Het systeem van blockchain noemt men vaak de technologie van de toekomst. Naast cryptocurrency, smart contracts en dApps zijn er nog heel wat veelbelovende zaken mogelijk met blockchain. Hieronder een overzicht.

Geen toekomst zonder verleden, dus we starten dit artikel met een korte geschiedenisles. Hoewel blockchain de technologie is waarop cryptomunt bitcoin draait, begon alles eigenlijk met die laatste. In 2008 schreef ene Satoshi Nakamoto een soort whitepaper over een nieuw en revolutionair betaalmiddel, genaamd bitcoin. Wie of wat die Satoshi Nakamoto is, blijft al jarenlang onduidelijk.

Eigenlijk gaat cryptocurrency zelfs nog verder terug in de tijd, naar experimenten in de jaren 1990 van wetenschappers Stuart Haber en Scott Stornetta, die een methode bedachten om digitale documenten te valideren. Ze vonden het belangrijk om documenten niet langer te bewaren op een centrale autoriteit, maar wel de gegevens te kopiëren onder verschillende partijen. Hun experimenten doofden echter uit en het patent op hun technologie verliep in 2004.

Enter Bitcoin en blockchain

Vier jaar later kwam er dus die whitepaper van Satoshi Nakamoto, waarin een uiteenzetting van de basisprincipes van het elektronische betaalmiddel bitcoin stond. Zelfs de eerste zin was al veelbelovend: ‘Ik heb gewerkt aan een nieuw elektronisch betaalsysteem dat volledig peer-to-peer functioneert, zonder de tussenkomst van een derde partij’, klonk het.

Vooral de laatste woorden zijn kenmerkend voor blockchain. Blockchain is namelijk een soort gedecentraliseerde database, waarbij alle gegevens openbaar en toegankelijk zijn. Om transacties te wijzigen, moeten alle partijen in het netwerk toestemming geven. Er is geen centrale autoriteit of toezichthouder, want iedere node – een gebruiker – in het netwerk beschikt over een kopie van alle transacties. Hoe de technologie achter blockchain precies werkt, kunt u hier nalezen.

Niet enkel cryptomunten zijn mogelijk

Vooraleer we verder ingaan op blockchain, is het handig om nog even het verschil tussen blockchain en bitcoin te duiden. De bitcoin is een cryptomunt – andere synoniemen zijn virtuele valuta, cryptocurrency of digitale munt – die gebruik maakt van blockchain. Ondertussen zijn er nog heel wat andere cryptomunten ontstaan, zoals Ethereum, Ripple, Litecoin, …

Vaak wordt gezegd dat cryptomunten zoals bitcoin een hype zijn, een zeepbel als het ware, die binnen de kortste keren zal barsten en veel geld zal kosten aan particulieren en bedrijven. Bij die bedenking wordt echter voorbijgegaan aan het feit dat de toepassingen van blockchain zoveel ruimer zijn dan enkel cryptomunten of virtuele valuta.

Weg met intermediairen bij blockchain

Wat de meeste interessante toepassingen van blockchain met elkaar verbindt, is het doel. Blockchain ziet men als een soort revolutie die heel wat sectoren zal veranderen, doordat er bijvoorbeeld geen tussenpartijen of intermediairen meer nodig zijn. In het klassieke systeem moet er altijd een centrale autoriteit verwerken, maar door de opbouw van het blockchain-netwerk is dat niet meer nodig. Tussenpersonen zoals onder meer banken, notarissen, ambtenaars, boekhouders, … zien hun rol ingeperkt in blockchain-tijden.

Kijken we bijvoorbeeld naar de vastgoedsector, dan zou de aankoop en verkoop van huizen stevig kunnen wijzigen. De eigendom van een woning kan opgenomen worden in een blockchain-transactie, waarvan iedereen op de hoogte is. Als u uw woning vervolgens verkoopt, wordt een nieuwe transactie aangemaakt. De notaris moet dan niet meer tussenkomen om de transactie te valideren in een akte.

