Het gaat goed met de Verenigde Staten lezen we in de kranten. Het verhaal wil dat een recessie is vermeden, dat de werkloosheid historisch laag is en de inflatie afgekoeld. Biden heeft ook nog eens de NAVO versterkt en verenigd na de Russische invasie van Oekraïne. China heeft eindelijk begrepen dat er met Amerika niet te sollen valt en het land heeft ook de transitie naar een meer klimaatduurzame toekomst bestendigd.

Twee berichten die afgelopen week in de mainstreammedia verschenen, werpen een gans ander licht op de geestesgesteldheid van de doorsnee-Amerikaan.

Bloomberg: “De meeste Amerikanen zijn door hun extra spaargeld heen sinds de pandemie begon. Volgens onderzoek van de Federal Reserve beschikken huishoudens buiten de rijkste 20% nu over minder cash dan in maart 2020.

• Alle inkomensgroepen hebben minder spaargeld dan bij de piek in 2021. Maar de allerrijksten hebben nog 8% meer cash dan bij de start van de pandemie, terwijl de armste 40% juist 8% minder hebben.
• De middenklasse zit nu zelfs onder het niveau van voor de pandemie. Dit wijst op tanende koopkracht. De veerkracht van consumenten hield de economie draaiende, maar die buffer raakt nu op. Als huishoudens geen reserves meer hebben, waarschuwen analisten dat een recessie kan volgen.”

The Wall Street Journal: “Door de renteverhogingen van de Federal Reserve krijgen consumenten die een huis of auto willen kopen veel minder waar voor hun geld dan een paar jaar geleden.

• Ook creditcards en andere leningen met een variabele rente zijn flink duurder geworden. De Fed geeft aan de rente voorlopig hoog te houden.
• Voor gezinnen zonder lening verandert er niet veel, maar wie wél moet lenen voelt de pijn van de agressieve verhogingen.”

“It’s the economy, stupid”

Velen schrijven de overwinning van Bill Clinton in 1992 toe aan bovenvermelde slogan, die in het hoofdkwartier van de Democraten door Clintons politiek adviseur James Carville op een schoolbord was gekerfd.

Er was veel voor te zeggen toen, maar Clintons economisch beleid was niet doorslaggevend voor zijn overwinning in 1992. De VS kwamen uit een kleine recessie. Maar al snel schakelde Clinton over van stimulering naar begrotingsevenwicht, waardoor de obligatiemarkten kalmeerden en de de rente daalde. Een briljante zet, bleek achteraf.

Maar Clinton kon de zeer fatsoenlijke George H. W. Bush vooral verslaan omdat deze laatste had beloofd de belastingen niet te verhogen en dat toch deed én omdat Clinton kiezers ervan overtuigde dat hij, in tegenstelling tot andere Democraten, streng zou optreden tegen misdaad en het sociaal stelsel zou hervormen.

Clinton profileerde zich ook als een gewone vent uit het zuiden van het land, die met een lokaal accent sprak en op een uitzonderlijk oratorisch talent kon bogen. Clinton (“Bubba” voor de vrienden) versloeg m.a.w. de elite.

Immigratie en abortus: culturele thema’s in een economische context

Fast forward 32 jaar later en de wereld is veranderd. In 2024 zal immigratie het stokpaardje van de Republikeinen zijn, terwijl de Democraten op abortus zullen focussen. Twee zaken die op het eerste zicht weinig met de economie te maken hebben, maar er zal wel worden gestemd in een economische context. Daarin heeft 80% van de kiezers minder geld in hun portefeuille zitten dan bij de start van de pandemie, toen Trump in het Witte Huis zat.

Amerikaanse politiek zit muurvast

De Democraten en de Republikeinen mogen roepen wat ze willen, uit een peiling van Gallup bleek begin dit jaar dat ruim 41 procent van de kiezers zich als “independent” of onafhankelijke beschouwt, tegen 28 procent Republikeinen en eenzelfde aantal Democraten.

Het zijn deze “independents” die de verkiezing zullen beslissen. Als ook 80% van die 41% vandaag zonder geld zitten, is de economische context vijandig voor de herverkiezing van de huidige president.

Komt daarbij dat mensen geen boodschap hebben aan politieke praatjes (8% van de Amerikaanse kiezers hebben nog vertrouwen in de politiek; geen enkele instelling scoort slechter), maar met hun portefeuille stemmen. Wie geen geld meer heeft, moet zich ofwel in de (dure) schulden steken of moet zijn uitgavenpatroon aanpassen. Geen van beide stimuleert stemmen op de man die vandaag in het Witte Huis zit.

