Het Planbureau schetst een somber beeld van de Belgische staatsfinanciën op middellange termijn. Zware saneringen door de volgende regeringen lijken onvermijdelijk.

Het startpunt: De situatie voor de eerstvolgende jaren oogt somber en is al enige tijd stof tot discussie:

• België is volgens ramingen van de Europese Commissie dit jaar de allerslechtste leerling van de Europese klas.
• Het begrotingstekort zal de komende jaren zonder ingrepen uitkomen rond 5 procent van het bruto binnenlands product, of ver van het Europese streefcijfer van maximaal 3 procent.
• Kredietbeoordelaar Fitch dreigt zelfs met een ratingverlaging voor België als de staatsfinanciën niet verbeteren.

Op langere termijn: Het Planbureau gaf gisteren in de Kamercommissie Financiën meer uitleg over zijn vooruitzichten over meerdere decennia heen en die ogen mogelijk nog verontrustender:

• In 2040 zou het begrotingstekort oplopen tot liefst 9,3 procent van het bbp.
• De staatsschuld zou stijgen tot 150 procent van het bbp, mijlenver van het officiële Europese streefcijfer van maximaal 60 procent van het bbp en ook boven 90 procent, wat volgens Baudouin Regout, de topman van het Planbureau, wel eens een nieuw Europees referentiecijfer kan worden.

Dubbel probleem: Volgens de economen van het Planbureau dreigt een dubbel probleem:

• De rentelasten zullen aanzwellen omdat de rentes recent gestegen zijn en bovendien de staatsschuld jaar na jaar zal aanzwellen, wat door het sneeuwbaleffect tot meer rentebetalingen leidt.
• Maar zelfs als je de rentecomponent wegfiltert, komt het zogeheten primair saldo – mede door de vergrijzingskosten – zwaar negatief uit: min 5 procent van het bbp in 2040.

Om naar uit te kijken: Voor concrete saneringsvoorstellen – minder uitgeven en/of meer belasten – verwijst Regout door naar het komende rapport van een ander adviesorgaan, de Hoge Raad van Financiën. Het spreekt vanzelf dat hoe meer de sanering uitgesmeerd wordt over meerdere jaren en misschien zelfs decennia, hoe minder dramatisch de schok zal zijn voor de burgers en bedrijven.

Conclusie: Het ziet er almaar meer naar uit dat na de verkiezingen in de lente van 2024 – voor dit jaar kreeg de Vivaldi-regering nog wat respijt van Europa – de nieuwe federale regering een ingrijpend saneringsprogramma zal moeten opstellen om de staatsfinanciën weer op orde te krijgen.

(ns)