CD&V lijkt de stekker uit de strengere aanpak van hatespeech te trekken. Voorzitter Joachim Coens (CD&V) wil die hervorming, waarvoor een tweederde meerderheid in de Kamer nodig is, niet doen met steun van PVDA. Die is nochtans nodig, nadat zowel Vlaams Belang als N-VA ‘njet’ zeiden. Voor Vivaldi en premier Alexander De Croo (Open Vld) een lastige zaak: in de Kamer stak de premier in dat dossier vorige week nog fel zijn nek uit.

In het nieuws: Moet hatespeech voor de correctionele rechtbank of niet?

De details: Het voorstel dat klaarligt, moet de Grondwet wijzigen. CD&V wil daarbij geen stemmen van de extremisten, niet van Vlaams Belang, maar ook niet van PVDA. De facto blijft zo enkel N-VA over.

• Een heftig debat tijdens de Zevende Dag tussen enerzijds de oppositie van Vlaams Belang en N-VA en anderzijds de Vivaldi-partijen Groen en CD&V bracht de cultural war opnieuw volop naar de Wetstraat. Al een week lang is dat debat brandend actueel.
  • Met de extreemrechtse terreurdreiging van Jürgen C. die alle headlines domineert en waarbij ook naar de bredere voedingsbodem van dat extremisme gegraven wordt.
  • Evengoed met de veroordeling van vier leden van Voorpost, voor de slogan ‘Stop Islamisering’, die door de Mechelse rechter als ‘aanzetten tot haat’ werd gezien. De rechter sprak zes maanden effectieve celstraf uit.
• In de Kamer nam premier Alexander De Croo (Open Vld) een stevig standpunt in: ‘Haatspraak is geen mening, haatspraak is strafbaar in ons land”, zo stelde hij. Meteen wees hij naar het Vivaldi-regeerakkoord, dat ‘de strijd tegen discriminatie- en haatmisdrijven ook online’ fors wil opvoeren.
• Nu zijn enkel racisme en discriminatie voor een correctionele rechtbank strafbaar. Andere hatespeech gaat zoals alle drukpersmisdrijven naar een hof van assisen, wat concreet vaak betekent dat het niet vervolgd wordt.
• Daarvoor brak de meerderheid in de Kamer dus een forse lans: ‘Het gaat niet over het uitbreiden van het strafrecht of het inperken van de vrije meningsuiting, maar wel over ervoor te zorgen dat wat vandaag in de wet staat, ook wordt toegepast’, zo stelde de premier fel.

De essentie: N-VA duwt op de zwakke plek van Vivaldi, CD&V.

