Komt de EU met zogenaamde ‘war-bonds’ op Europees niveau? Vincent Van Peteghem (cd&v) zet, onder het Belgische voorzitterschap, de deur open voor een nieuwe ronde ‘Eurobonds’, Europees gezamenlijk schuldpapier, om onder meer Europese defensie-inspanningen te gaan betalen, met de oorlog in Oekraïne als directe aanleiding. In maart gaat België als voorzitter immers de grote bazooka van 800 miljard euro Europese noodsteun tijdens corona evalueren voor de EU, en vooral bekijken wat nu nodig is: een ‘Next Generation EU 2.0’, heet het nu al. Daarbij heel evident: het financieren van de oorlogsinspanningen in de strijd tegen Rusland. Zeker nu in de VS Donald Trump een grote kans maakt opnieuw president te worden is “strategische autonomie” voor Europa noodzakelijk, zo is de analyse. En daarbij dus ook de nodige financiële instrumenten: opnieuw een rondje Eurobonds dus, de nachtmerrie van de spaarzame EU-landen zoals Nederland en Duitsland. Maar België duwt de deur open, terwijl de consensus groeit in de EU om bij de volgende Commissie ook een Commissaris voor Defensie aan te stellen, én de nucleaire paraplu van de EU voor te bereiden.

In het nieuws: België neemt het voortouw om het Europees schuldmechanisme verder uit te bouwen.

De details: “Defensie, maar ook strategische autonomie”. Die stipt Vincent Van Peteghem (cd&v) aan, om te gaan financieren met nieuw Europees schuldpapier. Eerder sprak de Franse president Emmanuel Macron zich daar al voor uit, net als de premier van Estland, Kaja Kallas.

• Het is deze dagen druk puzzelen voor Vivaldi om iedereen aanwezig te krijgen. Vrijdag kondigt zich een nieuwe (cruciale) kern aan voor twee dossiers van de minister van Financiën, die de regering verdelen (zie hieronder voor details). 
• Maar Van Peteghem is tegelijk volop bezig met een fundamentele oefening over heel het financiële huishouden van de Europese Unie: het uitgeven van Europees schuldpapier, of zogenaamde ‘Eurobonds’. 
• Daarvoor is er een precedent: bij de coronacrisis kwam Europa met een gigantisch steunpakket van 800 miljard, en toen werd dat deels gefinancierd met Europees schuldpapier. Bij Bloomberg deze week opperde Van Peteghem om die techniek opnieuw te gaan toepassen, maar nu onder meer voor de defensie-behoeften van de EU. 
• “In maart en april organiseren we een evaluatie van het systeem. Maar als we verder gaan met de plannen van ‘Next Generation EU 2.0’, dan gaan we wel financiering moeten vinden voor die Europese en transnationale ambities”, zo stelde Van Peteghem daar. 
• Daarbij was het jarenlang taboe voor landen als Duitsland, Nederland, Finland en Oostenrijk, de zogenaamde ‘spaarzame’ landen, om gezamenlijk met heel de EU te gaan lenen. 
• De ambities in dat Europees plan ‘Next Generation’ zijn gigantisch, wil de EU ze echt doorvoeren. Bij het kabinet van Van Peteghem bevestigt men: “‘Het gaat onder meer om de digitale en groene transitie, Europese competitiviteit, strategische autonomie, Defensie, én de heropbouw van Oekraïne. En die vragen strategische investeringen.” En ook, belangrijk: “De huidige geopolitieke uitdagingen maken daar logischerwijze deel van uit.”

The Big Picture: Europa roert de oorlogstrom, en dat moet betaald worden.

