Steeds opnieuw manifesteren zonen van Arabische autocraten zich graag als de ‘hervormers’ van door hun vader geïnstalleerde autoritaire regimes. Steeds opnieuw vallen ze door de mand. En kan het Westen enkel zichzelf met de vinger wijzen.
Wat hebben Bashar al-Assad (Syrië), Saif al-Islam Gaddafi (Libië), Gamal Moebarak (Egypte)en Mohammed bin Salman (Saoedi-Arabië) gemeen? Alle vier zijn de zonen van een autocratisch leider en alle vier traden ze in de voetsporen van hun vader. Steeds opnieuw zagen westerse regeringen in die opvolgers een beloftevolle jonge man die het anders (lees: minder autoritair) zou gaan aanpakken dan zijn vader. Telkens opnieuw liep het dramatisch af.
De voorbije jaren viel het Westen steeds opnieuw voor de mythe van de ‘zoon van’, die het beter zou gaan doen dan papa. De jonge Mohammed bin Salman (a.k.a MbS) is de laatste in de rij van zogenaamde ‘hervormers’, die vaak met veel fanfare in het Westen worden gefêteerd (MbS’ laatste rondreis in Silicon Valley leek wel een triomftocht), maar die uiteindelijk even brutaal en soms brutaler blijken dan hun voorvaderen.
De mythe van de jonge hervormer
Hoe komt het dat het Westen altijd voor die mythe blijft vallen? Omdat hervormingen doorvoeren in het ondemocratische Midden-Oosten vaak moeilijk en meestal ongewenst blijft. De Arabische Lente – die tot nog toe in slechts één land voor fundamentele veranderingen zorgde – creëerde zelden geziene chaos, die ook westerse leiders vaak radeloos maakte.
Deze jonge generatie autocraten heeft graag de mond vol over economische hervormingen, waar het Westen dan miljarden aan kan verdienen. Verder blijven deze dictaturen tot aan de tanden gewapend met westers oorlogstuig. Maar de belofte van die hervormingen, en de westerse attitudes die deze jonge leiders graag aannemen wanneer ze bij ons op bezoek zijn, zetten ons op het verkeerde been. Dat komt omdat westerlingen moeilijk de tribale mentaliteit kunnen inschatten die in hun thuisland speelt en die maken dat ze zelden verantwoordelijk [willen] handelen.
© Getty Images
Er is een verschil tussen sociale liberalisering en politieke liberalisering
Van een jonge hervormer die klaar leek om de uiterst conservatieve Saoedische samenleving te hervormen, transformeerde Mohammed bin Salman zich op 48 uur tot een brutale autocraat. Maar dat komt vooral omdat westerlingen sociale liberalisering (vrouwen die mogen autorijden, bioscoopbezoek dat opnieuw wordt toegelaten,…) verwarren met politieke liberalisering (respect voor andere meningen, mensenrechten,…). In de ideale wereld gaan die twee vaak hand in hand, maar in de echte wereld niet noodzakelijk.
De moord op Khashoggi heeft een veel grotere impact op het Westen dan de gevangenneming van vrouwelijke activisten in Saoedi-Arabië of de vele duizenden doden die het koninkrijk in Jemen al op haar kerfstok heeft. Omdat de door en door berekende en gruwelijke manier waarop de journalist om het leven werd gebracht zo schokkend is, lijken nu ook zijn supporters thuis hun handen van de kroonprins af te trekken.
Het Westen had al die tijd beter moeten weten. Want zoals niet enkel Jamal Khashoggi,, die met een botzaag in stukken zou zijn gesneden, maar ook miljoenen Syriërs, Libiërs, Qataris’ en andere Egyptenaren aan den lijve hebben mogen ondervinden, blijft het ‘moderne’ Midden-Oosten nog altijd een gruwelijke plek.
© EPA