• Al maanden lopen de emoties over de kwestie in de wandelgangen van de Kamer hoog op. Vlaams Belang voelt zich fel geviseerd: dreigen zij straks met een reeks processen geconfronteerd te worden?
• Maar ook N-VA is hoogst oncomfortabel bij de geplande hervormingen. Meermaals al herhaalde fractieleider Peter De Roover de grote bezwaren tegen het initiatief van de Vivaldi.
• Die zien er dan weer een perfecte manier in om zich fel af te zetten van zowel N-VA als Vlaams Belang. Het is de gespierde politieke vertaling van de sfeer waarin Vivaldi van bij de start baadde: ‘De federale regering stimuleert en bundelt alle positieve krachten in een sfeer van solidariteit en samenhorigheid. Met een aanpak die verenigt in plaats van verdeelt, verbindt in plaats van spanning en tweedracht zaait’, zo leest het begin van de federale regeerverklaring.
• Niet toevallig zijn het de liberalen, met minister Vincent Van Quickenborne (Open Vld) en de groenen, met boegbeeld Kristof Calvo (Groen) op kop, die de strijd aanvoeren. Zij zijn de verpersoonlijking van een forsere Vivaldi-aanpak, waarbij het aanpakken van hatespeech een heel concreet strijdpunt is.
• Meteen zit de zwakke flank bij de minst enthousiaste Vivaldi-partij, als het op de sfeerschepping rond het Vivaldi-project aankomt, op het vlak van ’tolerantie’ en ‘verbinding’: CD&V.
• Die zwakke plek legde Bart De Wever (N-VA) tijdens de Zevende Dag stevig bloot, in een debat met Joachim Coens (CD&V) en Meyrem Almaci (Groen). Die laatste erkende ‘dat je als democratie altijd een tweederde meerderheid moet zoeken’, waarbij ze wegbleef van de vraag of dit al dan niet met steun van de PVDA moest zijn. ‘Met dus alle Franstalige partijen én de communisten‘, zo stelde De Wever meteen.
• Coens zocht in het debat andere uitwegen en stelde onder meer dat ‘willen we dat het vervolgd wordt op een heel specifieke manier, dan moeten we misschien specifieke rechtbanken aanstellen.’
• De Wever liet hem niet ontsnappen: ‘Dat is niet wat Vivaldi zegt. Daar wil men specifiek alle hatespeech laten vervolgen. De premier heeft toch gesproken? Die spreekt niet namens zichzelf, maar namens de regering. Die heeft een heldere ambitie uitgesproken. Men heeft daarvoor de communisten nodig. Dat is een heldere vraag: gaat CD&V daarmee akkoord, ja of neen?”
• Daarop antwoordde Coens uiteindelijk: ‘Ik heb geen zin om een tweederde meerderheid te gaan zoeken met extremen, noch ter linker- noch ter rechterzijde. Dat moet met een democratische meerderheid zijn.’
• Meteen zette hij de deur open naar N-VA, opdat die alsnog de nodige stemmen zou leveren. ‘Ik hoor nuance bij de N-VA, wanneer het gaat over de intentie, over het aanzetten tot, niet over puur een mening. Dat moeten we specifiëren en dan kunnen we misschien wel een tweederde meerderheid vinden.’

The big picture: Zo lijkt de hervorming dood en begraven.

• Doordat het hele voorstel midden in de cultural war is terechtgekomen, waarbij ‘links’ en ‘rechts’ met getrokken messen tegen elkaar staan, en zeker omdat de premier zichzelf zo zichtbaar in de strijd heeft gegooid, lijkt van een doorbraak geen sprake meer.
• De N-VA heeft er geen enkel politiek belang bij om Vivaldi alsnog te hulp te komen om de hervorming te steunen en drukpersmisdrijven naar de correctionele rechter te sturen.
• Meer zelfs, in het debat gaf De Wever eigenlijk aan dat de huidige wet, die het over ‘aanzetten tot haat’ heeft, ook een problematische definitie hanteert: juridisch gezien is ‘haat’ niet bijzonder makkelijk af te bakenen.
• De uitspraken van de rechter in Mechelen moeten de toets van een hof van beroep nog doorstaan. Binnen Vivaldi hoopt onder meer CD&V fel dat het vonnis wordt teruggedraaid. Maar ook anderen, tot en met Bart Somers (Open Vld), spraken zich tegen het vonnis van de Mechelse rechtbank uit. Houdt de rechter in beroep vast aan de visie van de lagere rechtbank, dan kijkt men aan tegen een nog moeilijkere politieke discussie, die de cultural war nog meer kan voeden.

Ook genoteerd: Een interview van Tom Van Grieken (Vlaams Belang) zet het cordon sanitaire nog eens op scherp.

