Het coronavirus dat nu de hele planeet raakt, is van oorsprong een dierenziekte. Het gaat om een zoönose, een ziekte die van dieren op mensen kan overgaan. Het is niet de eerste keer dat zo een zoönose een mondiale epidemie veroorzaakt in de laatste jaren.

Covid-19

Laten we eerst beginnen met Covid-19, de ziekte waar we nu allemaal de gevolgen van ondervinden. Officieel heet het virus dat deze ziekte veroorzaakt SARS-CoV-2. Het is overgezet van een schubdier naar de mens. Op dat dier, dat met uitsterven bedreigd is, wordt in Azië gejaagd omwille van zijn schalen en zijn vlees. Maar het schubdier is slechts een drager, hij kreeg het van een vleermuis.

De fruitmarkt van Wuhan is de broeihaard van deze pandemie. Daar werden ook verschillende wilde dieren verhandeld. Een slechtgebakken stukje schubdier zou het coronavirus overgedragen hebben naar een mens. Daar vermenigvuldigde het zich snel en sprong het over naar andere mensen.

Covid-19 is een pandemie volgens het WHO, en is momenteel in alle regio’s ter wereld aanwezig. Op het moment van schrijven zijn 800.000 mensen besmet en bijna 40.000 mensen zijn eraan overleden.

Ebola

Het ebolavirus is behoorlijk gekend bij mensen, zelfs als de besmettingshaarden zich vooral in West-Afrika bevinden. De epidemie uit 2013 doodde zoveel mensen dat men zich zorgen maakte over een wereldwijde besmetting.

De ziekte is al gekend sinds 1976, maar niemand wist hoe het virus bij de mens terechtgekomen is. Ook hier is een vleermuis een scenario waar wetenschappers hun pijlen op richtten. De vleermuis is een usual suspect als het over de transmissie van ziektes gaat, omdat ze andere zoogdieren bijt. Die kunnen dan fungeren als drager en zo komt het virus bij mensen terecht, die de dieren eten.

De WHO heeft 28.000 gevallen van ebola geteld tijdens de epidemie. 11.3000 mensen zijn gestorven. Van regio tot regio verschilt het percentage dodelijke slachtoffers bij deze ziekte. In sommige dorpen ligt die dodentol op 90 procent van de zieken. Er is een vaccin in ontwikkeling.

De vogelgriep

De wereld heeft al vele virussen gezien die overgedragen zijn vanop vogels. De bekendste is wellicht H1N1, ook kortweg de Mexicaanse griep genoemd. Die had de wereld in zijn greep in 2009. Het griepvirus heeft een genoom dat gebaseerd is op dat van mensen, vogels en varkens. Hij verscheen in Mexico, bij varkenskwekers.

De Mexicaanse griep raakte 700 miljoen tot 1,9 miljard mensen, naar een schatting van het Centre for Disease Control and Prevention in de VS. Het aantal doden wordt geschat tussen de 151.700 en de 575.400. Preciezere cijfers dan dat zijn er niet, omdat het erg moeilijk is om het verschil te maken tussen H1N1 en een gewone seizoensgriep. Toch staat de Mexicaanse griep geclassificeerd als een pandemie. Ook de economie, zeker in de varkensteelt en pluimvee-industrie, kreeg flinke klappen.

SARS

De epidemie die voor de meeste mensen nog vers in het geheugen ligt: SARS. Het luchtwegenvirus komt oorspronkelijk ook uit China, heeft ook een coronavirus als basis, SARS-CoV. De vleermuis zit er ook voor iets tussen. Het virus is dan ook nog eens overgedragen via een gemummificeerde civetkat op de markten van Hongkong, in 2003.

Ook SARS viel in eerste instantie de longen aan, en mikte vooral op de oudere, kwetsbare bevolking. SARS werd wel een stuk sneller geïsoleerd, geografisch gesproken, dan Covid-19. 8.000 mensen raakten besmet, 800 mensen zijn overleden.

MERS

MERS is ook een coronavirus dat een epidemie van start deed gaan. Deze keer speelde het drama zich af in het Midden-Oosten. Opnieuw wijst de wetenschap de vleermuis als schuldige aan en deze keer was het overdrachtsdier een dromedaris. MERS veroorzaakt ademhalingsproblemen. Deze epidemie raakte niet heel ver, 1.219 mensen kregen de diagnose, maar 449 mensen overleden.