Opgemerkt: Van Bukeles populariteit kunnen de meeste politici maar dromen.

• Zo keurde volgens een enquête eind vorig jaar maar liefst 87,8 procent van de ondervraagde stemgerechtigden in El Salvador zijn aanpak van de misdaad goed, waarmee hij de populairste president van het continent is. Misschien zelfs van de wereld, zo betoogt de Britse misdaadjournalist Ioan Grillo in een stuk op de opiniewebsite UnHerd.

De reden? De meedogenloze strijd tegen de georganiseerde misdaad die door de 41-jarige Bitcoin-evangelist wordt gevoerd.

Dagen van vrede en voorspoed?

Context: De twee belangrijkste bendes van het land, MS-13 en Barrio 18, voerden decennialang de boventoon in een groot deel van El Salvadors steden. Burgers konden worden vermoord of verkracht omdat ze gewoon de verkeerde straat in liepen. Maar, met Bukele leken de dagen van vrede en voorspoed aangebroken – toch in een Salvadoraanse context.

• En dan was het geweld na drie – betrekkelijk – kalme jaren, ineens terug.
• Na een recordaantal van 62 moorden in één dag, verzocht Bukele op 27 maart de wetgevende tak van zijn regering de noodtoestand af te kondigen. De “millennial-dictator” gaf zwaarbewapende militaire eenheden opdracht de barrios – de arme wijken waar de meeste Salvadoranen wonen – binnen te rukken.
• “Geen enkele terrorist die betrokken is bij de golf van geweld tegen het Salvadoraanse volk zal ongestraft blijven”, verklaarde de minister van Openbare Veiligheid Gustavo Villatoro op Twitter, dat ook van Bukele het geliefkoosde communicatiemiddel is. “We zullen ze van de straat halen en achter de tralies zetten.”

• En de regering hield zich aan haar woord: als onderdeel van het repressief offensief, heeft de Bukele-administratie in totaal al meer dan 60.000 mensen gevangengezet – 1 procent van de hele bevolking. In België zou het equivalent daarvan de opsluiting van meer dan 115.000 mensen zijn – in minder dan een jaar tijd.
  • Daarnaast zaten er nog eens 40.000 individuen al achter de Salvadoraanse tralies.
    • Die massale opsluiting is vergelijkbaar met een paar van de meest hardvochtige regimes uit de geschiedenis, stelt Grillo.

Schendingen mensenrechten

Brutaliteit: Mensenrechtengroeperingen gruwen van Bukeles nultolerantiebeleid, waarbij vermoedelijke gangsters eerst worden geklist vooraleer er vragen worden gesteld.

• Er zouden dan ook veel onschuldigen achter de tralies zitten; volgens Amnesty International zijn willekeurige detenties schering en inslag.
• Ook in de gevangenissen zijn de omstandigheden vergelijkbaar met strafkampen in de schimmigste dictaturen: arrestanten worden, samen met tientallen andere gevangen, in naar uitwerpselen stinkende cellen gepropt; getuigen hebben het over vaak urenlange martelingen door bewakers.
  • Humanitaire organisaties hebben sinds het uitroepen van de noodtoestand 90 doden in de gevangenissen weten te documenteren, hoewel alom wordt aangenomen dat het werkelijke aantal veel hoger ligt.
• Daarnaast zijn er ook vragen bij de persvrijheid in het land. Die werd gedeeltelijk aan banden gelegd door een wet die verplicht de berichtgeving over de misdaadkartels te weren. Personen die in de Salvadoraanse media berichten over de criminele bendes verspreiden, lopen het risico tot een gevangenisstraf tussen tien en vijftien jaar te worden veroordeeld.

Moordcijfer lager dan dat van VS

En toch keurt een absolute meerderheid van de Salvadoranen de maatregelen dus goed. Het is namelijk onweerlegbaar dat, door het beleid, de criminaliteit wordt teruggedrongen, zo beweert Grillo.

• “Ik heb in de loop der jaren tientallen bendeleden geïnterviewd tijdens bezoeken; je kon ze vaak openlijk zien rondhangen in de centra van verschillende buurten”, weet de Brit. “Maar sinds de noodtoestand is hun aanwezigheid sterk verminderd: de meeste bendeleden (in El Salvador Maras genoemd) zitten in de gevangenis, zijn gevlucht of leven ondergedoken.”
• Cijfers: “Het aantal moorden is daardoor gedaald. Vorig jaar meldde de regering van El Salvador dat er 496 moorden waren – een moordcijfer van ongeveer 8 per 100.000; voor het eerst in de geschiedenis lag dat lager dan in de Verenigde Staten.”

Rolmodel?

Journalisten die schrijven over crypto noemen Bukeles nietsontziende modus operandi in de strijd tegen de Salvadoraanse misdaad een jammere zaak voor het imago van Bitcoin. Blockchaintechnologie wordt door haar voorstanders immers als anti-autoritaire, democratiserende kracht gezien.

Dat de manier waarop Bukele zijn ‘war on crime’ voert, zijn morele status als rolmodel voor de cryptowereld ondergraaft, zal hem zelf wellicht worst wezen. Maar het is wel koren op de molen van crypto-kritische vertegenwoordigers van het financiële establishment. Die kunnen, verwijzend naar het geweld in El Salvador, blockchain blijven wegzetten als de lievelingsinnovatie van sinistere figuren.

(as)