• Dat in de Verenigde Staten Donald Trump nu twee voorverkiezingen van de Republikeinen heeft gewonnen, en zo een stevige kans maakt opnieuw in het Witte Huis te belanden, heeft in Europa alle lichten op rood doen slaan. Trump wordt gezien als een isolationist, in het beste geval, die niet bepaald staat te springen om Oekraïne nog militair te steunen. De EU zal dus op zichzelf aangewezen zijn, om Rusland af te houden, is de analyse.
• Net daarom opperde Emmanuel Macron, de Franse president, al vorige week om met een nieuw rondje Eurobonds te komen, om die defensie-inspanningen te betalen. En de Baltische staten, die altijd tegen het idee van Eurobonds waren, gaan daar nu gretig in mee: de oorlog tegen Rusland is voor hen te belangrijk. 
• Politiek blijven die gezamenlijke obligaties van heel de EU bijzonder gevoelig liggen: de afzonderlijke rente van elke lidstaat, die voor ‘slecht presterende landen’ op vlak van begroting en de overheidsfinanciën veel hoger ligt, is zowat het grootste externe drukkingsmiddel om onder meer Italië, Frankrijk en Spanje bij de les te houden. 
• Als de EU plots op Europees niveau allerlei schulden gaat maken, neemt die druk helemaal af, en komen de ‘krekels’ van de ‘Club Med’ binnen de EU weer makkelijker weg met minder spaarzaam te zijn, was altijd de redenering bij de ‘mieren’ in Noord-Europa. Het Duitse Grondwettelijk Hof lag ook dwars, en gaf uiteindelijk voor de eerste ronde Eurobonds een “uitzondering, omwille van het specifieke karakter van de coronacrisis”
• Maar de tegenbeweging is groot: iemand zal de rekening van de oorlogsinspanningen wel moeten financieren, op vrij korte termijn. De Europese Commissie is daar trouwens ook voor te vinden: de Italiaanse Commissaris voor Financiën, Paolo Gentiloni, zit op die lijn.
• Binnen de EU is bovendien heel het debat over defensie fel aan het kantelen. Het is het voornemen van de Commissie om de volgende keer ook een post van ‘Europees Commissaris voor Defensie’ te creëren.
• Of zelfs meer: de leider van de grootste fractie EVP, de Duitser Manfred Weber, heeft het vanmorgen bij Politico over de uitbouw van een “Europese peiler van defensie” met een eigen raketschild, maar vooral de uitbouw van een ‘nucleaire paraplu’ voor heel de EU. 
• Vandaag is Frankrijk het enige EU-land dat eigen nucleaire wapens heeft, hun ‘force de frappe’. Die 300 kernkoppen zou Macron kunnen gaan aanbieden, in een soort ‘garantie’ voor heel de EU: een lid van die club aanvallen, betekent vergelding met de Franse kernwapens. In 2020 bood Frankrijk dat al eens aan, Duitsland weigerde toen beleefd.

Op de agenda: Vrijdag toch een spannende kern. Met lastige dossiers. Oud-collega Van Quickenborne valt daarbij Van Peteghem aan.

• Hij gedraagt zich “als een olifant in een porseleinkast”, die zonder overleg vooraf zaken oplegt. “Hij moet de lat niet hoger willen leggen, hij moet proberen erover te raken. De doelstelling moet zijn dat je hervormingen realiseert. En dat doe je niet met gratuite aankondigingspolitiek.”
• Een opvallende uithaal in De Tijd, van Vincent Van Quickenborne (Open Vld), jarenlang binnen Vivaldi collega in de kern naast Van Peteghem. Maar nu krijgt die laatste dus de volle laag van de eerste. 
• Bij Van Peteghem zijn ze niet onder de indruk: “Een mooi compliment toch, we willen inderdaad dingen in beweging zetten en de lat hoger leggen, daar heeft hij absoluut gelijk in. En dat we niets realiseren is onzin, dat weet iedereen.”
• Alles draait rond twee dossiers, die gisteren ook op de kern kwamen, maar vast blijken te zitten. Enerzijds is er het plan tegen fiscale fraude, dat al langer voorligt. Dat moet miljoenen extra opbrengen voor Vivaldi, maar het is te streng voor de liberalen: de bepalingen over ‘anti-misbruik’ moeten eruit, want ze zijn “veel te ruim”, zo vinden Open Vld en MR. 
• In de Kamer heeft de Kortrijkzaan Van Quickenborne zich daarin ontpopt tot nieuwe nemesis van dat plan, dat nochtans in de regering eigenlijk al langer in de pijplijn zat. “Hij is plots wel heel donkerblauw geworden, dat merkten we zo niet binnen de regering, toen hij vicepremier was”, is binnen Vivaldi te horen.
• Maar naast dat fiscaal fraudeplan ligt een nog gevoeliger dossier klaar: de fiscaliteit van de bedrijfswagens. De discussie is ondertussen bekend: wat betalen straks de bestuurders van bedrijfswagens met fossiele brandstoffen in ‘voordelen van alle aard’ (VAA). Die VAA dreigt met honderden euro’s te stijgen als de huidige afspraken blijven gelden, doordat elektrische wagens zo’n succes zijn.
• Het is nu een heel symbolisch dossier geworden: gaan de groenen en socialisten akkoord, op enkele maanden van de verkiezingen, om een nieuw fiscaal cadeau te geven aan bestuurders van bedrijfswagens met fossiele brandstof? Van Peteghem heeft alvast duidelijk gemaakt dat hij vecht, voor de werknemers met bedrijfswagen, die met een factuur van tot 500 euro extra in hun personenbelasting gaan eindigen.

