Terwijl Donald Trump de deuren van de VS sluit, en de toestand zo verder verdiept, komt de coronacrisis in politiek woelig water. Bart De Wever (N-VA), maar ook Elio Di Rupo (PS) kijken bezorgd richting federale regering.

In het nieuws: Alle reizen van Europa naar de VS worden verboden, tot halverwege de paasvakantie. Die waanzinnige maatregel is vannacht opgelegd door de Amerikaanse president Donald Trump. Eén maand lang mag niemand vanuit de EU de VS nog binnen. Dat lijkt wel bijzonder sterk op een pestmaatregel, in een poging om de schuld af te wentelen op Europa, bij een crisis die Trump zelf niet onder controle heeft. De maatregel dreigt in elk geval de wereldeconomie verder te ontwrichten, als alle verkeer tussen de VS en de EU stilvalt. Een bijzonder ondoordachte maatregel, die alle luchtvaartmaatschappijen verraste. Even later moest z’n eigen regering ook corrigeren: Amerikanen in Europa kunnen wel nog terugreizen naar hun land. Het gaat om EU-burgers die de VS niet meer in mogen.

Nog in het nieuws: Het is overal corona wat de klok slaat.

• In Italië gaat heel het land compleet op slot. Alle winkels gaan dicht, bars en restaurants, kappers, schoonheidssalons, … alles sluit. Fabrieken sluiten alle eenheden, behalve diegene die voor productie moeten zorgen.
• In grote delen van Europa volgen maatregelen zoals in België, waarbij grote bijeenkomsten verboden worden. Op erg veel plekken gaan ook scholen dicht.
• Bij ons ging Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V) ook over tot de sluiting van de rusthuizen: niemand kan nog op bezoek voorlopig. Enkel strikt noodzakelijk personeel wordt toegelaten. Een dag eerder had Wallonië al die maatregel genomen.
• Ondertussen staat de teller van het aantal doden op drie. Het gaat telkens om mensen van boven de zeventig jaar, die al met een zwakke gezondheid kampten.

Politieke hoogspanning: De crisis legt wel pijnlijk het gebrek aan een volwaardige federale regering bloot.

• De restregering van premier Sophie Wilmès telt nog 3 partijen en 38 zetels, en nam de afgelopen dagen toch maar een wankele houding aan: er werd een ‘advies‘ afgekondigd om geen grote manifestaties boven de 1.000 personen meer bijeen te laten komen.
• Daarmee verschoof de verantwoordelijkheid naar de burgemeesters en gouverneurs: plots moest het lokale niveau de afweging gaan maken. Maar vooral economisch heeft dat ook grote gevolgen: er is geen ‘verbod’, en dus geen overmacht die ingeroepen kan worden.
• De minister-president van Wallonië, Elio Di Rupo (PS), ergerde zich binnenskamers tijdens het overleg met de deelstaten al aan de onduidelijke, en weifelende houding van premier Wilmès en haar restregering. Hij drong aan op een strenge lijn: via z’n eigen familie kreeg Di Rupo al genoeg een idee van wat zo’n crisis in Italië betekent. De Vlaamse kant, met Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA), keek dan weer vooral naar de economische impact. Die discussie, over wie de schade op zich gaat nemen, speelde voor de N-VA duidelijk. De Wever uitte daarop z’n ongenoegen over de onduidelijkheid van het federale ‘advies’.
• Dat premier Wilmès daarop zelf fel reageerde, viel in slechte aarde: ‘Het is een beetje ‘pikant‘ van iemand die altijd maar meer bevoegdheid wil hebben’, ging Wilmès verklaren over De Wever op QMusic. ‘Bart De Wever heeft de kans om zijn verantwoordelijkheid te nemen, en ik denk dat het nu het moment is’, zo stelde ze.
• De Wever reageerde daarop met een fel persbericht: ‘Alle begrip voor de moeilijke situatie waarin de federale regering momenteel beslissingen moet nemen’, zo stelde hij. Maar hij legde de bal fel in het kamp van Wilmès: ‘Zij is echter als enige bevoegd om de coördinatie van een nationale gezondheidsproblematiek op zich te nemen. Wanneer de regering, op basis van de aanbevelingen van experts, meent dat er een ernstige dreiging voor de volksgezondheid is die ingrijpende beperkingen van het openbaar leven wettigt, dan moet ze de federale fase van het rampenplan afkondigen.’
• Een dubbele boodschap dus: dat rampenplan afkondigen, wat meteen ook een duidelijke juridische paraplu biedt voor economische schade, maar tegelijk ook forse kritiek op de onduidelijkheid van de federale regering, die ‘zelf de chaos georganiseerd heeft’. ‘Ik begrijp wel dat de verantwoordelijke minister van Volksgezondheid onder zware druk staat, maar door vervolgens te dreigen met termen als ‘lockdown’, voedt ze enkel chaos en angst.’
• De Wever betreurde tenslotte ‘dat de eerste minister en anderen het nodig vinden om in deze ernstige situatie politieke aanvallen in te zetten.’ In een persbericht dat als aanval uiteraard ook wel kon tellen.
• Daarop reageerde ook de minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld): ‘Het rampenplan is voorlopig nog niet aan de orde.’ ‘Gisteravond zei De Wever nog dat onze aanbevelingen veel te ver gingen, om nu te zeggen dat we het nationaal rampenplan moeten afkondigen. Ik ben al blij dat hij inziet dat laisser-faire toch geen goede optie is, maar ik vraag me af op welk onderbouwd advies hij zich baseert om amper een nacht later het tegenovergestelde te vragen.’
• Binnen de restregering is overigens niet iedereen even gelukkig met de onhandige aanpak van Wilmès. ‘Communicatief verloopt niet alles op wieltjes, dat kan je wel zeggen. Niet evident als je met weinig ervaring als premier zo’n crisis het hoofd moet bieden’, zo stelt een regeringsbron.

