De beleidsmakers van dit land, de federale regering op kop, lijken de regie wat kwijt, over de communicatie rond de coronacrisis. De minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) publiceerde gisterenavond een ministerieel besluit, dat de maatregelen in één klap tot 1 maart verlengde. Dat was blijkbaar al afgesproken op het Overlegcomité, maar werd doelbewust niet gecommuniceerd. Later op de avond en ook vanochtend moest de regering daarop puinruimen: het zou om een ’technische verlenging’ gaan, op 22 januari komt het Overlegcomité opnieuw samen. Ondertussen bezetten ‘experten’ als Marc Van Ranst en Geert Molenberghs, beiden adviseurs van de regering, opnieuw het communicatieterrein, met alweer een kreet om langere en strengere maatregelen.

In het nieuws: Sinds gisteren zijn de maatregelen plots verlengd tot 1 maart.

De details: Of toch niet. Juridisch wel, maar politiek gezien niet helemaal.

• Onduidelijkheid troef, midden in de grootste pandemie in decennia, over hoe het nu precies zit met de verplichte maatregelen die de overheid oplegt in verband met de coronacrisis.
• Nochtans was dat net een van de grote ambities van de Vivaldi-ploeg die in oktober aantrad: de chaos van de vorige regering, het minderheidskabinet van Sophie Wilmès (MR), doen vergeten, en helder en strak de communicatieve teugels in handen nemen.
• Het duo van premier Alexander De Croo (Open Vld) en Frank Vandenbroucke (Vooruit), de minister van Volksgezondheid, slaagde daar tot nu toe wonderwel in, een schoonheidsfoutje over de sluiting van de niet-essentiële winkels niet te na gesproken: de breuk met de vorige beleidsmakers was erg duidelijk.
• Maar gisteren volgde een stevige valse noot in de symfonie van Vivaldi, want plots verscheen een ministerieel besluit (MB) dat alle maatregelen verlengde tot 1 maart, zonder dat daar enige uitleg bij gegeven was. Dat leidde meteen tot een pak vragen, die schuifelend volgden vanuit de federale regering.
• Vrijdag was er wel een elektronisch Overlegcomité geweest, maar daar volgde geen traditionele persconferentie op. En blijkbaar was dat een bewuste keuze, om ‘niet open te communiceren’ over een verlenging.
• Zo’n verlenging was technisch nodig, de maatregelen liepen maar tot 15 januari. Maar anders dan de vorige keren, toen er telkens meteen na het Overlegcomité een MB kwam, wachtte men een aantal dagen met een nieuw MB, dat er dus gisteren pas kwam, en daardoor plots als iets ‘nieuw’ leek.
• ‘Een technische keuze’ was dan de uitleg over dat nieuwe MB dat plots tot één maart loopt, gisterenavond. ‘Op 22 januari komt het Overlegcomité weer samen, en kan men beslissen te versoepelen of verlengen’, werd er gesust. Op dat moment moeten een heel pak sectoren aan bod komen: onder meer de immo en de contactberoepen. Die kunnen onder de huidige maatregelen hun beroep niet uitoefenen.

Komt daarbij: De ‘experten’ met manifestatiedrang zijn weer helemaal terug.

• Wie de moed heeft het nog allemaal te blijven volgen, kan er moeilijk omheen: een aantal experten, die bovendien ook de overheid adviseren in de aanpak, kampen met de drang zich telkens opnieuw over dat beleid zelf uit te spreken.
• En net op het moment dat de politiek de teugels laat vieren communicatief, springen twee experten weer in dat gat, met grote projecties over wat dan wél moet gebeuren. Daarbij moet uiteraard opgemerkt dat een aantal kranten en tv-stations permanent het podium bieden om die projecties te maken en in de verf te zetten.
• Op de voorpagina van Het Laatste Nieuws schreeuwt Marc Van Ranst dus in hoofdletters dat we maar ’ten vroegste over twee maanden versoepelen’. ‘Tenzij de politiek toch anders beslist‘, zo maakt Van Ranst meteen zelfs de analyse over de Wetstraat. ‘Als het buitenland eerder versoepelt dan wij, zal de druk op de beleidsmakers groot worden.’
• En op de voorpagina van De Standaard krijgt Geert Molenberghs een vrije baan om de sluiting van de grenzen te bepleiten. En ook hij maakt er meteen zelfs politieke bedenkingen bij. ‘Dat ligt vooral politiek gevoelig, ook in het kader van de inter­nationale relaties. Maar persoonlijk vind ik, en dan spreek ik niet vanuit de Gems (het officiële experten­comité, red.), dat we het toch moeten overwegen. We zouden daarmee ook tijd kopen voor de vaccinaties.’