End of the road? Het Stikstofdecreet is uiteindelijk goedgekeurd door de Vlaamse regering, maar voor cd&v is dat “niet het einde”. 

• Drie opvallende Vlaamse Parlementsleden bij de meerderheid in het Vlaams Parlement, waar het al langer duidelijk was dat het Stikstofdecreet nu toch finaal gestemd zou worden, ondanks negatief advies van de Raad van State. Cd&v, met minister van Landbouw Jo Brouns voorop, volgde lange tijd de kritiek van de Boerenbond, maar stemde nu toch voor. 
• Dat konden de echte hardliners bij de meerderheid niet over hun hart krijgen. Boerenbond-gezicht Tinne Rombouts (cd&v) onthield zich in het halfrond bij de stemming, terwijl Bart Dochy (cd&v) en Bart Van Hulle (Open Vld), beiden naast Parlementslid ook land- en tuinbouwer, niet kwamen opdagen. 
• En kijk, in de communicatie werd plots bijgestuurd vanuit cd&v. Daar waar minister Brouns op Radio 1 begin deze week vol het decreet verdedigde, en ook stelde dat de Raad van State veel te streng was, plaatste ondervoorzitter Robrecht Bothuyne (cd&v) plots een voorbehoud. Ineens ging het over een “overgangsdecreet”. 
• Het is duidelijk dat men vanuit het partijhoofdkwartier nieuwe lijnen heeft: “Stikstof nog niet is afgerond”, klonk het nu plots. Cd&v wil het dossier verder uitspitten in de volgende legislatuur. De vraag is of daar veel politieke appetijt voor zal zijn, gezien de moeite die het kostte om een deal te maken. Maar misschien wordt de volgende Vlaamse regering wel gedwongen: de Boerenbond stapt naar het Grondwettelijk Hof, tegen het decreet.
• Ironisch genoeg zullen ze bij de Boerenbond dan wel uit een ander vaatje moeten tappen dan de kritiek van de Raad van State. Die Raad vindt immers dat de Vlaamse regering lang niet streng genoeg de Europese richtlijnen toepast. Als dat de juridische redenering moet zijn, is de Boerenbond dus nog verder van huis.
• Bij de andere twee regeringspartijen primeerde gisterenavond een zoete overwinning, na jaren van heisa. N-VA-voorzitter Bart De Wever: “Dankzij het zonet bij meerderheid goedgekeurde decreet zal Vlaanderen de komende jaren kunnen blijven vergunnen. Niettegenstaande de bijzonder moeilijke juridische context die ons wordt opgelegd.”

Gehoord: Vlaams Parlementsvoorzitter Liesbeth Homans (N-VA) haalt het ultieme wapen boven om Jos D’Haese (PVDA) te kalmeren.

