De federale regering voert de forcing in de pandemieaanpak. Alweer. Want het script is telkens hetzelfde: na een storm aan paniekerige berichten in de media en vervolgens forse, publieke adviezen van de experten, komt het kransje minister-presidenten en de federale kern vervroegd samen. En kijk, alweer lijkt de Vlaamse regering de feiten achterna te lopen: minister-president Jan Jambon (N-VA) is immers twee dagen in Baskenland en Catalonië. Bovendien kampt die met onrust, na de beslissing van Zuhal Demir (N-VA), de minister van Omgeving, om de gascentrale in Vilvoorde niet te vergunnen. Die onrust zit bij coalitiepartners CD&V en Open Vld, maar ook in eigen rangen, nadat Jambon uithaalde naar partijgenote Demir.

In het nieuws: Corona, corona, corona.

De details: Komt het verplichte vaccin nu op tafel?

• Meer voorspelbaar dan een herhaling van FC De Kampioenen: zo lijkt de vaste screenplay rond de coronacrisis wel te zijn in de Wetstraat. Ook deze keer: vanmorgen besliste de federale regering, die bijeen zat voor een kernkabinet, om vervroegd het Overlegcomité bijeen te roepen. Dat komt woensdag samen. Meteen ligt tot woensdag heel het script ook vast, een script dat afgelopen week en ook dit weekend nauwgezet en al even voorspelbaar werd gevolgd. Voormalig minister Philippe De Backer (Open Vld) omschreef het pijnlijk accuraat in zijn boek, toen hij er de term ‘hijgerig’ op plakte.
• België kleurt al een tijdje helemaal ‘rood’, qua aantal besmettingen. Maar het zijn vooral de stijgende ziekenhuisopnames en het aantal coronapatiënten op intensieve zorgen die tot actie nopen, zo vindt de federale kern.
• Zaken helemaal sluiten of contacten verbieden zit er niet bij, met één uitzondering: het nachtleven zou aan banden gelegd worden, tenminste als het van de strengste beleidsmakers afhangt. Er komen vermoedelijk hoe dan ook wel een pak extra “beschermingsmaatregelen”, zoals men het noemt, met onder meer verplichte mondmaskers vanaf 9 jaar, een maatregel die minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) al dit weekend aankondigde.
• Vaste prik bij de opbouw van zo’n coronamoment in de Wetstraat, is ook de profilering van een CD&V-gouverneur. Deze keer neemt Cathy Berx die honneurs waar: ze wil kinderen vanaf het derde leerjaar al verplichten om een mondmasker te dragen.
• Overigens lekte, ook geheel volgens het script, het advies van de ‘adviseurs’ in de GEMS in de media. Doordat dit nu op straat ligt, zoals elke vorige keer ook, is er extra druk op de politici om mee te gaan in een strengere aanpak. Verplicht telewerk tot Kerstmis is een optie die de experten in hun advies ook nemen.
• Zo komt er bij de vierde golf ook weer een politieke reactie van de Vivaldi-ploeg, die tekens bij crisismomenten in de pandemie terug beter aan elkaar kleeft: crisismanagement is duidelijk hun forte, met premier Alexander De Croo (Open Vld) en Vandenbroucke (Vooruit) in de hoofdrollen. Anders ligt dat dus voor de Vlaamse regering, waar de vorige keer minister-president Jan Jambon (N-VA) behoorlijk beschadigd uit het Overlegcomité kwam.
• Een en ander had te maken met het feit dat zowel Jambon als zijn viceminister-president Hilde Crevits (CD&V) in het buitenland zaten tijdens die meeting: de voorbereiding aan Vlaamse kant liep stroef, en men kon in de vergadering niet genoeg kracht zetten.
• De vraag is of die voorbereiding deze keer beter zal gaan. Want Jambon zit op dit moment in het Baskenland, voor alweer een politieke reis. En morgen zit hij in principe in Barcelona, wanneer hij Catalonië bezoekt. Voor een N-VA’er belangrijke plekken: historisch zijn de Spaanse regionalisten forse politieke bondgenoten geweest van de Vlaamse ontvoogdingsstrijd en omgekeerd.

