Het gaat van kwaad naar erger met de Chinese vastgoedgigant Evergrande. Het bedrijf dreigt te bezwijken onder zijn loodzware schuldenlast, met gevolgen voor miljoenen Chinese vastgoedkopers en bouwvakkers. De grote vraag is: zal Peking ingrijpen?

Evergrande is een enorme Chinese projectontwikkelaar met naar schatting 1.300 projecten in 280 steden. Zijn financiële problemen zijn de voorbije dagen in een stroomversnelling geraakt. Zowel bij de grote kredietbeoordelaars als bij obligatiebeleggers is het geloof klein dat de noodlijdende reus nog op tijd al zijn uitstaande schulden zal kunnen betalen. Volgens hen is het bedrijf van miljardair Hui Ka Yan dus virtueel failliet.

Het bedrijf moest de voorbije dagen de ene ratingverlaging na de andere incasseren. De markt houdt rekening met een waardeverlies van 75 procent. Evergrande probeerde tijd te winnen door aan de beurzen van Shanghai en Shenzhen de opschorting van de handel in zijn obligaties te vragen, maar dat doet het vertrouwen in het bedrijf alleen maar meer afbrokkelen.

Vicieuze cirkel

Vertrouwen was net de hoeksteen van het hele zakenmodel van de projectontwikkelaar. Nu dat vertrouwen bij klanten, leveranciers én financiers verdwenen is, kiest iedereen eieren voor zijn geld en droogt de beschikbare cash voor Evergrande in sneltempo op:

• Chinese plattelandsbewoners die droomden van een eigen modern appartement in de stad kochten bij Evergrande hun woning op plan, lang voor de afwerking van de appartementsblok. Maar door de financiële problemen van de vastgoedgigant, worden de klanten achterdochtig en weigeren ze nog voorschotten te geven.
• Ook de leveranciers worden wantrouwig en leggen massaal de bouwwerven stil, uit vrees dat ze niet betaald zullen worden. Daardoor ontstaat een vicieuze cirkel: de klanten moeten langer wachten op hun nieuwe woning en dagen Evergrande voor de rechter. De heisa schrikt nieuwe potentiële klanten af om nog met de projectontwikkelaar in zee te gaan.
• Evergrande kon tot voor enkele jaren met gemak schulden aangaan bij de staatsbanken en grote beleggers, waardoor zijn totale schuld opliep tot omgerekend 300 miljard dollar. Maar nu draait iedereen de geldkraan dicht, waardoor de groep in acute geldnood komt.

Lehman Brothers

Zelfs de noodverkoop van onafgewerkte bouwprojecten en andere activa – Evergrande waaierde de voorbije jaren uit naar uiteenlopende sectoren als water, voetbal, media en elektrische wagens – brengt geen soelaas. Mogelijke kopers geven niet thuis of wachten op grotere kortingen. Almaar meer waarnemers raken ervan overtuigd: tenzij er een andere Chinese miljardair plots als redder in nood opduikt voor Hui Ka Yan, zal alleen de Chinese overheid Evergrande van de ondergang kunnen redden.

Honderden financiële instellingen zouden nog geld tegoed hebben van de groep. Sommigen voorspellen zelfs een megaschok à la Lehman Brothers. Het bankroet van die zakenbank deed de financiële crisis van 2008 helemaal ontaarden. Al zijn er wel verschillen: de risico’s op een besmetting van het internationaal financieel systeem lijken op het eerste gezicht kleiner en deze keer is er geen echt verrassingseffect.

Optie 1: Evergrande laten crashen

De vraag is dus of en hoe de Chinese overheid de crisis zal bezweren. Peking maakte eerder een bruusk einde aan de snelle expansie van het conglomeraat Anbang en legde ook het concern HNA aan banden. President Xi Jinping zou in theorie de uit de hand gelopen schuldenopbouw door Evergrande kunnen bestraffen door het bedrijf gewoon te laten crashen.

De sociale en financiële gevolgen zijn dan evenwel niet te overzien. De vastgoedreus is goed voor zowat 4 miljoen directe en vooral indirecte banen. Er zouden ook nog naar schatting 1,2 tot 1,4 miljoen onafgewerkte woningen op voltooiing wachten. Een ongecontroleerd bankroet zou tot straatprotesten van boze gedupeerden kunnen leiden.

Optie 2: snelle nationalisatie

In vroegere tijden zou Peking wellicht overgaan zijn tot een onmiddellijke nationalisatie van het privébedrijf. Maar hoewel de problemen bij Evergrande al maanden aanslepen, is dat vooralsnog niet gebeurd. Het doet de beleggerswereld vermoeden dat voor Xi geen voorstander is van een blinde noodnationalisatie, maar al enkele maanden een geleidelijker scenario volgt, waarbij de overheid uiteindelijk wel zal ingrijpen, maar op een wat subtielere manier.

Optie 3: gecontroleerde ontmanteling

Veel waarnemers verwachten dan ook een soort tussenoplossing, waarbij de overheid tijdelijk de controle overneemt om Evergrande te stabiliseren en daarna ontmantelt. Xi heeft er geen belang bij om Evergrande als bedrijf te redden, zo gaat de redenering, maar zal er wel alles aan doen om elke vorm van sociale onrust in de Chinese middenklasse te kalmeren.

Peking hoeft er ook niet per se als centrale overheid tussen te komen. De provincie Guangdong zou over de brug kunnen komen met borgstellingen, als voorbereiding van een schuldherschikking en een door de overheid begeleide verkoop van sommige onderdelen van Evergrande.

Lees ook: Xi Jinping speelt Robin Hood: China pakt rijken aan om gedeelde welvaart te creëren

(bzg)