• Hilariteit, gisteren in het halfrond, even voor de cruciale stemming over het Stikstofdecreet. Want nadat in het Vlaams Parlement Jos D’Haese (PVDA) in debat gaat over de groenestroomcertificaten met minister van Energie Zuhal Demir (N-VA), blijven beiden maar doorgaan tegen elkaar, ook al is de tijd verlopen. Voorzitter Homans probeert de kemphanen te sussen, maar zowel D’Haese als Demir zijn nogal ontvlambaar: “Straks hebben we nog een ander klein debatje, u kan zich nog volledig laten gaan”, zegt ze in haar gekende ironische stijl.
• Alleen, de rust keert niet terug, de twee blijven doorgaan, tot Homans het anders oplost: “Let op, of ik ga het tegen uw moeder zeggen, hé”. Het halfrond schiet in de lach, D’Haese zelf ook.
• Homans kent Mie Branders (PVDA) goed, de moeder van D’Haese, uit de gemeenteraad in Antwerpen, waar beiden in zetelen. Branders geldt als een icoon van de communisten in Antwerpen: ook PVDA is een ‘familiepartij’.  

Om te volgen: Abortus is allerminst weg, in de Kamer. Cd&v klaagt nu dat er “geen vergaderingen bijeengeroepen zijn”. De rest spreekt van “flauwe argumenten”. 

• “Wij zijn verbaasd dat dit dossier nu plots terug uit de koelkast kwam. Wij hebben 9 maanden lang geen uitnodiging gekregen van onze coalitiepartners, om over wetenschappelijk onderzoek met daarin 25 aanbevelingen te praten”. Vanmorgen op Radio 1 ging Els Van Hoof (cd&v), Kamerlid voor de christendemocraten en woordvoerder in de ethische dossiers, in de tegenaanval. 
• Daarbij was ze scherp: “In het federale regeerakkoord staat dat we samen constructief werken op het dossier. Freya Van den Bossche (Vooruit) heeft dat misschien niet goed gelezen, als Vlaams Parlementslid? In coalitie maak je afspraken. Deze afspraak is voor ons heel belangrijk.”
• Daarmee sneerde ze naar Vooruit, waar Van den Bossche de forcing voert, en een stemming in de Kamer ook aankondigde, met of zonder cd&v. Zij had gisteren op Villa Politica het gaspedaal fors ingeduwd: “Er is een heel reële kans om abortus nog deze legislatuur te stemmen. Ik stel voor dat cd&v dan stemt in lijn met hun overtuiging. Als hun fractieleden vinden dat een aanpassing van de regels niet kan in de noden van deze tijd, dat ze dan vooral tegen stemmen.”
• Ook het voorstel van cd&v, de ultieme ‘rode lijn’ van voorzitter Sammy Mahdi (cd&v) van 14 weken, schoot Van den Bossche aan flarden: “We wachten al tien jaar op aanpassing. We gaan het dan ook goed doen. Cd&v kan tegen stemmen, maar zij zijn maar met tien procent. Dan mag je de anderen niet gijzelen.” Het paars-groene kamp wil, net zoals de wetenschappers unisono in hun rapport, een deadline op 18 weken.
•  Maar het wordt hard tegen hard, want Van Hoof wil absoluut die 14 weken als maximum.  “Wij hebben ons standpunt aangepast, naar 14 weken en 2 dagen wachttijd. 14 weken is al invasief. Dat zegt het rapport van de wetenschappers ook. Dan wordt de foetus gebroken.”
• Dat er “de afgelopen 9 maanden geen vergadering bijeengeroepen is”, wordt binnen de meerderheid afgewimpeld als “een bijzonder flauw argument”. “Eerst liet cd&v via Mahdi weten dat het ‘te nemen of te laten was’, die 14 weken. En dan zouden wij met Kamerlid Van Hoof wat moeten gaan onderhandelen? Niet ernstig, hè. Dit is een dossier voor de voorzitters. Maar Mahdi heeft met niemand contact”, zo is bij een Vivaldist te horen. 
• Bij de socialisten zijn ze van plan door te zetten, maar net zo goed bij Open Vld. “Dat wordt onvermijdelijk, op het eind van een legislatuur gaat de Kamer steeds vrijer werken”, zo zegt een ervaren blauw Kamerlid. “We hebben zelf een wetsvoorstel liggen, dat vandaag nog eens in de fractie besproken wordt”, klinkt het bij de partij.
• Bij de groenen eenzelfde verhaal. “De standpunten van de partijen waren heel duidelijk: verlengen tot 18 weken. Cd&v heeft meteen een veto gesteld, dat was kristalhelder. Samenkomen had geen enkel nut”, zegt een hoge bron, over de uitleg van Van Hoof dat er “geen vergaderingen waren”. 
• “Het regeerakkoord houdt expliciet rekening met de ethische standpunten van cd&v, en het regeerakkoord willen we respecteren. Het neemt niet weg dat Groen zal proberen om de collega’s van cd&v te overtuigen: alle adviezen zijn gelijklopend, het belang van het kind en de vrouw staan voor ons voorop. Wij hebben een wetsvoorstel gemaakt op basis van het wetenschappelijk rapport, en we staan open voor het gesprek”.