De essentie: In het debat over verplichte vaccinatie neemt een powerbroker een bocht.

• In Oostenrijk, nochtans met een stevig rechts-conservatieve coalitie, krijgen niet-gevaccineerden een lockdown opgelegd. In Italië was er eerder al de verplichte vaccinatie voor alle werknemers, net zoals in de VS, waar hele sectoren hun personeel verplichtten om het vaccin te nemen.
• In België zijn de Franstalige socialisten al langer vragende partij om het gewoon op te leggen, zoals bij onder meer het poliovaccin, aan heel de bevolking. PS-voorzitter Paul Magnette legde het al weken geleden op tafel, maar hij botste op een veto van de liberalen en ook aarzeling, onder meer bij Frank Vandenbroucke (Vooruit).
• In september nog, sprak die zich op Terzake heel stevig uit tegen zo’n verplichte vaccinatie.“Het is een mooi principe, maar wat gaan we doen met mensen die het niet doen? Gaan we hen in de gevangenis stoppen? Gaan we hen verdoven en het toch inspuiten? Dat kan niet, en is dus niet haalbaar.” Hij wilde veeleer mensen gaan “beperken”, die geen vaccin hadden genomen. En binnen de regering ging hij onder meer op de rem, toen men de asielzoekers verplicht wilde gaan vaccineren om zo de pandemie beheersbaar te maken in de centra.
• Maar kijk, de invloedrijke Vandenbroucke verandert nu zijn mening: hij drong er dit weekend op aan het “debat te openen” over verplicht vaccineren voor heel de bevolking, meer dus dan enkel het zorgpersoneel, waar men toch blijft twijfelen. Op VTM dit weekend gaf hij de voorzet.
• De PS ging meteen gretig mee in het offensief: Waals minister van Volksgezondheid Christie Morreale (PS) drong op RTL dit weekend aan op een beslissing: “Als we weer op een punt komen dat de zorg uit­gesteld moet worden dan moeten we in het Parlement over verplichte vaccinatie kunnen debatteren.”
• Vraag is of men binnen Vivaldi daar een beslissing over geforceerd krijgt. Want de groenen zetten ook de deur open. Vanmorgen op Radio 1 was vicepremier Petra De Sutter (Groen) helder: “Het Oostenrijks model waarbij je niet-gevaccineerden gaat uitsluiten, dan ga je een tweedeling in de samenleving organiseren. Dat willen wij hier niet, dan moet je nog eerder het debat over verplichte vaccinatie beginnen”, zo stelde ze. 
• Aan Vlaamse kant zou zo’n verplichting weinig impact hebben, met het overgrote deel van de volwassen bevolking die al lang het vaccin heeft genomen. In Wallonië en vooral Brussel zou het wel spectaculair kunnen helpen om grote groepen minderheden te forceren eindelijk zich te beschermen tegen het virus.

Ondertussen: Jambon heeft wel meer kopzorgen dan het Overlegcomité.

