Door de opbouw ervan, heeft de technologie van blockchain heel wat voordelen op vlak van veiligheid, betrouwbaarheid en kostenefficiëntie. Toch zijn er ook enkele nadelen aan verbonden. Zowel de pluspunten als de minpunten leggen we hieronder uit.

Eerst even een woordje over blockchain op zich. Eigenlijk kan de technologie vergeleken worden met een grote database. Terwijl een gewone database normaal gezien alle meest recente gegevens bijhoudt, slaat een blockchain alle wijzigingen en de volledige geschiedenis op. Bovendien krijgt elke gebruiker van het netwerk een kopie van de blockchain op zijn toestel.

De transacties, dat zijn de gegevens in de blockchain, kunnen natuurlijk gewijzigd worden, maar ook dat is zichtbaar voor elke gebruiker. Alle partijen moeten trouwens toestemming geven om de informatie te wijzigen. Door de opbouw van blockchain – een keten van blokken met gegevens daarin – is de informatie veilig versleuteld en kan deze niet ongemerkt gewijzigd worden.

Blockchain is veilig voor cyberaanvallen

Eén van de voordelen kan afgeleid worden uit de bovenstaande uitleg. Een blockchain is door de achterliggende techniek beveiligd tegen storingen en cyberaanvallen. Dat zit zo: alle gegevens en alle wijzigingen worden onmiddellijk opgeslagen op duizenden apparaten tegelijk. Elke node, dat is een gebruiker van het netwerk, heeft dus een kopie van de database.

Ook hier verschilt de blockchain dus van een traditionele database. Normaal is een database gecentraliseerd, wat betekent dat er maar één kopie is van de gegevens. Dat is bijvoorbeeld het geval bij een bank, waar alle gegevens van klanten eigenlijk maar op één server staan. Als die server ten prooi valt aan hackers, dan begrijpt u de ernst van cyberaanvallen.

Voordelen van decentralisatie

Andere voordelen draaien rond de consequenties van blockchain voor de wereld zoals we die kennen. Als blockchain massaal ingang vindt in verschillende sectoren, dan worden bepaalde derde partijen of intermediairen in principe overbodig. Doordat blockchain gedecentraliseerd werkt, wat hierboven al verklaarden, moeten die derde partijen dus geen transacties meer verwerken en valideren.

Een voorbeeld: wanneer u een rekening betaalt – laat ons die van de telecomprovider nemen, dan komt uw bank tussen om het geld van uw rekening te halen. Daarna plaatst de bank het geld op de rekening van het telecombedrijf. Bij blockchain is dat niet meer nodig, want de transactie vindt er gewoon tussen de twee partijen plaats en de rest van het netwerk valideert de transactie.

Het hoeft niet te verbazen dat banken een stevige schrik hebben dat ze buitenspel geplaatst zullen worden. Ook notarissen, boekhouders, beurzen en ambtenaren worden al lichtjes zenuwachtig bij de gedachte dat blockchain hun taken in grote mate kunnen overnemen. En er zijn nog andere specifieke toepassingen van de blockchain.

Vergeet de transactiekosten niet

Toegegeven, om een transactie rond te krijgen in blockchain, moet u wel transactiekosten betalen. Die vergoeding of fee wordt bijvoorbeeld gebruikt als beloning voor de gebruikers die de transacties bundelen in blokken. Deze gebruikers noemen we ‘miners’. Omdat het veel stroom vraagt om die transacties te verzamelen en te versleutelen, krijgen ze dus een vergoeding in de plaats.

De kosten om zo’n transactie uit te voeren zijn niet vaststaand, wel afhankelijk van een aantal factoren. Ten eerste is er de drukte op het netwerk: hoe meer transacties er uitgevoerd moeten worden, hoe duurder. Ook de grootte van de transactie speelt mee bij de bepaling van de transactiekosten. Ten slotte is er nog de gewenste snelheid van de transactie: als die snel moet rond zijn, moet u meer transactiekosten betalen.

Dat klinkt misschien allemaal wat vaag, daarom enkele cijfers. Tijdens de ware bitcoin-hype van eind 2017 betaalde u gemiddeld 48 euro om een transactie mogelijk te maken. Ter vergelijking: begin 2019 lag het gemiddelde op 0,22 euro voor een transactie. Al kan de vergoeding nog lager liggen, maar dan moet u inboeten aan snelheid en duurt het dus langer om de transactie te valideren.