Beetje pijnlijk: De Kamer slaagt er niet in om een deftig eindrapport van de Congo-commissie neer te leggen. Kamervoorzitter Eliane Tillieux (PS) ging bemiddelen, maar dat is mislukt. 

• Jaren werk en tal van experten verder, leverde de Congocommissie in 2022 al in de Kamer een lijvig eindrapport, 800 pagina’s dik. Maar dat zal nooit officieel in de archieven van de Kamer verschijnen. Want, en dat is toch redelijk ongezien, de rapporteurs gaan niet akkoord met het rapport. 
• Technisch zit het zo: elke commissie in de Kamer heeft een verslag of rapport, en finaal krijgt dat ook bij de neerlegging ‘rapporteurs’, Kamerleden die normaal gezien eerder symbolisch hun goedkeuring moeten geven. Maar in het geval van de Congocommissie werd dat een soepje: in de aanbevelingen stonden politiek toch omstreden zaken, waarover geen politieke consensus was, zoals herstelbetalingen of de oprichting van een fonds. 
• En dat kon niet voor drie van de vier rapporteurs, Kamerleden van MR, N-VA en Vlaams Belang. Alleen PVDA, dat de vierde rapporteur leverde, vond het allemaal prima. De drie anderen vonden dat het ‘politieke’ luik eruit moest. Voor de socialisten en groenen was het vooral ontstellend dat dan al hun werk, al die interviews en hoorzittingen, niet eens officieel zouden verschijnen. “Elk debat in de Kamer is toch politiek?”, is daar te horen.
• Gênant voor de Kamer dus, want gewoon geen eindverslag hebben is toch ook een nederlaag voor de werking van het instituut. En daarom ging voorzitter Eliane Tillieux (PS) ermee aan de slag: zij zou proberen te verzoenen. 
• Gisteren op de conferentie van de voorzitters, waar alle fractieleiders de werking van de Kamer bespreken, moest Tillieux vertellen dat zo’n verzoening niet gelukt is. Geen eindverslag, maar er is een mouw aangepast: op de website van de Kamer komt een artikel met links naar teksten van de commissie. Meer zat er dus niet in, voor de Vivaldi-meerderheid.

Ook wel belangrijk: Niet alles loopt vast in de Kamer. Een nieuw Strafwetboek én een verdere hervorming van het Burgerlijk Wetboek lukten wel.

• Deze week is in de commissie Justitie in de Kamer het boek II van het nieuwe Strafwetboek gestemd. Dat is een belangrijke hervorming, die nu binnen 2 jaar van kracht zal gaan. De hervorming zat al jaren in de pijplijn, voormalig minister van Justitie Koen Geens (cd&v) maakte er werk van om het oude Strafwetboek van 1867 te hervormen. 
• Zijn opvolger op Justitie, minister Vincent Van Quickenborne (Open Vld), koos ervoor om in te zetten op dat Strafwetboek, eerder dan het Burgerlijk Wetboek, waar Geens ook al mee bezig was dat te herschrijven. 
• Het is finaal nu Paul Van Tigchelt (Open Vld), de opvolger van Van Quickenborne, die het erdoor kreeg in de Kamer. De hervorming bestaat uit 687 artikelen, waarbij een pak nieuwigheden voorkomen. Zo wordt terrorisme strenger bestraft, en is ook aanzetten tot zelfdoding strafbaar geworden. Echter is puur gevangenisstraffen uitdelen niet langer het uitgangspunt, maar eerder een ‘last resort’. 
• En ondertussen lukte het Geens wel nog om via de Kamer, en dus via zuiver Parlementair werk zonder de regering, om boek 6 van dat nieuw Burgerlijk Wetboek, over buitencontractuele aansprakelijkheid, er door te krijgen in de Kamer. Dat lukte vorige week. Ook boek 1, 2, 4 en boek 5 van dat nieuwe Burgerlijke Wetboek zijn al afgerond. “Dit waren louter experten en Parlementairen. Dat is toch tonen dat het in het Parlement wel kan voor wie het wil hé?”, zo was in de wandelgangen bij de meerderheid te horen.