Het gevolg: De minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) moest in het defensief.

• Meteen volgden dus een pak boze reacties op het MB: hoe kan dit soort maatregel zomaar in stilte genomen worden, zonder proactieve toelichting? Het contrast met Nederland, waar erg helder en vrank werd gecommuniceerd, alweer, over mogelijke verstrengingen, was wel erg groot.
• Er zat weinig anders op voor Verlinden, dan op Radio 1 vanmorgen toelichting te geven. En daarbij wijzigde de uitleg van ‘een technische aangelegenheid’, naar een uitleg dat ‘sommige sectoren duidelijkheid vroegen over de krokusvakantie‘, en dat de maatregelen dus verlengd zijn tot na die periode.
• Maar tegelijk voegde ze eraan toe: ‘Het sluit niet uit dat er tussentijds bijsturingen besloten worden. We hebben dat bij eerdere ministeriële besluiten ook gedaan.’
• Met ‘dank’ aan adviseur Molenberghs moest Verlinden ook duiden dat de grenzen sluiten echt geen optie is: ‘Met de eerste lockdown hebben we de negatieve gevolgen daarvan gezien. Er is vandaag Europees beslist om geen eenzijdige sluiting van de grenzen te doen. (…) Er zijn weinig voorstanders, denk ik, van een beperking van vrij verkeer van personen. Dat moet het laatste redmiddel zijn.’
• Dat überhaupt, na decennia EU-lidmaatschap, moet gepraat worden over het sluiten van de grenzen, is tekenend voor het mediaklimaat rond corona: elk restrictief ballonnetje van een ‘expert’ wordt als ernstig aanzien, en de politiek moet in het defensief daarover.
• Erger voor Verlinden was dat ze zich zelf verder waagde over de methode: ze verdedigde de gehanteerde techniek van stilzwijgend een nieuw MB uitschrijven: ‘Ik ben geen motivatiepsycholoog, maar wat sommigen onder hen mij vertellen, is dat dit ook een manier van benaderen is. Sommige mensen hebben liever meteen het worstcasescenario. Dat neemt niet weg dat het verschrikkelijk lastig is vandaag. Maar dat is nu de situatie.’
• Diezelfde ochtend nog kreeg Verlinden daarover het deksel keihard op de neus, van de ondertussen zowat bekendste motivatiepsycholoog (en enige psycholoog die bovendien de overheid mag adviseren bij de crisisaanpak) Maarten Vansteenkiste. Die stelde op Radio 1 vanmorgen doodleuk het volgende: ‘Ik weet niet waar de minister dit vandaan haalt. Maar zomaar stilzwijgend zulke maatregelen verlengen, is toch heel moeilijk te begrijpen voor de mensen en moeilijk te aanvaarden. Dit is niet de manier waarop je mensen motiveert.’
• Binnen de federale regering is overigens niet iedereen even enthousiast over het optreden van collega Verlinden: ‘Ze heeft er toch een beetje een boeltje van gemaakt, op deze manier. Niet voor herhaling vatbaar’, zo is te horen.

Ook genoteerd: De spanningen tussen N-VA en Open Vld lijken naar een bloedvete te evolueren.

