Het zijn niet onze woorden. Wel die van politici, auteurs, wetenschappers, journalisten en ondernemers uit de meest uiteenlopende vakgebieden in België en Nederland. Zo denken zij over Yuval Harari.
Lieven Scheire, Televisiemaker
‘Ik bewonder aan Harari hoe hij wetenschap weet te populariseren. Mijn fascinatie is begonnen bij Sapiens, dat ik heel graag gelezen heb en dat mij een aantal aha-erlebnissen bezorgd heeft. Bijvoorbeeld dat de cognitieve revolutie nog vóór de agrarische gekomen is. Maar ook over psychologie en cultuurgeschiedenis schept hij erg heldere inzichten. ‘Helikopterperspectief’ is misschien nog wel het beste woord om hem te omschrijven, hoe hij over de tijd zweeft om dingen te formuleren. Zijn denkproces vind ik heel boeiend.’
Elke Geraerts, Neuropsychologe
‘Harari prikkelde me om mijn eigen boek Authentieke intelligentie te schrijven. Hij is een fantastische inspirator om kritisch te kijken naar verleden, heden en toekomst.’
Hugo Coveliers, Advocaat en ex-politicus
‘Ik heb de eerste twee boeken met plezier gelezen, maar vooral Sapiens was voor mij een complete openbaring. Het inzicht hoe de neanderthaler door de homo sapiens is uitgemoord, was voor mij compleet nieuw. Het is bewonderenswaardig hoe Harari erin slaagt om complexe zaken begrijpelijk en zeer aannemelijk neer te pennen.’
Rik Torfs, Professor kerkelijk recht
‘Dit ene zinnetje van Harari vind ik prachtig: ‘Alle verhalen zijn incompleet, maar om een werkbare identiteit te construeren, heb ik ook geen verhaal nodig dat helemaal vrij is van blinde vlekken en tegenstrijdigheden.’ Juist, denk ik. Een verhaal dat helemaal klopt is al te menselijk om waar te zijn.’
Dirk De Wachter, Psychiater
‘Yuval Harari is een merkwaardig soort homo universalis, die over tijd en ruimte zweeft met scherpe blik. Men hoeft het niet met alles zomaar eens te zijn, liefst niet, maar hij zet ons aan tot nadenken. Daar heeft deze tijd grote nood aan.’
Alicja Gescinska, Filosofe
‘Al zijn er filosofen die ik liever lees, om Harari kun je niet heen. Ik vind het een grote meerwaarde dat hij het thema van artificiële intelligentie uitdrukkelijk centraal stelt als een van de grote uitdagingen voor de maatschappij én voor de filosofie. Een behoorlijk straffe stunt dat Newsweek hem kunnen strikken heeft om een lezing te komen geven.’
Saskia de Coster, Auteur
‘Harari heeft mij met zijn elegant geschreven boeken vooral geleerd wat voor kuddedier de mens is, iets wat ik al langer vermoedde, en dat zoiets uiteindelijk weleens zelfdestructief kan zijn voor die gekke soort, de mens.’
Derk Walters, Auteur en NRC-nieuwschef
‘Ik mocht Yuval Noah Harari in maart 2017 interviewen in zijn huis in het Israëlische dorpje Karmei Yosef. Wat het meeste indruk op mij gemaakt heeft, is dat hij praat zoals hij schrijft: achteloos verbindt hij anekdotes over de agrarische revolutie met voorbeelden uit de Tweede Wereldoorlog, en even makkelijk switcht hij tussen inzichten uit de neurobiologie en de gedragseconomie. Bovendien viel me op dat hij zo opgewekt de meest apocalyptische toekomstscenario’s schetste. Al met al is hij een bijzondere man: een homoseksuele, veganistische Jood die er als historicus niet voor terugschrikt om zijn eigen opvattingen een rol te geven in zijn werk.’