Om te volgen: Wie dacht dat de saga rond Bpost en het krantencontract voorbij was, think again. 

• Een nieuwe plotwending in het feuilleton rond Bpost en de papieren kranten: Ecolo-kamerlid Gilles Vanden Burre houdt in Le Soir een pleidooi dat Bpost als muziek in de oren zal klinken. De fractieleider van Groen-Ecolo wil dat de huidige subsidieregeling met het postbedrijf niet afloopt op 30 juni zoals aangekondigd, maar nog eens verlengd wordt.
• De federale regering besliste eind vorig jaar om de persconcessie, het veelbesproken subsidiesysteem voor de nationale verdeling van kranten en tijdschriften, eindelijk niet meer toe te kennen voor de periode 2024-2028. Er komen andere vormen van steun ter vervanging van wat “het krantencontract” genoemd wordt. 
• Maar Vivaldi liet Bpost, het staatsbedrijf en de huidige concessiehouder, niet zomaar vallen: het kreeg nog eens een overgangsperiode van zes maanden, waarbij het bedrijf 75 miljoen euro aan subsidies krijgt om nog voor een half jaar de persbedeling te doen.
• Dat was op zich al straf. Het overheidsbedrijf verloor immers heel duidelijk de concurrentiestrijd voor 2024-2028, want de persverdelers PPP en Proximy dienden betere offertes in. Tot verbijstering van die private spelers besloot de regering dan maar de concessie af te schaffen en tijdelijk toch nog aan Bpost te geven.
• Ecolo, dat tot de Vivaldi-regering behoort, zet nu de deur open voor een verlenging van de overgangsperiode. Dat zou “op logistiek en organisatorisch vlak noodzakelijk zijn om de overgang van de oude naar de nieuwe contracten tussen uitgevers en persverdelers vlot te laten verlopen”, zo gaat de groene redenering. 
• “We moeten flexibiliteit tonen en indien de overgangsperiode verlengd moet worden , wat waarschijnlijk is, dan gaan we in die richting pleiten om een structurele oplossing te vinden”, zegt Vanden Burre.
• Het Ecolo-pleidooi voor een langere transitieperiode (en dus meer subsidies voor Bpost) is des te opmerkelijker omdat de regeling voor zes maanden juridisch al onder vuur ligt. Volgens PPP gaat het om onterechte staatssteun, het stapte naar de rechtbank. In het oude systeem van concessies was telkens een periode van zes maanden voorzien voor de overgang naar een eventuele nieuwe concessiehouder. Maar die regel kan niet meer geldig zijn, aangezien het hele concessiesysteem afgeschaft wordt, zo argumenteert de Bpost-concurrent voor de rechter.
• Binnen de regering is alvast te horen “dat dit niet besproken is”. Daar wil men vooral dat de “beslissing van de kern wordt uitgevoerd”, bij de groenen. Die houdt ook nieuwe fiscale steun in voor de krantenuitgevers, en die is nog niet geregeld. De uitspraken van Ecolo zijn dus ook bedoeld om druk te zetten op minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) en minister van Economie Pierre-Yves Dermagne (PS), die het dossier beheren. 
• Politiek is zo’n verlenging dus niet echt realistisch: “Ik denk niet dat de zeven Vivaldi-partijen een vergelijk gaan vinden over een verlenging na de zes maanden. Als het juridisch met Europa al zou kunnen”, zo is bij een vicepremier te horen.
• Vanuit de oppositie reageert Kamerlid Michael Freilich (N-VA), de grote specialist in het dossier, alvast spijkerhard: “Bij de Franstaligen kunnen ze dat: gewoon nog maar eens alle juridische kaders naast zich neerleggen. Een beetje zoals de Zonnekoning: ‘Je suis la loi’.” (cv/ddw)