De essentie: Moskou had tijdens de Koude Oorlog al veel invloed in Afrika. Toen de Sovjet-Unie economisch in elkaar stortte, betekende die invloed niet veel meer. Maar de laatste jaren probeerde Rusland die opnieuw op te bouwen door bijvoorbeeld het huurlingenleger van Wagner daarheen te sturen en wapens te exporteren.

• “In de Koude Oorlog stond de Sovjet-Unie aan de goede kant als het ging het om de strijd tegen apartheid in Zuid-Afrika of de dekolonisatie in Angola en Mozambique. Rusland heeft daar veel krediet aan over gehouden”, vertelt Koert. “Rusland staat ver achter China en Amerika, maar probeert zijn invloed te herstellen.”
• “Je ziet geen grote economische betrokkenheid van Rusland bij Afrika, omdat het daar te zwak voor is. Het heeft de mogelijkheden niet, noch heeft het een ideologie om zijn invloed wijd te verspreiden in Afrika. Die invloed, die beperkt zich op dit moment als het gaat om software – het beïnvloeden van de bevolking door het subsidiëren van films, van kinderboeken, Miss Central Africa”, legt hij uit. “Verder gaat het om wapens en vooral diplomatieke invloed en deels een militaire aanwezigheid.”

Clash Rusland en China in Afrika?

• Belangrijk in het hele verhaal zijn de aanwezigheid van belangrijke grondstoffen in Afrika. De aanwezigheid, vooral van Wagner, is hieraan te linken. “Een deel van de soldaten uit Rusland worden betaald met concessies in mijnen. Dat zie je vooral in de Centraal-Afrikaanse Republiek waar Rusland sterk aanwezig is en waar ze in de goud en diamantmijnen zitten”, licht Koert toe.
• Eerder speelde hetzelfde verhaal zich al af in Mali. De Fransen werden er verdreven door de Russen en Wagner, met honderden doden tot gevolg. “Maar het heeft allemaal een prijs. Daar moet voor betaald worden voor die aanwezigheid. En daar zou misschien wel een punt van frictie kunnen ontstaan met China die natuurlijk ook sterk aanwezig is in Afrika als het gaat om het ontginnen van grondstoffen.”

Geopolitiek: Die invloed kan doorwegen op de internationale verhoudingen. De laatste jaren veranderden deze dramatisch, vooral in Afrika. Meerdere pro-Westerse landen stemden bij de Verenigde Naties altijd tegen Rusland of onthielden zich. Ook waren er altijd Afrikaanse landen die altijd pro Rusland stemden.

• “Maar je ziet duidelijk dat daar waar Afrika zich vroeger in de Koude Oorlog liet meeslepen pro of anti Sovjet-Unie, het dat niet meer wil. De Koude Oorlog in Europa was een warme oorlog in Afrika”, klinkt het. “Afrika laat zich niet dwingen partij te kiezen en probeert onafhankelijk te blijven. Maar tegelijkertijd komt zowel de Russische minister van Buitenlandse Zaken als die van China, en de vicepresident van Amerika, regelmatig langs met cadeautjes om Afrikaanse landen aan hun kant te krijgen.”
• Op die manier komen in Afrika de wereldmachten vaker tegenover elkaar te staan. Ze proberen telkens die Afrikaanse landen aan hun kant te krijgen in ruil voor geld of militaire aanwezigheid. Dat spel wordt nu met meer kracht gespeeld dan vroeger.

(fjc)