Een geneesmiddel waarvan de verkoop in de meeste landen streng gereglementeerd of verboden is, wordt door strijders van Islamitische Staat en soldaten van het Syrische leger daarentegen massaal gebruikt. Captagon, een krachtig opwekkend middel, wordt immers op grote schaal geproduceerd in Syrië.

De fabrikanten profiteren van de heersende chaos in het land om hun illegale productie verborgen te houden. De Captagon-pillen bezorgen volgens het Franse magazine L’ Obs de strijdende partijen niet enkel uithoudingsvermogen, energie en moed, maar de verkoop ervan levert hen ook veel geld op.

Captagon geniet in België nog enige bekendheid onder bodybuilders en blokkende studenten. Hoewel de kleine witte pillen officieel niet meer te verkrijgen zijn, bestaat er een bloeiende zwarte markt en die wordt volgens verschillende internationale media de jongste tijd vooral vanuit Syrië bevoorraad.

Het medicijn van een land in oorlog

Captagon bevat een vorm van amfetamines, een stof die het uithoudingsvermogen en de alertheid kan verhogen. Een drugstrafikant getuigde in een interview met Arte dat deze eigenschappen het middel erg geliefd maakt bij de soldaten die in Syrië strijden, zowel bij Islamitische Staat als in het Syrische leger.

“Het geeft je kracht. Je begint te vechten zonder vermoeid te raken, je marcheert rechtdoor, je kent geen angst meer,” aldus de getuige. “De strijders gebruiken Captagon om de wacht te houden, om hun zenuwen onder controle te houden en om hun seksuele prestaties te verbeteren.”

Op de vraag van de Arte-reporter of drugsgebruik dan niet verboden was door de islam, gaf de drugstrafikant het laconieke antwoord dat niemand zich tegenwoordig nog iets van religie aantrekt.

Tegenover het persbureau Reuters vertelde een officier van de Syrische anti-drugsbrigade hoe verbaasd hij was over de effecten van Captagon op gevangenen. “We sloegen hen en ze voelden de pijn niet,” aldus de man. “De meesten arrestanten bleven lachen terwijl het afranselen verder ging.”

Een Syrische psychiater verklaarde tegenover L’Obs dat er ook onder de burgerpopulatie – als gevolg van de psychische druk en de moeilijke economische omstandigheden waaronder de bevolking lijdt – een toename van het Captagon-gebruik kon worden vastgesteld.

Captagon kwam voor het eerst op de markt in 1963 en werd vooral gebruikt voor de behandeling van narcolepsie en concentratiestoornissen. Vanwege het hoge risico op misbruik werd het product in 1986 echter door de Wereldgezondheidsorganisatie op een lijst met psychotrope stoffen gezet. Sindsdien is de verkoop van Captagon in de meeste landen verboden of streng gereglementeerd.

Grote winstmarges

De productie van het product is echter bijzonder eenvoudig en in het Midden-Oosten bestaan al verscheidene decennia illegale Captagon-fabrieken. Tot in 2011 waren die productie-centra vooral in Libanon gevestigd.

Sindsdien hebben de producenten van de oorlog in Syrië echter geprofiteerd om hun productie te delocaliseren. Door de heersende chaos in Syrië lopen ze immers weinig kans dat hun praktijken ontdekt zullen worden.

Hoewel een deel van de productie voor binnenlands gebruik wordt gebruikt, is de meerderheid bestemd voor export naar het buitenland. Dat is een lucratieve activiteit, want voor enkele duizenden euro maken de fabrikanten een voorraad met 200.000 pillen, die op straat voor een bedrag tussen 5 euro en 20 euro per exemplaar worden verkocht.

Eén lading levert dan ook meer dan 1 miljoen euro winst op. Vaak vloeien die winsten naar de Syrische milities, die daarmee hun wapens en militaire operaties financieren.

Volgens de reporter van L’Obs zou de oorlog in Syrië één van de belangrijkste oorzaken zijn van de snelgroeiende wereldwijde handel in illegale amfetamines. Het aantal inbeslagnames van dit soort producten is de voorbije vijf jaar verviervoudigd.