• Vrijdag was er een behoorlijk geanimeerde ministerraad aan het Martelarenplein, de hoofdzetel van de Vlaamse regering. Want de beslissing van Zuhal Demir, Vlaams minister van Omgeving, om de nieuwe gascentrale van Vilvoorde niet te vergunnen, was stevig in het verkeerde keelgat geschoten bij de coalitiepartners. “Niet zozeer ten gronde, daar kon eigenlijk niemand veel tegen inbrengen: feit is dat er een probleem is met die stikstof. Maar wel over het feit dat ze pas zo laat communiceerde. Haar collega-ministers moesten de beslissing gewoon in de pers vernemen, tien dagen later”, zo duidt een insider.
• Demir had immers al op 29 oktober de beslissing genomen Vilvoorde niet te vergunnen, hoewel de resultaten van de veiling van het subsidiemechanisme, dat federaal werd georganiseerd om nieuwe gascentrales te bouwen, nog niet officieel bekend was gemaakt. Eerder had ze ook onder meer in Tessenderlo geen vergunning gegeven. Die laatste centrale zat dus niet bij de federale veiling, Vilvoorde wel. Pas nadat de veiling was afgelopen, en de nieuwe gascentrale van Engie in Vilvoorde dus bij de “winnaars” zat, dropte Demir haar bommetje.
• Wat volgde was een storm van verontwaardiging bij de federale regering, waar de groenen en ook socialisten, Vlaams in oppositie, de beslissing van Demir wegzetten als ‘regelrechte sabotage’. Want de beslissing om definitief alle kerncentrales te sluiten, kwam zo op de helling: de MR, systematisch in oppositie binnen de meerderheid, greep die beslissing aan om opnieuw het openhouden van de jongste kerncentrales te bepleiten. Meer nog, Georges-Louis Bouchez (MR) prees zowaar publiekelijk Demir “om een beslissing die in het belang van het leefmilieu was, eerder dan ertegen”.
• Daarmee irriteerde Bouchez voor de zoveelste keer zijn federale coalitiepartners, ook bij Open Vld. De dissidente houding van de MR in zowat elk dossier begint echt vervelend te worden, zo bevestigden verschillende vicepremiers.
• Maar tegelijk zette heel het dossier dus de Vlaamse regering onder hoogspanning. Want zowel Joachim Coens (CD&V) als Egbert Lachaert (Open Vld) stuurden hun troepen vooruit, en lieten het ongenoegen blijken over de beslissing van Demir. “Plaatsvervangende schaamte“, zo was de lijn al sinds vrijdag bij Coens, die ook heftig bleef pleiten, tot zondag in de Zevende Dag, voor het bijeenroepen van een speciaal Overlegcomité over de zaak. Daarbij was het niet meteen duidelijk wat dat zou kunnen opleveren: ten gronde is men bij de Vlaamse regering niet van plan van hun beslissing of lijn af te wijken en de federale regering kan hen niet dwingen om hun energieplannen rond de kernuitstap op te bouwen.
• Daar had Lachaert dan wel een ‘institutioneel’ antwoord op klaar: er zou, opnieuw, een hiërarchie moeten komen tussen de verschillende entiteiten in dit land, zodat de federale regering in een aantal dossiers finaal de knoop zelf kan doorhakken. Nieuw is dat pleidooi helemaal niet, al van bij zijn verkiezing als Open Vld-voorzitter voert hij dit discours. Op de Zevende Dag werd het nog eens boven gehaald.
• De kans dat het een oplossing biedt voor de grotere problemen van ‘vechtfederalisme’ is nihil. Want dan zou heel de logica van het land moeten hertekend worden. Dat kan enkel met zeer ruime meerderheid, binnen een staatshervorming. Vanuit Vivaldi wordt dat nauwelijks voorbereid, en hoe dan ook heb je dan straks wel de N-VA nodig: alleen is de relatie tussen Open Vld en de Vlaams-nationalisten volledig onder het vriespunt gezakt, men praat zelfs niet meer.

Om te onthouden: Jambon communiceerde dit weekend op z’n minst ongelukkig, door het probleem naar zich te trekken én Demir een uitbrander te geven.

• Jambon gaf dit weekend op Radio 1 toelichting bij z’n trip naar het Baskenland en Catalonië. Maar onvermijdelijk ging het gesprek ook over de troubles in zijn regering. Door er zo expliciet op in te gaan, maakte hij zelf de zaak weer groter. En daarbij liet hij het volgende opvallende citaat optekenen: “Ik voel aan dat er soms een ­probleem is met de stijl en de communicatie van bijvoorbeeld collega Demir. Ik neem nu de taak op om dat vertrouwen te herstellen.”
• Dat leverde scherpe reacties op binnen de eigen partij. “Demir ligt erg goed bij de achterban. Op die uitspraak van Jan kwam dit weekend massaal veel kritiek. Die begrijpen niet wat hem bezielde, om zo zijn partijgenote op haar nummer te zetten“, zo duidt een partijtopper bij N-VA.
• In kringen rond Jambon sust men: “Hij wou op geen enkele manier Demir aanvallen, enkel erkennen wat leeft bij de coalitiepartners. Maar je kan moeilijk ontkennen dat Lachaert en ook Bart Somers, de viceminister-president, hadden aangegeven dat zij een probleem hadden met wat gebeurd was. En als er een probleem is, dan lost Jan het op. Hij wil het niet laten etteren. Maar we leven in een wereld waar je op den duur niets meer kunt zeggen.”
• Dat Demir niet communiceerde, nam men haar bij de minister-president toch wat kwalijk. Vandaar de uithaal, die hij niet specifiek naar haar deed, zo onderstreept men dus.
• Maar elders in de partij klinkt een ander verhaal: “Ja, natuurlijk wilde men op voorhand weten wat Demir zou beslissen over die gascentrale. Open Vld wilde er vervolgens een koehandel van maken, om toch maar die vergunning te krijgen, en zo premier Alexander De Croo (Open Vld) zijn federale deal van een kernuitstap te beschermen. Daar deed Zuhal niet aan mee, tot woede van de liberalen dus. Maar dat Jan die mensen nu gelijk lijkt te geven? Niet verstandig”, zo luidt de analyse.

