Key takeaways

• Afrikaanse landen bouwen hun eigen betalingsnetwerken om hun afhankelijkheid van de Amerikaanse dollar voor de handel te verminderen.
• Het Pan-African Payments and Settlements System (PAPSS) stelt bedrijven in heel Afrika in staat om transacties in lokale valuta te verrichten in plaats van afhankelijk te zijn van de Amerikaanse dollar, met als doel de transactiekosten te verlagen en de handel binnen het continent te bevorderen.
• Afrika zou jaarlijks tot 5 miljard dollar (4,34 miljard euro) kunnen besparen door lokale valuta te gebruiken voor handel.

Afrikaanse landen bouwen actief aan hun eigen betalingsnetwerken om de afhankelijkheid van de Amerikaanse dollar voor de handel te verminderen. Deze stap is bedoeld om de transactiekosten te verlagen en de handel binnen het continent te bevorderen, wat uiteindelijk de financiële autonomie ten goede komt.

Het Pan-African Payments and Settlements System (PAPSS) is de speerpunt van dit initiatief, dat bedrijven in heel Afrika in staat stelt om transacties in lokale valuta te verrichten in plaats van afhankelijk te zijn van de Amerikaanse dollar. PAPSS is al in 15 landen geïmplementeerd en heeft meer dan 150 deelnemende commerciële banken. Hoewel dit door sommigen misschien wordt gezien als de-dollarisering, benadrukt Mike Ogbalu, CEO van PAPSS, dat het primaire doel is om de handelskosten te verlagen door de toegang tot valuta van derden te verbeteren.

Mogelijke besparingen

PAPSS schat de besparingen aanzienlijk in. Een intra-Afrikaanse handelstransactie van $200 miljoen kost doorgaans 10 tot 30 procent aan kosten als er in dollars wordt afgerekend. Het gebruik van lokale valuta zoals de Nigeriaanse naira of Zuid-Afrikaanse rand zou deze kosten kunnen terugbrengen tot slechts 1 procent. Dit vertaalt zich in potentiële jaarlijkse besparingen tot 5 miljard dollar voor Afrika.

Wereldwijde ondersteuning

De International Finance Corporation (IFC) ondersteunt deze verschuiving door leningen in Afrikaanse valuta uit te geven, zodat leners beschermd zijn tegen de volatiliteit van schulden in dollars.

Hoge transactiekosten, ontoereikende infrastructuur en starre financiële systemen dragen ertoe bij dat Afrika 84 procent van zijn handel buiten het continent voert, volgens het VN-agentschap voor handel en ontwikkeling. De intra-Afrikaanse handel is naar schatting 50 procent duurder dan het wereldwijde gemiddelde. Zuid-Afrika erkent deze uitdagingen. Als voorzitter van de G20 hebben ze in 2025 het onderwerp lokale valutatransacties op de voorgrond geplaatst.

Uitdagingen

De overstap naar regionale betalingssystemen stuit echter op verzet van de Amerikaanse president Donald Trump, die heeft gedreigd met strafheffingen tegen landen die hun afhankelijkheid van de Amerikaanse dollar willen verminderen. De houding van Trump compliceert de situatie voor landen die streven naar economische onafhankelijkheid.

Hoewel Afrikaanse financiële leiders benadrukken dat kosteneffectiviteit en soevereiniteit de belangrijkste drijfveren achter de verschuiving zijn, waarschuwen sommige analisten dat Afrika verstrikt kan raken in een bredere geopolitieke strijd. Ondanks mogelijke geopolitieke tegenwind lijken Afrikaanse landen vastbesloten om binnenlandse financiële systemen na te streven die meer veerkracht en onafhankelijkheid bieden in het licht van stijgende handelskosten en valutarisico’s.