China overweegt om een exportbeperking in te voeren voor de zeldzame aardmetalen, om zo de Amerikaanse wapenindustrie te raken. Aardmetalen zijn namelijk cruciale componenten van onder meer de F-35, en de ontginning ervan wordt gedomineerd door Peking.

De Chinese overheid heeft vorige maand beperkingen voorgesteld op de productie en export van 17 zeldzame aardmetalen, weet de krant Financial Times (FT) op basis van anonieme bronnen. De Aziatische supermacht controleert meer dan 80 procent van de globale voorraad.

Functionarissen vroegen aan de toplui van de mijnindustrie om te onderzoeken in hoeverre bedrijven in de VS en in Europa zouden geraakt worden. Daarbij lag de nadruk op wapenfabrikanten.

Omstreden straaljager

De productie van de F-35 – een Amerikaans gevechtsvliegtuig dat binnenkort de Belgische F-16’s zal vervangen – is bijvoorbeeld een Amerikaanse defensieproject dat zwaar afhankelijk is van Chinese aardmetalen.

‘De overheid wil weten of de VS gehinderd zullen worden bij het maken van de F-35 gevechtsvliegtuigen indien China de export aan banden legt’, zei een Chinese overheidsadviseur die anoniem wou blijven aan FT.

In oktober 2018 sloot ons land een deal met producent Lockheed Martin voor de aankoop van 34 F-35-jets. De nieuwe toestellen kosten ons in totaal ongeveer 4 miljard euro. Daar moeten nog zo’n 11 miljard euro onderhouds- en gebruikskosten worden bijgeteld, verspreid over 40 jaar.

De aankoop had heel wat voeten in de aarde. Vredesorganisaties en oppositie vonden het contract te duur. Internationaal werd in twijfel getrokken of de F-35 wel kon wat Lockheed beloofde. Concurrent Boeing verweet België dat de aanbesteding niet eerlijk verlopen was. Toch zullen de toestellen vanaf 2023 aan de Belgische luchtmacht worden afgeleverd.

Uit dat dossier weten we dat voor de productie van één F-35 417 kilogram aan zeldzame aardmetalen vereist is.

Tech war

De zet van China is het meest recente hoofdstuk in een bitter dispuut tussen Washington en Peking over de toegang tot geavanceerde technologie. De vorige Amerikaanse regering maakte het Chinese bedrijven knap lastig om hoogtechnologische halfgeleiders te importeren. Op die markt is de VS namelijk zeer dominant, omdat de globale productie voornamelijk draait op Amerikaanse gepatenteerde technologie.

De regering-Biden heeft nog niet aangegeven dat hij dat beleid wil stopzetten. Ook de nieuwe Amerikaanse president wil de afhankelijkheid van China afbouwen.

Zeldzame aardmetalen, zoals scandium, yttrium en neodymium, zijn ook belangrijke onderdelen voor allerlei moderne elektronica, van elektrische motoren tot windmolens. Westerse overheden vrezen al langer dat China zijn marktdominantie in de geopolitieke strijd zou gooien.

Het Amerikaanse ministerie van Defensie heeft onlangs dan ook contracten getekend met lokale en Australische mijnbouwbedrijven om de aardmetalen te ontginnen en te raffineren. Het Pentagon stimuleert de lokale productie ook via subsidies. Want ondanks wat de naam doet vermoeden, zijn de aardmetalen helemaal niet zo zeldzaam.

China beheerst de markt omdat het land zich gespecialiseerd heeft in de dure en omslachtige techniek om de aardmetalen te isoleren. De aardmetalen zijn namelijk niet zoals andere metalen geconcentreerd in ertsen, maar komen verdund voor in mineralen.