Efficiëntie met smart contracts

Het laatste van de voordelen is de inzet van slimme contracten via blockchain. Dat verwijst naar transacties die onder bepaalde voorwaarden moeten plaatsvinden. Het vernieuwende hieraan is dat de regels en richtlijnen om een contract tot stand te brengen gewoon in het contract zelf geprogrammeerd zijn. Er is geen controle door een centrale autoriteit nodig, dus ze kunnen zichzelf zeer snel uitvoeren via blockchain.

Hoe kan dat concreet werken? Neem een huurovereenkomst als voorbeeld, waarbij een huurder maandelijks 500 euro moet betalen aan de verhuurder. Als de huurder tijdens een bepaalde maand geen geld overschrijft naar de verhuurder, kan het smart contract via blockchain een melding versturen naar de deurwaarder. Of nog extremer: de deuren vanop afstand vergrendelen totdat de betaling gebeurd is.

Een smart contract is ongetwijfeld een interessante toepassing van blockchain, maar heeft uiteraard minpunten.

Er zijn spijtig genoeg ook nadelen

Blockchain is natuurlijk niet zaligmakend, er zijn niet enkel voordelen. Als we bijvoorbeeld terugkeren op het voorbeeld van het smart contract inzake een huurovereenkomst, valt het op dat het systeem uitermate rechtlijnig is. Eén dag te laat betalen betekent in principe contractbreuk plegen, terwijl een redelijke huurbaas dat wel door de vingers zou zien. Er is met andere woorden geen ruimte voor nuance, want het smart contract is een wiskundig algoritme.

Ook ruimer kunnen er kanttekeningen geplaatst worden bij blockchain. Zo is het tegenwoordig quasi onmogelijk om als privépersoon te beginnen met minen, dat verwijst naar het verwerken van de transacties in het netwerk. Terwijl minen in de beginjaren lukte via een computer met een krachtige videokaart, heeft u daar tegenwoordig heuse serverparken voor nodig.

Blockchain kost ontzettend veel energie

Die gigantische servers hebben natuurlijk heel wat energie nodig, wat de ecologische voetafdruk van blockchain niet ten goede komt. Het systeem van bitcoin, de bekendste van de talrijke cryptomunten, verbruikt alleen al 45,8 terawattuur energie per jaar. Dat blijkt uit berekeningen van de Amerikaanse Massachusetts Institute of Technologie. Ook zorgt bitcoin voor een uitstoot aan koolstofdioxide van zeker 22 megaton. Dat komt overeen met de uitstoot van wereldsteden als Hamburg, Wenen of Las Vegas.

Wat met privacy?

Er zijn daarnaast nog bezorgdheden op het vlak van privacy. De transparantie van de blockchain is mooi, al kunnen er vraagtekens geplaatst worden bij de idee dat iedere gebruiker elke transactie kan bekijken. Het is duidelijk dat de Algemene Verordening Gegevensbescherming van de Europese Unie (beter bekend als de GDPR) met haar recht op vergeten moeilijk te verzoenen is met de onveranderlijkheid van een blockchain.

Het is trouwens niet zo dat het dankzij die transparantie altijd om legale transacties gaat. Onderzoek toonde al aan dat bijna de helft (44 procent) van de transacties via bitcoin gelinkt is aan illegale activiteiten. Door het gedecentraliseerde karakter – geen toezichthouder – van de blockchain kunnen overheden daarbij niet ingrijpen. Meer zelfs: een wettelijk kader rond blockchain bestaat niet.

Consumentenbescherming ontbreekt

Een gebrek aan een wettelijk kader betekent ten slotte nog een gebrek aan consumentenbescherming. Een voorbeeld: als u iets aankoopt via PayPal of Visa, maar u ontvangt het item nooit, dan kan u zich richten tot die platformen. De betalingsbedrijven zorgen er vervolgens voor dat het geld teruggestort wordt, wat bij blockchain niet kan. Een transactie die gevalideerd is, kan niet meer ingetrokken worden.

Eerlijk is eerlijk: niks is perfect, ook de technologie van blockchain niet. We moeten toegeven dat er heel wat interessante mogelijkheden en voordelen van blockchain op ons afkomen, die van onschatbare waarde kunnen zijn. Uiteraard mogen we ook niet blind zijn voor de nadelen die aan blockchain verbonden zijn. Het is een moeilijk evenwicht, dat is zeker.