Ondertussen in de wandelgangen: Koninklijk onderhandelaars Sabine Laruelle (MR) en Patrick Dewael (Open Vld) blijven bezig.

• Het duo is in de Senaat opnieuw bezig met partijvoorzitters te ontvangen. Dat doen ze in alle rust: niemand van de audiovisuele pers lijkt de moeite te willen doen om in het Parlement post te gaan vatten, aan de deur van Laruelle haar kantoor. In het verleden liepen soortgelijke pogingen veel minder sereen: het duidt ook op een bepaalde vermoeidheid bij de media om het proces nog tot in alle details te willen volgen.
• De twee werken nog altijd op één duidelijk scenario:
  • Een kern rond Vivaldi, waarbij geen plaats is voor de N-VA in de coalitie.
  • Een regering met een ‘beperkt programma’ en ‘beperkte duur’ is opnieuw besproken, maar verschillende partijen gaven al eerder aan gewoon een volwaardige regering te willen maken.
  • Inhoudelijk wordt nu wel gewerkt met een tekst, terwijl dat vorige week nog expliciet niet de bedoeling was, ‘om niet dezelfde fouten te maken als hun voorgangers’. De nota van Koen Geens (CD&V), de voorganger van Dewael en Laruelle die z’n werk overmaakte, zou de basis zijn voor een voorstel.
  • Maar die tekst, die de basis moet vormen van een regering, is nog niet gedeeld. Vermoedelijk zal dat pas op een ‘cruciaal moment‘ komen, waarbij de forcing wordt gevoerd.
• Van CD&V moeten Dewael en Laruelle toch niet al te veel verwachten. Gisteren nog zette Koen Van den Heuvel (CD&V) de puntjes op de i, in Villa Politica. Hij herhaalde opnieuw fors het standpunt dat z’n partij een ‘sterke regering’ wil, en dat daarbij een Vlaamse meerderheid moet zijn. Hoe voorzitter Joachim Coens (CD&V) na de ledenbevraging, die een brede steun leek aan te tonen voor zo’n ‘Vlaamse meerderheid’ bij de CD&V-achterban, nu een bocht kan nemen, is voor iedereen een raadsel.
• En toch is de felle uitspraak van Van den Heuvel geen toeval: de grote meerderheid van de Vlaamse fractie van CD&V houdt sterk vast aan die ‘Vlaamse lijn’, net als kopvrouw Hilde Crevits (CD&V). Maar in de federale fractie is men minder enthousiast over die ‘harde’ lijn: daar zitten een pak meer mensen die zich toch afvragen of ze in oppositie willen, of vooral of ze nieuwe verkiezingen willen. Zeker de ACW-vleugel wil aan tafel in een volgende fase van de formatie, met een heuse formateur.

Essentieel in de huidige onderhandelingen: Dewael en Laruelle brengen de zaak eind deze week, in het weekend, weer naar een kookpunt.