• Wie gisteren Terzake heeft gemist, mag gerust nog eens opnieuw kijken. Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert trok er op een ongeziene manier van leer tegen N-VA-voorzitter Bart De Wever.
• Het geheel oogt erg emotioneel. In hetzelfde interview waarin Lachaert voorstelt om ‘een streep te trekken onder de oorlog’ tussen zijn partij en N-VA, en hij ‘enkel maar kan betreuren dat de sfeer zo slecht is’, hanteert de Open Vld-voorzitter meer dan de voorhamer naar z’n collega toe:
  • ‘Dit gaat allemaal terug op zijn frustratie, dat hij niet in de federale regering zit. Maar eerlijk gezegd, ik denk dat dit kleuterachtig gedrag van mijnheer De Wever moet stoppen.’
  • ‘Hij gedraagt zich als een kleuter die niet mag meespelen met de andere kinderen.’
  • ‘De man heeft alle kansen gehad, om in die regering te zitten. Ik heb zelf in mijn partij mijn nek uitgestoken, om hem de kans te geven om met de PS te onderhandelen. Maar hij heeft een kapitale fout gemaakt door de liberalen onrespectvol te behandelen.’
  • ‘Hij zit in de oppositie en dat is zijn eigen fout. Dat moet hij eindelijk durven toegeven.’
  • ‘Hij liegt‘, zo stelde Lachaert over een meeting tussen hem en De Wever deze zomer, waarin de Open Vld-voorzitter zou gesteld hebben voor paars-geel te gaan, en Alexander De Croo geen premier te willen maken.
• De aanleiding van het optreden in Terzake was overigens het vonnis in de zaak-Kucam. Voormalig N-VA-gemeenteraadslid Melikan Kucam werd tot acht jaar cel veroordeeld en beboet voor bijna 700.000 euro, voor fraude met humanitaire visa voor Assyrische christenen. Een zware straf voor bijzonder ernstige feiten: misbruik maken van mensen in hoge nood, via het overheidsapparaat.
• De affaire kwam begin 2019 aan het licht, en toonde aan dat Kucam helemaal leunde op de techniek van ‘humanitaire visa’, een voorrecht dat de regering kan geven bij uitzondering. Maar het kabinet van voormalig staatssecretaris Theo Francken (N-VA) paste die techniek regelmatig toe, en had blijkbaar niet in de gaten dat Kucam onder hun ogen dat systeem misbruikte om een mensenhandel op te zetten.
• Bij de top van verschillende partijen, met name voormalige federale coalitiepartners Open Vld en CD&V, leeft de overtuiging tot op heden dat een van de hoofdredenen waarom de Zweedse coalitie struikelde, niet het Marrakesh-pact was, maar wel de bovenstaande affaire. ‘Theo Francken wist wat er op hem afkwam en heeft er alles aan gedaan om toen de regering te doen struikelen, en zo z’n eigen schade te beperken’, zo herhaalt een toenmalige hoofdrolspeler.
• Hoe dan ook: de N-VA werd gisteren door Egbert Lachaert opnieuw geviseerd: ‘Het was een fraudecarrousel, we gaan niet zeggen dat Theo Francken persoonlijk is betrokken, maar het gebeurde onder het oog van zijn kabinet, en dan blijft er de politieke verantwoordelijkheid’, zo herhaalde Lachaert, die na felle tweets over de affaire uitgenodigd was door Terzake.
• Maar binnen Open Vld is te horen dat de frustratie van Lachaert met de N-VA veel dieper zit dan deze oude affaire. De Open Vld-voorzitter constateert dat ‘weekend na weekend, vier maanden lang’ hij en zijn partij ‘worden aangevallen in de pers door De Wever’. ‘Moet je je dan altijd laten doen, of eens terugslaan?’
• De vraag is wat Open Vld bij zo’n open oorlog, met uitspraken als ‘kleuter’ en ‘hij liegt’, te winnen heeft. Want weinigen hebben een open straatgevecht met de N-VA-voorzitter, die bovendien nu ook leider is van de federale oppositie, al goed doorgemaakt. Ligt daar dan de prioriteit voor de Vlaamse liberalen?
• Bovendien leidt dat diepe conflict dat voorzitter Lachaert nu oppookt nodeloos de aandacht af van zijn eigen premier, Alexander De Croo (Open Vld), die uitgerekend gisteren toch een succesje boekte met een akkoord over de EU-centen tussen de regio’s.
• Maar terwijl De Croo dus ‘samenwerkingsfederalisme’ in de bloemetjes zet, en permanent ‘samenwerking’ bepleit, waarbij hij zichzelf (en zijn partij) het imago van staatsman probeert aan te meten, gaat Lachaert dan met de bazooka knallen.
• De uitleg van de Open Vld-voorzitter ‘dat met Jan Jambon (N-VA) wel te werken valt’, in tegenstelling tot met De Wever zelf, viel daarbij extra pijnlijk: dat soort uitspraken duwt de Vlaamse minister-president straks onvermijdelijk meer in de rol van partijman, als die merkt dat hij nu door Vlaamse liberalen wordt doodgeknuffeld. Eerder loofde ook premier De Croo al openlijk Jambon voor diens ‘constructieve houding’.
• Ten slotte houdt Lachaert in zijn versie van de feiten over de regeringsvorming deze zomer er best toch betere argumenten op na dan ‘het onrespectvol behandelen van de liberalen’, als oorzaak van het falen van paars-geel, een ‘kapitale fout’ volgens Lachaert. Die lezing deelt eigenlijk niemand van de hoofdrolspelers in de formatie, ook niet de tenoren van Vivaldi, behalve dan de blauwe bronnen.

Schade achteraf: De verdeling van de EU-centen laat een politieke kater in Brussel.