Smart contracts als innovatie

Ook zijn er ondertussen experimenten met smart contracts. Slimme contracten zijn volledig digitaal, geschreven via computercode en geprogrammeerd in blockchain. Dat maakt dat ze automatisch en onpartijdig uitgevoerd kunnen worden, zonder tussenpersonen of centraal toezicht. Ze zijn bovendien onmogelijk te veranderen en fungeren als een toonbeeld van efficiëntie.

Een illustratie kan opnieuw uit de vastgoedsector gehaald worden. Denk aan een huurovereenkomst waarbij een huurder maandelijks 500 euro moet betalen aan verhuurder. Gesteld dat de huurder op de vervaldatum geen geld overschrijft naar de verhuurder, zal het smart contract verbroken worden en een melding versturen naar de deurwaarder. In een nog extremer geval kunnen de deuren van de woning vanop afstand vergrendeld worden.

Komt het tot een doorbraak?

Blockchain is natuurlijk niet de enige technologie waarvoor de verwachtingen hooggespannen staan. Is er een beloftevolle toekomst voor blockchain? Ondernemers, investeerders en marketeers komen regelmatig in contact met een zogenaamde doorbraak, maar wanneer weten ze ook echt dat iets de moeite waard is? In 1995 kwam het Amerikaanse onderzoeks- en adviesbureau Gartner met een oplossing: de Gartner Hype Cycle.

Deze Hype Cycle is een soort denkkader met een grafische weergave van de fasen via dewelke een nieuwe technologie evolueert. Volgens deze denkwijze doorloopt elke nieuwe technologie vijf fasen richting volledige adoptie door de consumenten. Hoewel de Hype Cycle niet wetenschappelijk is en er geen techniek bestaat om de fasen bijvoorbeeld sneller te doen verlopen, ziet men dit framework toch als erg waardevol.

Gartner Hype Cycle

Hieronder staan de 5 fasen kort besproken:

• Technology Trigger: de nieuwe technologie krijgt (media)aandacht, maar er zijn nog een commerciële producten die de technologie gebruiken. Het is nog onzeker of de technologie levensvatbaar zal zijn.
• Peak of Inflated Expectations: er ontstaan hoge verwachtingen rond de nieuwe technologie, wat vaak tot een (overdreven) hype leidt. Bedrijven gaan aan de slag met de nieuwe technologie, met wisselend succes.
• Trough of Disillusionment: er komt even een periode van teleurstelling. Doordat niet alle experimenten goed uitdraaien, neemt de interesse in de nieuwe technologie terug af. Bepaalde bedrijven blijven erin investeren, omdat ze de behoeftes van de early adopters kunnen vervullen.
• Slope of Enlightenment: er blijven producten ontstaan die gebruik maken van de nieuwe technologie, maar ze zijn ontdaan van de kinderziekten. Meer en meer bedrijven zien de mogelijkheden van de nieuwe technologie in, alleen de conservatieve ondernemingen blijven achter. De markt reageert positief op de technologie.
• Plateau of Productivity: er vindt een adoptie op grote schaal plaats, de markt zet verder in op toepassingen van de technologie en de investeringen leveren op. De innovatie is met andere woorden relevant geworden, want consumenten en klanten hebben interesse.

Toegepast op blockchain

We schreven het al: de Gartner Hype Cycle is een leidraad en dat betekent niet dat elke innovatie het vaste stramien volgt. Het is niet eenvoudig om vast te zetten waar de blockchain-technologie zich bevindt, ook al omdat het proces altijd in beweging is. Toch doen we een poging om blockchain ergens in te passen. Gartner probeert dat jaarlijks zelf ook op te volgen, zoals u kan zien in de figuur van juli 2018 hieronder.

Volgens Adrian Leow, onderzoeksdirecteur bij Gartner, zit blockchain nog in de derde fase, oftewel de Trough of Disillusionment. ‘De markt voor blockchainplatformen en technologie is nog ontluikend en er is nog geen consensus binnen de industrie over bepaalde zaken. We verwachten dan ook niet dat er binnen de komende vijf jaar één dominant blockchainplatform zal zijn.’