The Big Picture: Dit gaat ook over de interne pikorde bij N-VA.

• Het is al langer een publiek geheim dat Jambon niet de minister-president is die men hoopte te krijgen bij N-VA. Zijn leiderschap van de Vlaamse regering gaat met ups en net te veel downs, en er waren momenten dat hij zijn job ook met frisse tegenzin leek te doen.
• Bij de Septemberverklaring leek hij zijn leiderschap te willen herlanceren, met een speech vol hyperbolen en borstklopperij. Maar de recentste versie van het Overlegcomité gaf opnieuw een stevige tik, met ook opnieuw rommelige communicatie vanuit Dubai.
• In het verleden circuleerden ook bij N-VA binnen de Vlaamse regering scenario’s waarbij het hoge woord viel: een vervanging op het hoogste niveau. De vraag is alleen wie dan in de plaats zou komen: want hoewel Ben Weyts (N-VA) als minister van Onderwijs in de coronacrisis de enige leek die het federale niveau durfde van antwoord te dienen, weegt hij toch te licht. “De enige die het had kunnen doen om Jambon te vervangen, is Bart De Wever himself. Maar die zit goed als voorzitter/burgemeester”, zo duidde een Vlaamse minister afgelopen zomer.
• Maar tegelijk moet vriend en vijand vaststellen dat de ster van Demir stevig rijzend is, de afgelopen maanden. Met het PFOS-dossier kwam ze al een eerste keer fel in botsing met Jambon, maar dat leek haar niet te deren. En nu, met de gascentrales, smult de achterban uit de hand van de Limburgse. Als er straks een nieuwe minister-president zou moeten gekozen worden, staat Demir plots met stip bij de kanshebbers, zo lijkt het.

Genoteerd: Politici in de vuurlinie op sociale media, en onder de spotlight in de kranten.

• Conner Rousseau (Vooruit) vierde z’n 29^ste verjaardag in mineur dit weekend: hij belandde op de spoeddienst van het ziekenhuis, met een cyste op zijn nier. Die moet eruit: in december volgt een operatie. Dat deelde hij zelf mee op Instagram.
• Wat volgde waren veel aanmoedigingen, maar ook een stroom bagger, waarbij zelfs doodsverwensingen waren. Dat deed zijn jongere zus, Eloïs, fel reageren op Twitter. Meteen kreeg ze een interview in Het Laatste Nieuws, de krant die toch altijd dat tikje extra aandacht geeft aan het wel en wee van politici in hun privéleven.
• “Op het moment dat mijn broer met veel pijn in het ziekenhuis lag en de dokters nog niet eens wisten hoe erg het was, lazen wij al commentaren van mensen die hoopten ‘dat hij niet meer zou ontwaken’. Dat kwam hard aan. Ik verwacht niet dat iedereen het eens is met zijn politieke visie, en ik weet ook dat Conner als populaire politicus nu eenmaal veel wind vangt, maar gezondheid staat daar toch boven? Enfin, dat dácht ik. Want blijkbaar vonden veel mensen het toch nodig om te lachen met het feit dat mijn broer in het ziekenhuis lag.”
• Rousseau was niet de enige die dit weekend bagger ving. Want nadat Peter De Roover, de fractieleider van N-VA in de Kamer, en Els van Doesburg, schepen van N-VA in Antwerpen, hun verloving op sociale media hadden aangekondigd, kregen ze ook een berg (negatieve) reacties.
• Daarbij focusten heel wat mensen op het leeftijdsverschil tussen de 59-jarige De Roover en de 32-jarige van Doesburg, ooit medewerkster van De Roover in de Kamer. En uiteraard waren een aantal reacties ver beneden elke vorm van beleefdheid, kenmerkend voor Twitter, Facebook en Instagram. Opvallend: ook in dit geval kreeg het koppel zelfs twee artikels op HLN.be, en in De Gazet Van Antwerpen volgde zelfs een hele analyse over ‘koppels met een leeftijdsverschil’. 

