De christelijke vakbond ACV voert woensdag, op de internationale dag van veiligheid en gezondheid op het werk, actie om zowel beleidsmakers als werkgevers te wijzen op de psychosociale risico’s op het werk. Werknemers met een wankelend mentaal evenwicht begeven zich op een slappe koord, illustreert de vakbond met een koorddansersactie in Brussel. Met verplichte, driejaarlijkse metingen, actieplannen en zelfs boetes voor hardleerse bedrijven wil het ACV de strijd aanbinden tegen stress, burn-outs, grensoverschrijdend gedrag, geweld en pesterijen op het werk.
Vier koorddansers wandelden woensdagochtend over de vijver van het Sint-Katelijneplein in Brussel. De één droeg een pak, de ander een veiligheidshelm, maar allemaal hielden ze aan een evenwichtstok twee dozen in balans. Op die dozen stonden psychosociale lasten van werknemers te lezen, zoals werkdruk, pesterijen en discriminatie.
Het mag duidelijk zijn dat de gemiddelde werknemer het moeilijker vindt zijn evenwicht te bewaren dan de koorddansers, van wie één geblinddoekt, gehurkt en zelfs achterwaarts op het touw stapte. Uit cijfers die het ACV opvroeg bij het RIZIV, blijkt dat in juni 2020 de afwezigheid van 10.597 langdurig zieke werknemers (zij die langer dan een jaar thuiszitten) toegeschreven kon worden aan stress en burn-out. Dat is een stijging van 155 percent ten opzichte van eind 2017, toen het nog ging om 4.163 langdurige zieke werknemers.
Meer burnouts
Het aantal werknemers dat langer dan een jaar thuiszit met een burn-out, steeg van 3.713 eind 2017 naar 9.708 in juni 2020. En die cijfers houden dan nog geen rekening met werknemers die korter dan een jaar afwezig zijn. Daarom vraagt het ACV een verplichte, driejaarlijkse meting van de psychosociale risico’s en problemen binnen bedrijven. Volgens Stijn Gryp, hoofd van de dienst ondernemingen bij het ACV, blijven psychosociale risico’s en problemen lang onder de radar. ‘Je ziet al snel dat een bureaustoel niet deugt, dat een scherm te laag staat, dat een machine gevaarlijk is. De psychosociale risico’s zijn anders, minder zichtbaar’, stelt Gryp.
Bij psychosociale problemen moet een actieplan opgesteld worden, meent het ACV. Aan de hand van die metingen zouden bedrijven zich met sectorgenoten kunnen vergelijken en zouden ze in een groene, oranje en rode zone kunnen ingedeeld worden. Maar daar wil de christelijke vakbond het niet bij laten: hardleerse bedrijven moeten ook beboet worden. ‘Als wij om de drie jaar metingen vragen en vaststellen dat er door manifeste onwil geen verbetering komt, willen wij kunnen ingrijpen. Het is een stok achter de deur, die bedrijven verplicht om iets aan de psychosociale problemen te doen’, legt Gryp uit. ‘De werkgevers hebben er zelf ook baat bij.
Verantwoordelijkheid van de werkgever
Als een werknemer langdurig ziek is, valt er een gat in de werking van het bedrijf’, voegt Gryp toe. Eind maart maakte de federale regering bekend dat ze 5,5 miljoen euro zou vrijmaken om stress op het werk aan te pakken. Het ACV zegt tevreden te zijn met die beslissing, maar wil toch een kanttekening plaatsen.
‘Het stuit ons tegen de borst dat het plan zich richt op mentale veerkracht op het werk. Zo lijkt het toch alsof de werknemer de oorzaak bij zichzelf moet zoeken. Wij willen wijzen op de verantwoordelijkheid van de werkgever’, aldus Gryp. Zijn alle psychosociale problemen die werknemers ervaren dan terug te voeren tot hun werkplekken? Gryp nuanceert: ‘Het klopt natuurlijk dat stress en andere mentale problemen veel ruimere oorzaken kennen dan de werkcontext, maar de burn-out is wel een werkgerelateerde kwaal.’