• In die zin gonst het in de Wetstraat ook van de zenuwachtigheid rond een peiling van VTM en HLN.be, die eind deze week komt. Nochtans hoef je geen glazen bol te hebben om te kunnen voorspellen dat de antipolitiek erg goed zal scoren in die bevraging. Maar politici zijn erg gevoelig aan vaak niet statistisch-relevante verschuivingen, zowel voor zichzelf persoonlijk als voor hun partij.
• Bovendien blijft het scenario van Dewael en Laruelle toch bedreigend voor CD&V, die in de restregering zit. Als het duo daarrond een ‘doorstart’ organiseert, met Wilmès als premier, zoals gepland, dan moet CD&V letterlijk uit die restregering stappen, wil ze er niet in gevangen zitten.
• De sleutel ligt daarom voor een groot deel bij de Vlaamse socialisten. Nadat die er vorige week radicaal waren afgereden door het duo opdrachthouders, dat werkte op een kabinet van liberalen, groenen, PS en CD&V, moeten die weer aangehaald worden. Want een scenario zonder CD&V, het zogenaamde ‘coalitie 80‘, zeker in de eerste fase, vereist de steun van sp.a en cdH of DéFI.
• Die twee lilliputterpartijen lanceren in Le Soir een vreemd voorstel: ‘Neem één van ons beide in de regering’, stellen voorzitters Maxime Prévot (cdH) en Francois De Smet (DéFI). De ene partij heeft vijf zeteltjes, de andere twee, maar beide zouden genoeg zijn, samen met paars-groen (en dus ook sp.a) om een meerderheid te vormen.
• Dat aanbod, ‘één van beide, met de ander in oppositie’, klinkt politiek wel erg absurd: is het dan niet om inhoud te doen? Blijkbaar niet, want de redenering is vooral: zo zetten we CD&V buitenspel.
• Vraag is of dit soort show veel helpt. Het klinkt vooral als een provocatie ten opzichte van de Vlaamse partijen, en dus extra moeilijk, vooral voor Open Vld, om hierin dan toch mee te stappen. Maar het biedt in elk geval een extra pressiemiddel om CD&V mee onder druk te zetten.

Straks in de Kamer: Een paars-groen-PVDA-meerderheid gaat alles op alles zetten om het voorstel rond abortus erdoor te krijgen.

• Dat voorstel, dat de regels rond abortus versoepelt, ligt ter stemming al voor. Het was de PS die daar de forcing over voerde. Ze wilden niet meer wachten op CD&V, ondanks het feit dat de paars-groene partijen rekenen op de Vlaamse christendemocraten om Vivaldi te maken.
• Het voorstel dat voorligt, verlegt de termijn van 12 weken nu naar 18 weken. De verplichte bedenktijd wordt verminderd van zes naar twee dagen. Abortus zou ook definitief uit de strafwet gehaald worden.
• Een groepje van drie partijen, CD&V, N-VA en Vlaams Belang, is heftig tegen. ‘Wij willen de wet terugbrengen naar 2018, toen werd het ook uit het strafwetboek gehaald. Wij vragen gewoon de evaluatie van die wet, en een betere preventie en omkadering’, stelde Els Van Hoof (CD&V) vanmorgen op Radio 1.
• Die drie partijen zijn in elk geval van plan om opnieuw amendementen in te dienen. Zijn ze met meer dan 50 Kamerleden (en dat is het geval) die steunen, dan moeten die amendementen opnieuw naar de Raad van State. Dat vertraagt de zaak weer met ongeveer één maand.
• ‘Dit is niet correct, dit voorstel is al twee keer uitgebreid besproken in de commissie. En nu gaat men opnieuw in de plenaire amendementen toevoegen. Niet correct, dit is democratie’, reageert Karin Jironflee (sp.a).
• ‘Geen begrip dat er op onze argumenten nooit antwoorden gekomen zijn. Dit moet niet snelsnel in lopende zaken geregeld worden’, zo reageert nog Els Van Hoof (CD&V).
• Als de socialisten, liberalen en groenen, samen met PVDA dit er nu echt doorduwen in de Kamer, maken ze het CD&V wel bijzonder moeilijk om uitgerekend deze week mee te stappen in een Vivaldi-verhaal. De vernedering kan dan nauwelijks groter zijn: voorzitter Joachim Coens (CD&V) maakte al heel duidelijk dat dit voor hem een breekpunt is.
• Het is dan ook bijzonder vreemd dat paars-groen zo doorduwt: op die ene week zal het niet aankomen, maar het is wel net de week waarin de opdracht van Dewael en Laruelle afloopt. Tenzij het absurde DéFI-cdH-plan dan echt werkelijkheid moet worden.