Ronald Giphart, Auteur
‘Ik heb het zelf over Harari in het boek Mismatch, dat ik schreef met prof. Mark van Vugt. Sapiens is een heldere en goed onderbouwde introductie in onder andere de evolutionaire psychologie: hoe het stamleven op de savanne ons als soort gevormd heeft. Zijn onze eeuwenoude ingesleten gedragingen en fysieke aanpassingen wel toegerust voor de moderne tijd?’
Peter Giesen, de Volkskrant-journalist
‘Harari is prikkelend omdat hij niet bang is om in heel concrete scenario’s over de toekomst te denken. Al is hij daarbij soms een beetje dubbelhartig: enerzijds stelt hij dat de toekomst onkenbaar is, anderzijds speelt hij voor goeroe met soms heel gedetailleerde toekomstbeelden.’
Jan Callebaut, Marketingspecialist
‘Wat ik het meest bewonder aan Harari is zijn heldere definitie in Sapiens over het verschil tussen mens en dier. Het vraagt een briljante geest om op te merken dat dat verschil ligt in het menselijke vermogen om samen te werken in fictieve verbanden zoals nv-structuren en religies. Geniaal in al zijn eenvoud.’
Geert Noels, Econoom
‘Yuval Harari heeft vooral in zijn eerste boek een heel verfrissende kijk op de dingen gegeven. Hij behoort zeker tot een van de grote denkers van onze moderne tijd. Ook al maakt hij naar mijn mening in zijn laatste boek soms wat rare gedachtesprongen. Dat is eigen aan Israëlische denkers. Ze hebben vaak een heel brede visie die hun eigen vakgebied overstijgt, waarin pakweg technologie, filosofie, economie en geopolitiek samenvloeien. Dat geeft de neiging om hun mening te geven over dingen waar ze niet noodzakelijk expert in zijn. Al mag je hun capaciteit zeker niet onderschatten. Het zijn erg intelligente mensen met een breed interesseveld, die vaak introvert op de achtergrond blijven. Harari is nu wél naar voren getreden en werd heel snel op een internationale schaal enorm geapprecieerd.’
Wayne Visser, Professor Integrated Value (Antwerp Management School)
‘Harari deinst er niet voor terug om waarheden die wij als vanzelfsprekend beschouwen in vraag te stellen en ethische dilemma’s op te werpen, zoals de convergentie van IT en biotechnologie. Ik ben extreem dankbaar dat de auteur zijn licht laat schijnen op de menselijke wreedheid tegenover dieren, naast andere cruciale duurzaamheidskwesties zoals klimaatverandering en een plantaardiger dieet. In een notendop biedt Harari ons een totaalperspectief voor vele actuele onderwerpen vandaag. Dat moeten wij ook doen om onze toekomstige bedrijfsleiders klaar te stomen.’
Mathias Dewatripont, Econoom (Solvay Brussels School)
‘Het boek van Harari biedt een verhelderend inzicht in hoe evoluties op lange termijn homo sapiens in staat gesteld hebben om mondjesmaat de basisconcepten van het kapitalisme te ontwikkelen, zoals geld, privébezit en bedrijven.’
Bart De Wever, N-VA-voorzitter
‘Harari lezen vormt een goede kuur tegen het doemdenken van onze tijd, waarin het vooruitgangsgeloof onder druk staat en cultuurrelativisme welig tiert. In zijn boeken beschrijft Harari haarfijn hoe mensen vóór de industriële revolutie moesten overleven door bloed, zweet en tranen op te brengen om het land te bewerken. De enorme sprongen vooruit op het vlak van welvaart en welzijn de afgelopen tweehonderd jaar zijn er alleen gekomen dankzij het investeren in technologische en wetenschappelijke ontwikkeling. Dat moet ons blijven sterken: de mens kan uiteindelijk alle problemen aan.’
