Het wegsmelten van de ijskap op de Noordpool biedt gigantische nieuwe economische opportuniteiten. Dat heeft Mike Pompeo, Amerikaans minister van buitenlandse zaken, tijdens de jaarvergadering van de Arctic Council in de Finse stad Rovaniemi gezegd. De Verenigde Staten weigerden daarbij ook een verklaring te ondertekenen waarin de problemen van de klimaatverandering aan menselijke activiteiten zouden zijn gekoppeld en waarin tot dringende maatregelen zou zijn opgeroepen.

De Arctic Council is een samenwerkingsverband tussen de acht landen die op de Noordpool territorium hebben. De lidstaten van de Arctic Council zijn Canada, Denemarken, Finland, IJsland, Noorwegen, Rusland, Zweden en de Verenigde Staten. Het Noordpoolgebied is ook het woongebied van ongeveer vier miljoen mensen.

Goed nieuws

“Het noordpoolgebied warmt veel sneller op dan de rest van de planeet,” zegt Zoë Schlanger, milieuspecialist bij het magazine Quartz. “De permafrost, die duizenden jaren bevroren is gebleven, ontdooit. Het zee-ijs verdwijnt. Gletsjers smelten, waardoor de zeespiegel wereldwijd stijgt. Maar voor de regering van de Verenigde Staten houdt deze klimaatverandering vooral goed nieuws is voor handel en economie.”

“De Verenigde Naties waarschuwde zopas in een rapport dat de onophoudelijke economische groei een bedreiging vormt voor de wereldwijde biodiversiteit. Op dezelfde dag benadrukte Pompeo tegenover de Arctic Council dat klimaatverandering in de regio vooral geweldige economische kansen biedt.”

“Een gedeeltelijke verdwijning van het zee-ijs opent op de Noordpool nieuwe scheepvaartroutes en nieuwe mogelijkheden voor handel,” aldus Pompeo. “Noordpoolroutes die niet meer door ijsvorming bedreigd zijn, kunnen alternatieven blijken voor onder meer de kanalen van Panama en Suez.”

“Bovendien herbergt het gebied 13 procent van alle onontdekte olievoorraden ter wereld. Dat geldt ook voor 30 procent van alle onontdekte gasvoorraden. Bovendien omvat de ondergrond van de Noordpool een overvloed aan uranium, zeldzame mineralen, goud en diamanten. De Noordelijke IJszee wordt dan ook snel een nieuwe zone voor economische ontwikkeling.”

Klimaatakkoord

Pompeo benadrukte dat het Noordpoolgebied een grote strategische waarde zal krijgen. Dat kan ook tot belangrijke territoriale ambities leiden. De Amerikaanse minister maakte daarbij echter heel duidelijk dat de Verenigde Staten geen agressieve acties van Rusland of China in het gebied zullen tolereren.

Uiteindelijk liet Pompeo duidelijk verstaan dat de Verenigde Staten niet zouden toelaten dat het eindrapport over de vergadering een vermelding naar de klimaatverandering zou opnemen. Daarmee werd voor de eerste keer in het drieëntwintigjarig bestaan van de Arctic Council uiteindelijk geen rapport gepubliceerd.

Pompeo verdedigde ook de beslissing van de Verenigde Staten om zich uit het Klimaatakkoord van Parijs terug te trekken. “Collectieve doelstellingen, zelfs wanneer ze uit goede motieven zijn opgesteld, zijn niet altijd het antwoord,” aldus Pompeo. “Op het ogenblik dat één partij beslist om zich niet aan de afspraken te houden, worden deze akkoorden zinloos en zelfs contraproductief.”

Er zijn de voorbije periode nog een aantal aanwijzingen van de klimaatverandering op de Noordpool gemeld. In de Noordelijke IJszee is de opbouw van ijs over meerdere jaren nagenoeg verdwenen. Daardoor is het ijs bijzonder kwetsbaar geworden wanneer het smeltseizoen van start gaan.

Wetenschappers hebben tevens vastgesteld dat het smeltseizoen op Groenland ongeveer een maand eerder is begonnen dan in het verleden. Ook Utqiagvik, de meest noordelijke stad van de Verenigde Staten, liet de voorbije drie maanden het warmste kwartaal uit zijn geschiedenis optekenen.

Onbegrijpelijk

“De woorden van Pompeo hebben weinig zin wanneer men de huidige gebeurtenissen in het Noordpoolgebied bekijkt,” benadrukt Gosia Smieszek, sociaal wetenschapper aan de University of Lapland. De experts wijzen erop dat een seizoensgebonden ijsvrije Noordelijke IJszee een aantal economische voordelen – zoals toerisme – kan bieden.

De opwarming van het klimaat heeft al een impact op de levens van de bewoners van de regio. Bovendien ligt het fenomeen aan de basis van extremere weersomstandigheden in de rest van de wereld. Het smelten van de ijskap bedreigt daarnaast ook talloze kuststeden. Het ontdooien van de permafrost kan tevens tot een grote vrijgave van opgeslagen broeikasgassen leiden.

“Het Amerikaanse Noordpoolbeleid heeft zich helemaal van de klimaatwetenschap losgekoppeld,” benadrukt Timo Koivurova, directeur van het Arctisch Centrum aan de University of Lapland. “De Amerikaanse regering probeert de serene sfeer rond het beleid van het Noordpoolgebied te verstoren met verhalen over rijkdommen, conflicten en spanningen.”

“Deze uitspraken hebben weinig met de realiteit te maken, maar kunnen wel een invloed hebben op de percepties over het gebied bij het brede publiek.”