• Opvallend: terwijl Jan Jambon (N-VA) op Twitter het akkoord over de verdeling van de EU-steun, bijna 6 miljard voor België, fors verdedigde, en Elio Di Rupo (PS) in het Waals Parlement hetzelfde deed vanop de regeringsbanken, moest Rudi Vervoort (PS) puinruimen.
• De Brusselse minister-president gaf op een inderhaast bijeengeroepen crisisberaad van de Brusselse regering tekst en uitleg bij de kritische vragen van zijn eigen regeringsleden. Het waren Ecolo, Groen en DéFI, die het crisisberaad hadden bijeengeroepen, omdat ze allerminst tevreden waren met de 395 miljoen die naar Brussel was gevloeid.
• De politieke realiteit kon Vervoort moeilijk verhullen: het waren Jambon en Di Rupo geweest, los van het federale of Brusselse niveau, die dit weekend de deal ineenstaken onder elkaar.
• ‘De Croo kan dan wel toeteren over federaal ‘samenwerkingsfederalisme’, de waarheid is dat het confederaal was: onder twee regeringsleiders is het beslist en daarna kon de rest akte nemen en hier en daar nog wat miljoenen verschuiven. Maar het waren Jan en Elio die de deal tekenden en het federale dat secretaresse mocht spelen’, zo is bij een Vlaamse minister te horen.
• In Brussel merkten ze die logica dus ook. En met name Ecolo gebruikte de ‘crisis’ om eens goed met de spierballen te rollen: de PS torpedeerde dit weekend ook al de stadstol, een stokpaardje van de groenen. Met Vervoort is de minister-president dan wel nog altijd PS, maar in peilingen staat Ecolo op nummer één. Dus even laten voelen dat zij zich niet laten doen, was blijkbaar nodig.
• Netto verandert er wel niets aan het akkoord, alleen is er wel nu de informele deal dat een kwart van de fondsen voor de Franse Gemeenschap (ook 500 miljoen) naar Brussel zullen gaan. En ook Vlaanderen gaat vanuit haar gemeenschap investeren in Brussel.
• Dat maakt dat Brussel, ondanks de verontwaardiging van Ecolo, dus eigenlijk helemaal niet zo slecht scoort. LN24-journalist Martin Buxant berekende het helder:
  • Wallonië krijgt straks 521 euro per inwoner,
  • Brussel krijgt 426 euro per inwoner,
  • Vlaanderen eindigt op 340 euro per inwoner.

De essentie: De vaccins blijven dé uitdaging. Snelheid is er niet.

• De teller voor het aantal toegediende vaccins in België staat op 24.977. Le Soir lijstte de Europese cijfers op, waardoor vergelijkingen mogelijk zijn. Het is niet om vrolijk van te worden.
• In absolute aantallen is Italië nu Europees koploper, met 718.997 vaccins die ingespoten zijn. Duitsland volgt op nummer twee, Polen op nummer drie.
• Maar veel interessanter zijn de relatieve cijfers: hoeveel procent van hun bevolking is nu al ingeënt, binnen de EU? Die vergelijking is nuttig, omdat binnen de EU iedereen met ongeveer dezelfde snelheid de vaccins krijgt. Het ligt in de onderstaande vergelijking dus puur aan wat de overheid met die geleverde vaccins aan het doen is. Dit is het EU-overzicht:
  • Denemarken: 2,011 procent
  • Polen: 1,547 procent
  • Italië: 1,193 procent
  • Litouwen: 0,895 procent
  • Estland: 0,895 procent
  • Spanje: 0,858 procent
  • Duitsland: 0,828 procent
  • Ierland: 0,806 procent
  • Hongarije: 0,804 procent
  • Zweden: 0,766 procent
  • Cyprus: 0,68 procent
  • Portugal: 0,68 procent
  • Roemenië: 0,648 procent
  • Griekenland: 0,464 procent
  • Oostenrijk: 0,433 procent
  • Slovenië: 0,376 procent
  • Letland: 0,363 procent
  • Finland: 0,319 procent
  • Luxemburg: 0,31 procent
  • België: 0,216 procent
  • Frankrijk: 0,206 procent
  • Bulgarije: 0,204 procent
  • Nederland: 0,178 procent

Geannuleerd: Mike Pompeo schrapt z’n bezoek aan België.

• Het zou z’n laatste reis geweest zijn, een soort afscheid aan de NAVO en ook België en Luxemburg, op een trip van één dag over de Atlantische Oceaan, voor Mike Pompeo, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken.
• En alles stond klaar: Sophie Wilmès (MR), de minister van Buitenlandse Zaken, zou Pompeo vanmorgen in het Egmontpaleis ontvangen.
• Maar nadat Luxemburg liet weten Pompeo niet te willen ontvangen, en vooral na al de tumult in Washington DC in de Trump-administratie, schrapten de Amerikanen het bezoek.