Ondertussen bij Open Vld: De race begint zich te ‘zetten’.

• Vanmorgen kwam er echter wel de oproep van Tommelein om de campagne fysiek stop te zetten: ‘Als kandidaat-voorzitter wil ik de fysieke campagne voor de voorzittersverkiezingen van Open Vld stopzetten en zal ik overleg plegen met organisatoren en medekandidaten’, zo kondigde hij aan. Benieuwd wat de anderen gaan zeggen. Het momentum lijkt in elk geval niet bij hem te zitten, op dit moment
• Het kamp van Egbert Lachaert (Open Vld) voelt zich namelijk behoorlijk zeker. Interne reacties van leden wijzen op veel draagvlak. Een poll gisterenavond, voor en na het debat in Ieper, duidt erop ‘dat het in de eerste ronde afgemaakt kan worden’, zo is te horen rond Lachaert.
• Voor het debat, dus diep in het West-Vlaanderen van Tommelein, haalde Lachaert al 47 procent, Els Ampe 5 procent, Stefaan Nuytten 15 procent (hij woont vlakbij) en Bart Tommelein 12 procent en 21 procent was onbeslist.
• Maar na het debat won Lachaert de poll met 66 procent. De onbeslisten zakten tot 5 procent, Nuytten zakte tot 8 procent, Ampe behield haar 5 procent, en Tommelein eindigde op 16 procent. Het zelfvertrouwen van Lachaert kreeg dus een stevige boost.
• Bij Tommelein is dan weer te horen dat er een ‘verschil is tussen alle leden en de militanten‘. Die laatste categorie, diegenen die actief zijn, komen opdagen op debatten, en uitgesproken zijn, zijn over het algemeen een tikje meer donkerblauw, en dus eerder voor Lachaert. Maar Tommelein rekent op de brede massa aan leden, die niet via interne debatten, maar via de media zich informeert.
• Gisteren op Villa Politica was hij bij Linda De Win ook opvallend relativerend over de verkiezingen: erg fel bezig met de coronacrisis, als burgemeester van Oostende, en minder ‘geobsedeerd‘ over de interne race. Geen toeval: terwijl Lachaert het in debatten heeft over ‘één belangrijke afspraak met de geschiedenis’, als hij over de interne verkiezingen praat, zegt Tommelein ‘dat we niet zo met onszelf moeten bezig zijn’.
• Maar, het kamp-Tommelein geeft toe dat ze zich twee keer misrekend hebben in de race, op cruciale punten.
  • Een eerste keer over de positie van Lachaert. Van de fractieleider in de Kamer had de Oostendenaar altijd gedacht dat die uiteindelijk zou kiezen om niet in de race te stappen. Terwijl Tommelein zichzelf vrij vroeg lanceerde, en zo als eerste de positie ‘bezette’, was Lachaert veel langer aan het twijfelen. De inschatting was vooral dat in Oost-Vlaanderen, waar met Alexander De Croo (Open Vld) en Mathias De Clercq (Open Vld) al twee absolute kopstukken zijn, geen plaats meer was voor Lachaert. Toen die zich lanceerde, was Tommelein dus meer dan verrast.
  • Een tweede keer was recent, met de steun van De Croo voor Lachaert. Ook dat schatte Tommelein anders in. Het blijft de vraag wat De Croo precies te winnen heeft, bij een voorzitter in z’n eigen ‘achtertuin’. Want wie trekt dan straks bijvoorbeeld de lijst voor de Kamer in Oost-Vlaanderen: de voorzitter, of de vicepremier?
• ‘Dat is net de ‘oude manier’ van aan politiek doen in onze partij, die zoveel kapot heeft gemaakt: altijd redeneerde de top enkel uit eigenbelang, voor het eigen postje‘, zo is dan weer de redenering bij het kamp-Lachaert.
• Over ‘oude politiek’ gesproken: in West-Vlaanderen gaat het wel hard tegen hard. Daar zou Vincent Van Quickenborne, de Kortrijkse burgemeester, bijzonder hard en persoonlijk campagne voeren, tegen Tommelein. Verschillende blauwe schepenen in de provincie ontvingen telefoontjes van Van Quickenborne, iets waar de Oostendenaar het zeer moeilijk mee heeft. Tussen beide West-Vlamingen komt het zeker op korte termijn echt niet meer goed.