Twee partijen die gevangen zitten

Reken ook niet op de huidige politieke elite om wat dan ook gedaan te krijgen. De Democraten zitten met het gigantische probleem van een zittende president wiens cognitieve en fysieke capaciteiten dagelijks achteruit lijken te gaan. Een man ook die weigert in debat te gaan met mensen van zijn eigen partij die vernieuwende ideeën naar voren schuiven en in diskrediet is gebracht door de strapatsen van zijn zoon, die jarenlang door de mainstreampers met de mantel der liefde zijn toegedekt. Huntergate maakt dat ook Biden nu een afzettingsprocedure (impeachment) boven het hoofd hangt. Maar hét probleem van die Democraten is dat ze naast Biden gewoon niemand hebben die verkiesbaar is. Niemand. Bernie Sanders (ook 81) en Kamala Harris (58) halen beide in peilingen om en bij de 8%.

De Republikeinen dan. Als het door Fox News georganiseerde tweede debat voor de kandidaten van de Republikeinse presidentsnominatie ons iets heeft geleerd, is het dat ook daar weinig vet aan de soep zit. Voormalig VN-ambassadeur Niki Haley kwam twee keer sterk uit de hoek, maar de Republikeinse basis lijkt allesbehalve klaar voor een vrouw in het Witte Huis.

Enter Donald Trump

Enter Donald Trump, die voor de tweede maal op rij verstek gaf voor het Republikeinse debat, omdat hij naar eigen zeggen “niet debatteert met sollicitanten” en in de peilingen een voorsprong van 30 à 40% heeft. Dat een rechter van het Hooggerechtshof van de staat New York een dag eerder beval de bedrijfslicentie van de Trump Organzation in te trekken vanwege “aanhoudende en herhaalde fraude”, was woensdag nog weinig meer dan een voetnoot.

Een bericht nochtans dat het einde van eendere welke kandidaat voor de presidentsnominatie zou betekenen, maar niet zo voor Trump, die ondertussen bijna 100 strafrechtelijke aanklachten tegen hem heeft lopen, bovenop de verschillende civiele uitspraken tegen hem.

Het Amerikaanse publiek geeft er steeds minder om. De Trump-show gaat onverstoorbaar verder en bij elk schandaal breidt zijn voorsprong op zijn tegenstanders zich uit.

Trump dwong Murdoch tot het pensioen

Trump heeft zijn macht binnen de Republikeinse Partij in die mate uitgebreid dat hij zelfs Rupert Murdoch tot pensionering heeft gedwongen. De kans dat Fox News – dat zich onder impuls van Murdoch lang aan het wagonnetje van de overhypte DeSantis had vastgemaakt – zich straks opnieuw voor de Trump-kar spant, lijkt dan ook gegarandeerd. De MAGA-meute beslist wat Fox programmeert en niet omgekeerd, zoals Murdoch dacht.

Gerontocratie Amerika

Dat de Amerikaanse kiezer straks een re-match tussen Biden (die als een 82-jarige aan een tweede ambtstermijn zou beginnen) – Trump (die dan 78 zal zijn) krijgt voorgeschoteld, is een klein drama voor de grootste, meest ambitieuze en dynamische economie ter wereld.

3 op 5 Democraten willen een andere kandidaat dan Biden; ook in de Republikeinse Partij proberen de kandidaten het idee van een leeftijdsgrens vaart te doen winnen, zonder daarbij de MAGA-basis voor het hoofd te stoten. Tevergeefs, zal blijken.

Het was Bill Clinton die in 1996 zijn tegenkandidaat Bob Dole beleefd buitenspel zette toen de vraag rees of Dole’s leeftijd (toen 73) een probleem was. “Zijn leeftijd speelt geen rol”, zei Clinton toen. “Ik heb eerder vragen bij de leeftijd van zijn ideeën.”

Bidens leeftijd lijkt bij kiezers meer problematisch te worden ervaren dan bij Trump, die sowieso een meer dynamische uitstraling heeft.

Uitstraling blijft belangrijk in de politiek en de enige manier waarop Biden de Amerikanen kan laten zien dat ze hem verkeerd inschatten, is door vaker te laten zien wat hij doet. Zoals meer persconferenties geven en meer evenementen bezoeken. Eens de campagne echt op gang komt, moet een kandidaat zich elke dag onder de mensen begeven, met hen praten en speeches geven, en dat minstens vijf dagen in de week. Allemaal zaken die hij de voorbije jaren – ook dankzij de pandemie – heeft kunnen vermijden. Een storm is op komst.