Bill Gates, Ondernemer
‘Hoezeer ik Harari ook bewonder, ik ben het niet altijd eens met zijn conclusies. Maar ik heb enorm veel respect voor zijn intellect en zijn ambitie als schrijver.’
Barack Obama, Voormalig Amerikaans president
‘Ik heb Sapiens van Harari heel graag gelezen. Het plaatst in perspectief hoe kort wij eigenlijk nog maar op de aarde zijn, hoe zaken als landbouw en wetenschap eigenlijk nog niet zó lang bestaan. En waarom we die niet zomaar als vanzelfsprekend mogen beschouwen.’
Hans Bourlon, Studio 100-topman
‘Ik heb zelf filosofie gestudeerd en hou van het lichtere werk – zoals ook Alain de Botton bijvoorbeeld. Harari kan iedereen lezen. Minder toegankelijke filosofen introduceren vaak een aantal termen en definities, waarna je nog steeds niet goed weet wat die voorstellen. Daar beginnen ze dan wiskunde mee te bedrijven. Harari doet dat net níét. Hij spreekt over wat er concreet is, wat je kunt zien en vastnemen, en zegt daar wijze dingen over. Ook op ethisch vlak. In zijn laatste boek vind ik het heel mooi hoe hij als Israëliet kritisch naar zijn eigen land kijkt.’
Olivier Van Duüren, Ondernemer
‘Zou het niet leuk zijn als er iemand was die het verleden en de toekomst van de mensheid begreep en die met elkaar wist te verbinden? Door mijn persoonlijke fascinatie voor de grote wereldtrends ben ik weggeblazen over hoe één persoon erin kan slagen om de globale uitdagingen en opportuniteiten van het verleden, vandaag en morgen op zo’n eenvoudige manier neer te pennen. Harari stelt de juiste vragen en geeft niet alle antwoorden, maar nodigt je uit om je te bevrijden van het verleden en alternatieve toekomsten te bedenken. Een ware gids voor deze complexe tijden.’
Rik Van de Walle, UGent-rector
‘Je gelooft zelf in het belang van verhalen,’ zei een vriend mij, ‘dus móét je Harari lezen!’ Dat marsorder deed mij Sapiens lezen. De wijze waarop Harari aantoont wat het belang van taal en het vertellen van verhalen geweest is in de kleine geschiedenis waarvan u en ik niets meer zijn dan een zeer voorlopig, onvolmaakt resultaat: het deed mij besluiten dat de man veel meer is dan het voorwerp van gewiekste marketing; hij heeft iets … te vertellen. Deus las ik niet. De 21 lessen dan weer wel. Of futureproof zijn? Echte of mindere goden weten het misschien al en vertellen er verhalen over. Ik niet. Ik beperk me tot een marsorder: lees.’
Gwendolyn Rutten, Open Vld-voorzitter
‘Harari heeft een geweldige pen waarmee hij een ongemeen interessante kijk op onze menselijke ontwikkeling schetst. Ik vind vooral zijn eerste boek sterk, waarin hij terugblikt op onze geschiedenis en interessante inzichten geeft op constructies zoals democratie en mensenrechten. Zijn tweede en derde boek richten zich eerder op de toekomst en overtuigen me minder. Harari betoogt dat de mens uiteindelijk zichzelf kan uitroeien door een uit de hand gelopen artificiële intelligentie en almachtige algoritmes. Hij zet zich ook af tegen de idee dat we als mens uit vrije wil handelen. Harari roept zeker de juiste vragen op over de digitale omwenteling, maar zijn conclusies zijn me te fatalistisch. Niemand kan de toekomst voorspellen, maar ik sta er als vooruitgangsoptimist positiever tegenover. Hij beschrijft zelf meesterlijk hoe de mensheid al talloze problemen overwonnen heeft. Ik geloof dat we ook de nieuwe uitdagingen kunnen overstijgen, op voorwaarde dat we ze slim aanpakken. Waarom zou de toekomst eindigen?’
