Op 8 mei was het de 75e verjaardag van VE Day, algemeen bekend als ‘Victory in Europe Day’, de meidag waarop de geallieerde overwinning op nazi-Duitsland wordt herdacht. In het Verenigd Koninkrijk gaat dat normaliter gepaard met een stoet van WOII-veteranen en straatfeesten, die nu onmogelijk werden gemaakt door de lockdown.
Desalniettemin werden de Britten aangemoedigd om de overwinning in Europa te vieren vanuit hun tuin of huiskamer, en bulderden straaljagers van de RAF over het eiland heen. ‘Hoewel we die kostbare band met onze veteranen niet op de geplande schaal kunnen vieren, moeten we allemaal even stilstaan en nadenken over hun inspirerende prestatie’, aldus de Britse minister van Defensie Ben Wallace. ‘Zoals Churchill zei: ‘God bless you all, this is your victory’.’
Belgische politicus
Die Winston Churchill, de legendarische Britse premier naar wie Wallace verwijst en die de Britten door WOII loodste, is niet weg te denken op VE Day. En al zeker niet zijn beroemde V-gebaar dat hij gebruikte tijdens zijn speeches. Hoewel het symbool tijdens de oorlog vooral door hem bekendheid verwierf, was hij niet de bedenker ervan. Waar haalde Churchill dan de mosterd voor zijn V for Victory-teken?
Die eer valt te beurt aan een Belg. Het was de politicus Victor de Laveleye die tijdens een BBC-uitzending in 1941 de Belgen opriep om de letter V te gebruiken als teken van solidariteit en van verzet tegen de Duitse bezetter.
‘De letter V is immers de eerste letter van ‘Victoire’ (overwinning) in het Frans en van ‘Vrijheid’ in het Nederlands. Walen en Vlamingen marcheren nu hand in hand en het ene kan niet zonder het andere – geen vrijheid zonder overwinning…’, zei de Laveleye. Niet lang daarna schilderden de inwoners van België, Nederland en het noorden van Frankrijk het teken op gebouwen.
Door het succes lanceerde de BBC haar eigen V for Victory-campagne. Datzelfde jaar pikte Winston Churchill het teken op en gebruikte het tijdens een speech op televisie, iets wat hij de hele oorlog zou blijven doen. Sindsdien is het in verschillende contexten gebruikt, onder meer tijdens protesten tegen de Vietnamoorlog in de jaren zestig en zelfs door de Spice Girls, die het teken gebruikten om de meidengroep in de markt te zetten als zelfbewuste, onafhankelijke vrouwen.
‘Veiligheid, Vreemdelingen en Vlaanderen’
Nog recenter dook het V-gebaar ook in België op tijdens de federale en Vlaamse verkiezingen in 2014. Toen domineerde het teken de N-VA-verkiezingscampagne: iedereen stond ermee op de verkiezingsaffiches en Bart De Wever poseerde met een gele tuinkabouter die hetzelfde gebaar maakte. Theo Francken, Steven Vandeput en Jan Jambon legden zelfs de eed af met opgestoken wijs- en middelvinger – al was dat naar eigen zeggen per ongeluk.
Vooral toenmalig Vlaams Belang-voorman Filip Dewinter was daar niet mee gediend. Hij beschuldigde de N-VA toen van plagiaat omdat het Vlaams Belang (toen Vlaams Blok) al in 2004 campagne voerde met het V-teken. ‘Bij ons stond die V voor Veiligheid, Vreemdelingen en Vlaanderen’, zei hij aan de Gazet Van Antwerpen. Toenmalig N-VA-ondervoorzitter Ben Weyts, de bedenker van de campagne, legde de uithaal van Dewinter naast zich neer. ‘Ik heb mij nog nooit door Filip Dewinter laten leiden, ook nu niet. Heeft hij trouwens zijn copyrights al betaald aan Churchill?’
Misschien bedoelde hij Victor de Laveleye.