Om te volgen: De hongerstakers in Brussel die papieren eisten, zijn niet weg.

• Het rommelt opnieuw over de sans-papiers die dit voorjaar tot een hongerstaking overgingen om staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) te dwingen hen papieren te geven.
• Zowel PS als de groenen willen Mahdi, maar ook de topman van de Dienst Vreemdelingenzaken, Freddy Roosemont, aan de tand voelen over het dossier. Want de afgelopen dagen probeerden de actievoerders en hun advocaten, maar ook de priester van de Begijnhofkerk Daniël Alliet, waar de hongerstakers hun actie deden, hun verhaal in de media te slijten: dat zowel Mahdi als Roosemont beloftes zouden gedaan hebben om veel dossiers te regulariseren, eens de staking zou stoppen. Dat duo spreekt dat in alle toonaarden tegen.
• In Franstalig België kreeg dat verhaal veel gehoor, aan Vlaamse kant gooide De Morgen een soortgelijke versie op haar voorpagina, waarna de actievoerders ook in De Zevende Dag hun zaak konden bepleitten.
• Deze week vindt een hoorzitting plaats achter gesloten deuren, waarbij dus Roosemont komt, maar ook Mahdi zelf. Die worden dan geconfronteerd met de vier die het duo beschuldigen van ‘woordbreuk’: advocaten Alexis Deswaef en Marie-Pierre de Buisseret, de coördinator van het Burgerplatform BXL-Refugees Mehdi Kassou, en de priester van de Begijnhofkerk Daniël Alliët.
• In de wandelgangen maakt men zich bij CD&V ondertussen sterk dat Mahdi niet van plan is nog één keer te plooien voor druk van zijn regeringspartners. “Het kabinet van Mahdi ligt vlak bij het Paleis: het is niet ver, indien nodig, om ontslag te gaan geven, als men hem weer eens wil forceren.”

Opvallend: Hendrik Bogaert (CD&V) schrijft samen met Theo Francken (N-VA) een boek over de NAVO.

• ‘NAVO: hersendood of klaar voor de toekomst?’. Zo heet het nieuwste boek van Theo Francken (N-VA), die samen met Peter Buysrogge (N-VA) maar ook Hendrik Bogaert (CD&V) in de pen kroop.
• Francken was ooit de defensiespecialist van N-VA, voor hij op Asiel en Migratie als staatssecretaris carrière maakte: het blijft zijn oude liefde. En Buysrogge is de huidige voorzitter van de commissie Defensie in de Kamer. Niets speciaal dus, als zij een boek schrijven over de NAVO. Overigens gelden beiden als overtuigde ‘Atlantisten’: ze geloven fors in de militaire en politieke samenwerking met de Amerikanen.
• Maar dat ook Bogaert, Kamerlid voor CD&V, meeschrijft is opmerkelijk. “Ik heb het hoofdstuk over Europese defensie voor mijn rekening genomen: een pleidooi om vanuit Europa ook verder te bouwen aan militaire slagkracht. Dat heb ik overigens geschreven voor de crisis in Afghanistan, maar de analyse blijft dezelfde: we moeten met de EU meer doen”, zo zegt Bogaert.
• En dat hij samen met N-VA een boek schrijft? “Theo had mij gevraagd om dat samen uit te geven. Hij staat niet op de lijst van internationaal gezochte misdadigers, voor zover ik weet? En we zitten met CD&V toch nog samen in een coalitie met N-VA ook, geloof ik”, zo reageert Bogaert laconiek.
• Het boek komt in december uit, en is uitgegeven bij Doorbraak.