• Interviews met politici in de weekendkranten zijn, zeker in vergelijking met de buitenlandse pers, in België een veelvuldig voorkomend fenomeen. Het overaanbod maakt dat ze niet altijd even boeiende lectuur zijn. Heel af en toe zijn ze wel goed om in het maatschappelijk debat de bakens nog eens helder te zetten.
• Van Grieken deed dat afgelopen weekend, door in De Tijd onder meer de term ‘omvolking’ met vuur te verdedigen. Het scherpst was hij op de vraag wat van een Vlaming dan een Vlaming maakt. ‘Ik ben ervan overtuigd dat het christelijke, het Vlaamse en als u wilt zelfs het blanke een dominante factor moeten zijn in onze samenleving‘, zo stelde hij. De titel van het artikel werd meteen: ‘Het blanke moet een dominante factor zijn’.
• Daarvan schrok men, zelfs bij het Belang zelf, waar Van Grieken altijd moeite heeft gedaan om zelf niet als ’te vuil’ of te provocerend over te komen, maar eerder de aimabele, rustig communicerende voorzitter te zijn. Tijdens De Zevende Dag voegde hij eraan toe dat ook de zinnen erna in het gesprek tellen. ‘Afrika moet dominant zwart zijn, Europa dominant blank. Dit betekent niet dat elke Europeaan blank moet zijn, er zal altijd wat diversiteit zijn.’
• Veel hielp het niet qua verdediging. Zeker de N-VA greep de uitspraken stevig aan om de puntjes op de i te zetten. Ondervoorzitter Lorin Parys, reageerde meteen fel: ‘Beste Van Grieken, leg jij even aan mijn dochter uit dat je blank moet zijn om Vlaming te zijn? Niet je huidskleur, wel je normen en waarden maken je Vlaming.‘ Niet toevallig geldt Parys als een van de toppers binnen de partij die niet wil weten van een samenwerking met Vlaams Belang, net omwille van de fundamenteel andere visie op identiteit.
• Bij CD&V reageerde staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) even fel: ‘Waarom zou ik op basis van mijn huidskleur geen drager van de Vlaamse cultuur kunnen zijn? Wat is er mis met mijn huidskleur?‘ Eerder vorige week nog noemde Mahdi in een debat op de RTBF het Vlaamse Belang ‘de imam van extreemrechts’.
• Naast felle reacties bij N-VA en CD&V, de twee partijen waar intern regelmatig discussies over het cordon sanitaire opduiken, zagen ook alle andere Vlaamse partijen grote problemen met de uitspraak. Dat cementeert meteen de posities voor de volgende federale verkiezingen, maar evengoed naar aanloop van de gemeenteraadsverkiezingen in 2024: een opening in zijn politiek isolement creëert Van Grieken op deze manier niet.

Voor vandaag: Vanavond komt de Kern samen over de grote sociaal-economische dossiers.

• Opvallend: vanavond schuift Pierre Wunsch, de gouverneur van de Nationale Bank, aan op een bijeenkomst van het federale kernkabinet. Bedoeling is de kerncijfers van de Belgische economie en de budgettaire toestand te overlopen en vooruit te blikken naar de komende maanden.
• Daarbij moet ook Eva De Bleeker (Open Vld), de staatssecretaris voor Begroting, een update brengen van de cijfers. Die ogen niet rooskleurig: men kijkt aan tegen een tekort van 29,3 miljard euro voor dit jaar, of 6,2 procent van het BBP.
• De vraag is hoe diep dat nu kan en mag gaan. Er is zeker bij de Franstalige socialisten de visie dat nu volop aan de relance voorrang moet worden gegeven. Maar de uiteindelijke horizon van 3 procent tekort, die de EU op termijn zeker opnieuw oplegt, mag ook niet helemaal uit het oog worden verloren.
• De vraag is of de kraan daarvoor niet net meer moet worden opengedraaid om het herstel vroeger op gang te krijgen en zo de begroting te redden. Dat is de visie aan de linkerkant. Op rechts aarzelt men: er wordt op dit moment wel erg veel overheidsgeld uitgegeven.
• Bijkomend is er de vrees voor inflatie. Verschillende indicatoren wijzen op donker weer: overal zijn de grondstofprijzen omhoog geschoten. Voor sommige zaken, zoals hout en bouwmaterialen, is er sprake van een echte schaarste.