De startnota’s die formateur Bart De Wever (N-VA) voorlegde aan de andere onderhandelende partijen werden afgeketst. Intussen wordt duidelijk wat er precies in die nota’s staat. Daarbij valt op dat ook op federaal niveau vertrokken wordt vanuit de N-VA-lijn.

In het nieuws: De Wever kopieert opnieuw de Vlaamse onderhandelingen, maar oogst daarbij minder succes.

• De N-VA zet een duidelijke lijn uit voor de regeringsonderhandelingen op zowel Vlaams als federaal niveau. Federaal formateur De Wever nam het idee van werkgroepen al over van Vlaams formateur Matthias Diependaele (N-VA), evenals wachten met de moeilijkere dossiers. Daarvoor worden nu eerst bilaterale gesprekken opgestart, omdat Vooruit, cd&v en Les Engagés over de inhoud van de startnota’s van De Wever vielen.
• Intussen blijkt ook dat de nota’s De Wever nog een ander gemeenschappelijk punt hebben met die van Diependaele. Ze vertrekken allemaal vanuit een zeer sterk N-VA-standpunt. “Soms gaat De Wever zelfs nog verder” dan het N-VA-programma, is te lezen in De Morgen. Vooruit, cd&v en Les Engagés hebben daarbij niet het gevoel dat de teksten in de onderhandelingen nog bij te sturen zijn, zoals bij de Vlaamse formatiegesprekken wel het geval is.
• Elk van die drie partijen struikelt wel over iets. Zo blijft gezondheidszorg een belangrijk aandachtspunt. Ook migratie en onvermijdelijk ook de hervormingen rond arbeid liggen moeilijk, bleek dinsdag al.

‘Onzinzorg’ en gevangenissen in de startnota’s

De details: Sommige dingen laat De Wever nog open, andere teksten bevatten opvallende N-VA-punten.

• Bij gezondheidszorg draait het voornamelijk rond de groeinorm: met hoeveel procent mogen de uitgaven toenemen? Vooruit wil de norm van 2,5 procent aanhouden, Les Engagés vraagt een verhoging naar 3,5 procent. N-VA pleit in zijn verkiezingsprogramma dan weer voor een verlaging naar 1,5 procent. In de startnota van De Wever zou de groeinorm nog open zijn gelaten, juist omdat dat zeer gevoelig ligt bij drie van de vijf onderhandelende partijen.
  • De Wever wil sowieso de hakbijl zetten in een aantal uitgaven in de zorg, en mikt op de zogenoemde ‘onzinzorg’. Efficiëntie is daarbij het codewoord: ‘ondoelmatig beleid’ zou moeten sneuvelen. Daarbij wil de N-VA kijken naar bijvoorbeeld bepaalde medische behandelingen die niet langer terugbetaald zullen worden. Ook terugbetaling bij de ziekenfondsen kan voor N-VA op de schop.
• De hervorming van de arbeidsmarkt blijft ook een heikel punt. N-VA en MR willen strenger zijn voor langdurig werklozen en hen meer activeren richting werk. N-VA wil de werkloosheidsuitkering beperken in de tijd en de bedragen van de uitkeringen sneller willen laten teruglopen. Voor cd&v-voorzitter Sammy Mahdi moet de arbeidshervorming gekoppeld worden aan een grotere fiscale hervorming. Vooruit wil dan weer hogere belastingen voor de grootste vermogens, iets wat bij N-VA en MR moeilijk ligt.
  • N-VA wil bij hoge inflatie enkel de nettolonen indexeren in plaats van de brutolonen. Daardoor beschermt men de koopkracht beter, meent de partij. Verder staat in de startnota van De Wever ook dat vakbonden rechtspersoonlijkheid moeten krijgen. Zo zouden zij aansprakelijk kunnen worden gesteld, bijvoorbeeld bij schade tijdens betogingen. Beide voorstellen vallen slecht bij Vooruit, cd&v en Les Engagés.
• Ook de startnota over migratie bevat een aantal opvallende passages. Zo staat het omstreden plan van Theo Francken (N-VA) om buitenlandse gedetineerden in gevangenissen buiten België op te vangen in de tekst. N-VA pleit ook vurig om op Europees niveau het Australisch model in te voeren, waarbij migranten teruggedrongen worden met pushbacks en militaire zeeblokkades. Dat idee bleek zo explosief dat er direct al een overleg gepland werd over de migratietekst.

Precaire situatie

Om te volgen: De Wever zal een signaal moeten uitsturen naar de rest.

• Het Monitoringscomité gaf aan dat de volgende regering 27,6 miljard euro moet besparen. Het probleem voor De Wever is dat veel besparen op de overheidsdiensten niet genoeg geld zal opleveren. Dan kijkt men bij N-VA al snel naar de sociale zekerheid, maar dat is een no-go voor Vooruit, cd&v en Les Engagés.
• Toch zal er een oplossing moet worden gevonden: de Europese Commissie wil het Belgisch begrotingsplan niet later dan 20 september op het bureau zien liggen. Mogelijk komen er dan toch de vermogensbelastingen waar Vooruit om vraagt, maar dan moet De Wever MR nog zover krijgen om tot een akkoord te komen.
• De situatie blijft precair. Vooruit-kopman Conner Rousseau benadrukt vaak dat er een ‘signaal’ nodig is van De Wever om Vooruit in de regering te krijgen. Ook cd&v en Les Engagés verwachten dat de nota’s meer in hun richting verschuiven.
• Zonder de PS erbij houdt Vooruit de linkse eisen staande. Zonder toegevingen kan de situatie in elkaar klappen en kan Vooruit uit de onderhandelingen stappen, waarschuwde Rousseau al eerder. Dat cd&v en Les Engagés vaak op dezelfde lijn zitten, bijvoorbeeld over de gezondheidszorg, wekt voorlopig geen vertrouwen bij Vooruit.