Voorspellingen voor de toekomst van blockchain

Toch kunnen er ondertussen al voorspellingen komen over de toekomst van blockchain. Zo denkt het Amerikaanse zakentijdschrift Forbes dat de interesse in cryptomunten opnieuw zal verhogen, wanneer het hoogtij van de Amerikaanse economie wat begint af te nemen. Daarnaast zal de gamesector het voortouw blijven nemen in de verdere adoptie van blockchain. Voor gamers zijn cryptomunten niks nieuws meer, dus het lijkt erop dat nieuwe mogelijkheden rond blockchain er ook de komende jaren makkelijker ingang zullen vinden.

Wat betreft wetgeving en regulering in de Verenigde Staten, wordt verwacht dat de wetgevers een afwachtende houding zullen aannemen rond blockchain. De overheid houdt zich al jaren op afstand van blockchain en cryptocurrency, om niet de schuldige te zijn als er iets misloopt met het groeiproces van blockchain. Ook dichterbij huis vinden de (monetaire) overheden geen antwoorden op juridische problemen rond de technologie.

Energie blijft een struikelblok

Volgens Karel Dekyvere, Chief Security Officer bij Microsoft België, is blockchain niet iets wat snel zal verdwijnen. ‘Je verbeelding is de enige limiet voor de blockchain. Dat en de energiekosten natuurlijk’, omschrijft hij het met een boutade. Energieverbruik is inderdaad een urgent probleem van blockchain. Neem nu terug het voorbeeld van cryptomunten: in 2018 verbruikten de zes belangrijkste digitale munten evenveel energie als heel België.

Die munten, dat zijn Bitcoin, Bitcoin Cash, Ether, Litecoin, Monero en Zcash, hadden in 2018 tussen de 52 en 111 terawattuur energie nodig. Vooral de bitcoin verbruikt heel wat energie, zo zou één bitcointransactie volgens een schatting van ING ongeveer 200 kilowattuur vereisen. Dat komt overeen met het maandelijks energieverbruik van een gemiddeld Europees huishouden.

Vooral bitcoin is stroomvreter

Toegegeven, als we de ecologische voetafdruk van Bitcoin vergelijken met de wereldwijde broeikasuitstoot, dan is die eigenlijk niet overdreven hoog. Alleen: jaarlijks gebeuren er 314 miljard cashloze betalingen wereldwijd en slechts 0,033 procent daarvan gebeurt via bitcoin. Als de bitcoin en andere cryptomunten dus snel ingang vinden als betaalmiddel, kan het wél problematisch worden voor de toekomst van blockchain.

Nog een nuance: bitcoin is de meest verbruikende cryptomunt, omdat die cryptomunt heel wat rekenkracht nodig heeft. Terwijl de allereerste transacties vlotjes gevalideerd raakten, worden de daaropvolgende transacties steeds ingewikkelder, wat ook steeds meer computerkracht en energie vereist. Een vast cijfer plakken op het energieverbruik is ook niet evident, want niet alle toestellen in het netwerk verbruiken evenveel stroom.

Begin 2019 kondigde Ethereum, een concurrent-cryptomunt van bitcoin, aan dat het haar energieverbruik wil terugdringen met maar liefst 99%. Het wil daarvoor een nieuw model gebruiken, genaamd Proof-of-Stake (PoS). De meeste cryptomunten, zoals ook Ethereum voorheen, maken echter gebruik van het Proof-of-Work-mechanisme (PoW).

Veelbelovende toekomst voor blockchain

Het mag duidelijk zijn: er is een toekomst voor blockchain. Hoewel er soms gezegd wordt dat blockchain meer een hype dan een revolutie is, zijn experts het daarmee niet eens. ‘Blockchain is inderdaad in een hype beland, door de heisa rond bitcoin en andere cryptomunten. Dat neemt niet weg dat die technologie de belofte van een revolutie inhoudt. Bitcoin is misschien overroepen, maar Libra kan het internationale betaalverkeer grondig hertekenen’, zegt Jeroen Lemaire, filosoof en CEO van In The Pocket, aan Knack.

Nog volgens Lemaire is de verdienste van blockchain vooral het gedistribueerd vertrouwen. ‘Als je centrale beheerders kunt elimineren, ligt de weg open voor compleet nieuwe toepassingen’, zegt hij. ‘De grote doorbraak verwacht ik pas binnen tien tot vijftien jaar. Fundamentele innovaties vergen tijd.’