij het aangaan van het contract behouden voor de hele looptijd van het contract. Bij een variabel contract gebeuren er maandelijkse of driemaandelijkse aanpassingen.
• Vandaag moeten grote producenten al betalen voor de overtollige energie die ze op het net zetten bij overproductie. Particulieren moeten dat nog niet doen.
  • In Nederland rekenen tal van leveranciers bijvoorbeeld hun klanten met zonnepanelen al een vergoeding aan voor de stroom die ze op het net zetten. Zo’n vergoeding moet de consumenten motiveren om de stroom die ze opwekken vooral zelf te verbruiken.
  • Febeg, de sectorfederatie van de Belgische energieleveranciers, zei in mei tegenover Het Nieuwsblad geen weet te hebben van leveranciers die overwegen om eigenaars van zonnepanelen te laten betalen voor het injecteren van zonnestroom op het net.