800 procent in 1 jaar. De groothandelsprijzen voor gas zijn in 2021 geëxplodeerd. Dit is te wijten aan het feit dat het aanbod de vraag niet kan bijhouden, en aan geopolitieke conflicten met Rusland. Daar komt nog eens bij dat Koning Winter voor de deur staat.

22 procent gisteren, 90 procent sinds 1 december en 800 procent in het afgelopen jaar. De referentieprijs voor gas, de Nederlandse TTF, staat nu op een nooit eerder geziene 180 euro per megawattuur (MWh). Europa probeert intussen tankers met vloeibaar aardgas (LNG) uit Azië naar zijn havens te krijgen, maar het zal nog enkele weken of maanden duren vooraleer die tankens aankomen. Intussen gaan energieleveranciers failliet, zowel in eigen land als in het buitenland.

De voornaamste oorzaak van deze stijging is bekend. Het aanbod die de plotse explosie van de vraag niet kan bijbenen. Europa gaat nu de winter in en wordt getroffen door een koudegolf die naar verwachting de prijzen onder druk zal zetten. De Financial Times vermeldt ook, zij het in mindere mate, de nucleaire black-outs in Frankrijk die eveneens tot hogere prijzen hebben bijgedragen, terwijl Duitsland zich voorbereidt op de sluiting van bijna de helft van zijn nucleaire capaciteit voor het einde van het jaar.

Energieonafhankelijkheid

Margrethe Vestager, uitvoerend vicevoorzitter van de Europese Commissie, zei dat deze situatie het continent moet aanzetten tot energieonafhankelijkheid. Ze legde daarbij de nadruk op groene energie. “Hoe sneller we overstappen op hernieuwbare energiebronnen, hoe minder we zijn blootgesteld aan prijspieken van ingevoerde fossiele brandstoffen”, aldus Vestager.

Anderen geven dan weer voorlopig de voorkeur aan kernenergie, zoals Finland, dat zopas de bouw van de krachtigste kernreactor van Europa, een EPR van de nieuwe generatie, heeft voltooid. Frankrijk, maar ook Nederland, willen blijven investeren in kernenergie om zo hun afhankelijkheid van Russisch gas, dat goed is voor 40 procent van de Europese invoer, te verminderen. België aarzelt.

Gisteren heeft Gazprom de Yamal-Europe pijpleiding, die van Rusland door Oekraïne en Polen naar Duitsland loopt, afgesloten. Vorige week bevestigde de nieuwe Duitse minister van Buitenlandse Zaken, Annalena Baerbock dat de omstreden gaspijpleiding Nord Stream 2, tussen Rusland en Duitsland, er niet komt als er een nieuwe escalatie komt tussen Rusland en Oekraïne. Critici zeggen dat Rusland hier nu op reageert met de afsluiting van de gaspijpleiding.

“Er is absoluut geen verband [met Nord Stream 2]. Dit is een puur commerciële situatie,” zei Kremlin-woordvoerder Dmitry Peskov op dinsdag. De prijsstijging komt Gazprom, met recordwinsten dit jaar, in ieder geval goed uit, evenals de Russische staat, die 38 procent van het bedrijf in handen heeft.

Portefeuille

Voor de consument hebben deze verafgelegen geopolitieke conflicten zeer concrete gevolgen. Volgens de recentste cijfers van energieregulator CREG bedroeg de elektriciteitsfactuur voor een gemiddeld Vlaams gezin in november 2021 1.319,27 euro, tegenover 914,67 euro in november 2020. De gasfactuur kende een nog explosievere stijging, van 934,90 euro in november 2020 naar 2.708,68 euro dit jaar, net geen verdrievoudiging. Dit heeft betrekking op de contracten met een variabel tarief.

Voor vaste contracten is er nog geen impact op de factuur tot het contract afloopt. Maar het zijn de energieleveranciers die er intussen onder lijden. De bovenstaande cijfers zullen in de komende maanden waarschijnlijk nog stijgen.

(ns, lb)