Zondagavond en -nacht lag de nieuwe sociaaleconomische nota van formateur Bart De Wever (N-VA) opnieuw op de onderhandelingstafel. De vijf Arizona-partijen N-VA, cd&v, Vooruit, MR en Les Engagés gingen uiteen zonder akkoord. En toch blijft iedereen optimistisch.

Key takeaways

• Er is geen akkoord bereikt tussen de vijf Arizona-partijen. Toch blijft het optimisme.
• Er zijn wel verschillende reacties over hoeveel werk er nog is. De situatie blijft precair maar is hoopvol.
• Een nieuwe regering tegen Kerst is een must geworden. Die kans zit erin.

In het nieuws: Lang overleg, maar geen akkoord.

• Formateur De Wever trok met een nieuwe budgettaire tabel naar de andere partijen. Voor het eerst sinds het opnieuw aansluiten van Vooruit werd er opnieuw concreet over de voorstellen van De Wever gesproken. De tegenstellingen blijven groot. Zo deed De Wever de belofte aan Vooruit dat “de breedste schouders” meer moeten bijdragen aan de belastingen. Concreet mag maximaal 2,5 miljard euro op een totaal van 22 miljard euro van de hoge vermogens komen. Ook zouden de minimumlonen gaan stijgen.
  • MR is beducht voor dergelijke maatregelen. Volgens voorzitter Georges-Louis Bouchez (MR) zouden bedrijven te hard lijden onder zwaardere belastingen. De gesprekken rond een meerwaardebelasting en het verhogen van taksen waren tot twee keer toe al de aanleiding om de gesprekken te laten afspringen.
• Gehoopt werd dat de vijf partijen een akkoord zouden bereiken op basis van de nieuwe teksten. Daarbij was er veel masseerwerk nodig: De Wever begon met gezamenlijke gesprekken. Later stapte hij over op het apart ontvangen van de partijen, tijdens bilaterale gesprekken. Om 2 uur ’s nachts zaten de Arizona-partijen weer samen. Echter kwam er na een marathonzitting nog altijd geen akkoord, zo bleek omstreeks kwart over 5 maandagochtend.
• Maar hoewel de gesprekken volgens sommige bronnen toch “moeizaam” verliepen, is niemand kwaad weggestapt. Onderhandelaar David Clarinval (MR) was de enige die achteraf iets zei voor de camera’s: “We hebben goed gewerkt. Formeel is er nog geen akkoord, maar we werken verder”. Hij moest erkennen dat er “nog veel werk op de tafel ligt”. “Maar het gaat goed vooruit”, aldus Clarinval. “We werken verder om een akkoord te vinden”.
• Voorzitter Sammy Mahdi (cd&v) communiceerde achteraf via Instagram: “Goed kunnen doorpraten en onderhandelen. Met kleine oogjes naar huis. Maandag eerste vrije dag sinds lang. Daarna onderhandelen we weer verder”. De onderhandelaars gunnen elkaar nu dus wat rust. Dinsdagmorgen om 10 uur onderhandelt Arizona verder.

“Zwaar gewerkt” maar nog geen evenwicht

De details: Achter de schermen klinkt conflicterende informatie.

• De vraag is hoever men is opgeschoten. Volgens de VRT zijn er nieuwe nota’s en een nieuwe budgettaire tabel. De onderhandelingen zouden in een “vergevorderd stadium” zitten, meldt iemand aan de openbare omroep.
• Een andere onderhandelaar lijkt het optimisme wat te temperen, schrijft De Morgen. Er is vooruitgang als het gaat over de begrotingstabel, maar het ‘evenwicht’ waar zowel Vooruit als MR op hameren, is er nog niet. Het sociaaleconomische luik zou vanaf dinsdag “hoofdstuk per hoofdstuk” worden behandeld.
• De teneur is toch positief. Vooruit blijft aan tafel zitten. “Er werd zwaar gewerkt, er is een beetje geschoven”, zegt de partij. Vooruit wil nu “in de maatregelen duiken om te zien hoe we een akkoord kunnen vinden”.
• Maar naast de kwestie over de hoge vermogens liggen er nog andere struikelblokken. De pensioenhervorming is ook een lastig punt, voor zowel Vooruit als de centrumpartijen cd&v en Les Engagés. Ilse Heylen, voorzitter van de christelijke vakbond ACV Openbare Diensten, verzuchtte in De Standaard: “Ambtenaren zullen niet alleen langer moeten werken, maar ook minder pensioen krijgen. En dat terwijl veel jobs, zoals in het onderwijs, het leger of bij de brandweer, heel specifieke inspanningen vragen. We kunnen alleen maar hopen dat sommige partijen daar nog op kunnen wegen”.
• Zondagmiddag lekten in La Libre dan weer voorstellen van De Wever rond de uitkeringen van langdurig zieken. Afhankelijk van hoeveel inspanningen de uitkeringsgerechtigde zieke zelf doet om weer aan het werk te gaan, zou die meer of minder geld ontvangen. De ziekenfondsen zouden ook budget krijgen in verhouding met het aantal zieken dat weer aan de slag gaat. Aan bedrijven zou dan weer gevraagd worden om langer bij te dragen aan de uitkering die hun langdurig zieke werknemers ontvangen. Dat lijkt een evenwichtig compromis, maar de socialisten en christendemocraten krijgen ongetwijfeld de ziekenfondsen op hun nek, die een koppeling niet willen. MR wil dan weer zo min mogelijk last op de schouders van de werkgevers. Ook daar wordt het nog geven en nemen.

Schandalen en benoemingen

Om te volgen: Lukt het voor kerstmis om een regering te hebben?

• De druk om tegen kerst een regering te hebben, neemt toe. Hoewel er voor de begroting van 2025 wel een noodplan klaarstaat, is een volwaardige regering die hervormingen door kan voeren een must. De Europese Commissie wil tegen 31 december een plan hebben. België moet verplicht het structureel primair saldo met 0,72 procent van het bbp laten dalen in de periode 2025-2028.
  • Bij ongewijzigd beleid stijgt het begrotingstekort immers als een raket. Aan het einde van 2024 zou het tekort is al opgelopen zijn naar 4,6 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Bij ongewijzigd beleid stijgt dat naar 4,9 procent van het bbp in 2025 en 5,3 procent in 2026.
• Ook het feit dat Bouchez diplomaat Bernard Quintin (MR) benoemde tot minister van Buitenlandse Zaken om Hadja Lahbib (MR) op te volgen, kan als positief gezien worden. De onbekendere Quintin lijkt geen keuze voor de lange termijn. Bouchez zou dus gokken op een snelle regeringsvorming.
• Ondertussen neemt de druk op de PS toe door het schandaal bij het OCMW van Anderlecht. Met een stevige centrumrechtse Arizona-regering (en Vooruit die zich ook uitdrukkelijk afzet tegen de PS in deze zaak) kan er snel schoon schip gemaakt worden. De zaak kan dan ten gronde behandeld worden.