Een dossier dat over erg veel geld gaat in de Vlaamse mediasector: de commerciële radiozenders. Het is gekend: de kosten van een radiostation zijn laag, de inkomsten van heel de reclamemarkt voor radio zitten nog steeds op zo’n 100 miljoen euro. De laatste decennia verdiende DPG Media, de grootste mediagroep van het land, zo bakken geld met Qmusic en Joe, de twee commerciële zenders die het heeft. Die cashflow was zelfs groter dan die uit de televisiezender VTM, in verschillende jaren. Naast DPG Media heeft Mediahuis ook een zender: Nostalgie.

• Die licenties werden tot nu toe altijd stilzwijgend verlengd. Maar dat was niet naar de zin van de Europese Commissie, die een vrije markt wil. En dus moesten dit jaar de commerciële zenders een dossier indienen, om hun licentie opnieuw “te verdienen”: een onafhankelijke jury (voor zover dat kan in een medialandschap waar iedereen elkaar kent) moet zich buigen over de voorstellen, onder begeleiding van de minister van Media, Benjamin Dalle (CD&V).
• Daarbij spelen onder meer het zendschema (voor 30 procent), de digitale ambities (25 procent), de media-ervaring (20 procent), de techniek (10 procent), het commercieel plan (10 procent) en de financiële leefbaarheid (5 procent) mee in de beoordeling van de jury.
• In realiteit is het een keihard spel, waarbij achter de schermen enorm gelobbyd werd. Zo vond de grote baas van DPG Media, Christian Van Thillo, het een pure schande dat hij plots een radiostation zou moeten “afgeven”, “geen commercieel bedrijf in Europa moet dat plots meemaken, wat je hebt opgebouwd, verplicht moeten lossen”, zo vertelde hij ingewijden.
• Want een nieuwe speler doet z’n intrede: Studio 100, het bedrijf van Gert Verhulst en Hans Bourlon. Die willen met Spring een talkradio introduceren, een mix van entertainment en informatie: meer dan 50 procent gesprekken, in plaats van het zendschema met muziek vol te duwen, dat bestaat in Vlaanderen vandaag niet. Een soort mix van Radio 2 en Radio 1, maar dan veel minder statisch of saai. Radio 1 heeft bovendien het nadeel dat men bij de VRT er ook een soort hippe muziekzender van maakt, tijdens de uren wanneer er “geen nieuws” is.
• En het is Studio 100 menens: hun politieke lobby was minstens even indrukwekkend, hun banden met N-VA en Open Vld zijn een publiek geheim. Ze gaan voluit voor het project en deden de nodige investeringen, onder meer al in het nu al lanceren van een DAB+-zender.
• Want de licenties gaan over klassieke FM-uitzendingen, waar het aantal plekken beperkt is. Vandaag luistert nog 60 procent van de Vlamingen op die manier naar de radio, maar iedereen gaat ervan uit dat die markt verder zal krimpen, ten opzichte van het digitale DAB+ of gewoon apps van zenders.

Waar de zaak echt om draait: De VRT zou wel eens sneller dan gedacht een licentie kunnen verliezen.

• In de zomer van 2019 lag de vraag van het aantal commerciële en publieke licenties ook op tafel: bij de onderhandelingen van het regeerakkoord voor de Vlaamse regering. Want naast drie commerciële plekken, heeft de VRT maar liefst vijf FM-zenders: Radio 1, Radio 2, MNM, Studio Brussel en Klara.  
• De Open Vld legde toen, niet voor het eerst, het plan op tafel om één van die licenties af te nemen van de openbare omroep en commercieel aan te bieden. Het logische slachtoffer: Klara, de cultuurzender, die maar een paar procent marktaandeel haalt.
• N-VA leek mee te gaan in die plannen, tot er een soort reddingsactie vanuit de partij op gang kwam: voormalige Klara-presentatrice en huidig Vlaams Parlementslid Manuela Van Werde (N-VA) schakelde kopstukken in om voor ‘haar’ zender op de barricaden te gaan staan. Dat deed de discussie intern bij N-VA kantelen. Uiteindelijk ging het plan niet door en behield de VRT haar vijf licenties.
• Maar nu dient zich een nieuw probleem aan: kan men straks echt een licentie afnemen van DPG Media of Mediahuis, of Studio100 een ambitieus project ontzeggen? Wat zeker meespeelt: elk van die drie gaat, ook bij verlies, hoe dan ook door met een zender op DAB+. De zenders zijn dus niet “weg” en zullen alles in het werk stellen, met hun lobbying, om alsnog dat Klara-plan door te duwen.
• Die zender zou perfect enkel digitaal kunnen doorgaan. Maar dat zou een stevige impact op het landschap kunnen hebben. Want nu heeft de VRT met Klara een zender in huis die nauwelijks een paar procenten marktaandeel haalt. Maar een nieuwe speler zou wel eens veel meer kunnen afsnoepen, waardoor de VRT behoorlijk wat inkomsten verliest.
• In kringen rond Dalle wimpelt men dat scenario helemaal af: de VRT is niet betrokken in het huidige dossier van de beauty contest, zo is te horen. Maar tegelijk moet men toegeven dat er flink geduwd en getrokken wordt achter de schermen. En zowel Van Thillo als Bourlon hebben een rechtstreekse lijn met de top van de Vlaamse politiek: aan de Reyerslaan mag men zich zorgen beginnen maken.