Momenteel telt de wereld 196 internationaal erkende onafhankelijke staten. Daarnaast bestaan ook landen die niet algemeen erkend zijn, vaak met klinkende namen als Abchazië of Transnistrië. Helemaal onttrokken van enige erkenning door landen, vind je micronaties.

Micronaties zijn, zoals het woord al zegt, kleine landjes, die vaak enkel bestaan op het internet of in de hoofden van de stichters. Enkelen claimen echter land, ergens op de wereld. Eén van die micronaties is Flandrensis, met aan het hoofd de Belg Niels Vermeersch. Of plechtiger: Groothertog van Flandrensis Nicholas de Mersch d’Oyenberghe. Business AM kon hem strikken voor een interview, en mocht zelfs Niels zeggen.

Start eens je eigen land

Eerst en vooral: wat heeft je bezield om je eigen micronatie op te richten?

Voor de oorsprong van Flandrensis moet je terugkeren naar augustus 2008. Ik studeerde, was vrijgezel, had te veel tijd over, en ik vond toevallig op Wikipedia iets over de Republiek Molossia. Dan klikte ik door op andere micronaties. In eerste instantie keek in naar micronaties om lid van te worden, maar uiteindelijk dacht ik: in plaats van lid te worden, laat mij zelf een beginnen. Dat was eigenlijk gewoon de bedoeling om mij een week of twee creatief mee bezig te houden, maar dat bleef wel leuk. 

Ik vond een website met een korte handleiding, waarop stond dat je een naam nodig had, een staatsvorm en een vlag. Ik studeerde toen voor leerkracht godsdienst en geschiedenis, en mijn bachelorproef ging over het graafschap Vlaanderen. Vandaar het Groothertogdom en de naam Flandrensis, de vlag, het wapenschild… alle elementen die daarin terugkomen. Dat was heel leuk om dat creatief te ontwerpen, en op een café-avond met vrienden vertelde ik erover. Daarop werden enkele vrienden ministers en kanselier van Flandrensis.

2008, dat is ondertussen wel al 14 jaar geleden?

In het begin was dat alleen met de vriendengroep: we organiseerden dan verkiezingen, politieke partijen kwamen samen, het werd eigenlijk echt heel serieus opgepakt. Het was een politieke simulatie, maar geen rollenspel. Het was echt met een doel, zoals “we moeten de website verder ontwerpen, bepaalde ideeën rond propaganda uitdenken, Flandriaanse kranten maken enzovoort…

Later zwermden de meeste vrienden uit, maar Flandrensis werd nog gebruikt als de reden om te blijven afspreken. We startten het Flandriaans kampioenschap bowling, pool, Flandrensische Spelen, Flandrensis masterchef, de slimste Flandriaan. Dat waren heel wat activiteiten die zich ontwikkelden onder de micronatie Flandrensis.

Zijn die vrienden nu nog steeds lid van Flandrensis?

Van mijn vriendengroep uit 2008 is ondertussen niemand meer actief, maar ze zijn wel nog allemaal Flandriaans staatsburger. Het kabinet nu bestaat uit een Mexicaan, een Schot, een Nederlander, Italianen… we zijn ondertussen multicultureel. 

Eco-micronationalisme

Jullie hebben ook een eigen grondgebied geclaimd, meer bepaald vijf eilanden op Antarctica?

Dat is wat ons onderscheidt van andere micronaties. De meeste claimen hun eigen huis als onafhankelijke staat. Dan was ik aan het denken van ‘oke, ik claim mijn huis als mijn grondgebied, ik stuur een brief naar de Belgische staat. Zolang ik niets illegaals doe, gaan ze mij gewoon negeren.’ Stel je voor dat ik de onafhankelijkheid uitroep en marihuana legaliseer en een reuze-wietplantage neerzet, dan ga ik wel in de aandacht komen.

Dat was de reden waarom we zochten naar een plaats die nog niet geclaimd is. We dachten aan een ster te kopen, een stukje maan, of… Antarctica.

Uit de redenering dat we ook nog iets wilden overlaten voor anderen, hebben we beslist een klein eiland, Siple Island, te claimen, samen met 4 eilandjes daarrond. We hebben een brief gestuurd naar de VN en alle landen die de Antarctic Treaty tekenden. Er is geen enkele reactie op gekomen, maar dus ook geen protest. Dat is het leuke aan het micronationalisme: alles draait om de manier hoe je iets interpreteert. Moesten ze toch gereageerd hebben, zouden ze ons bestaand erkend hebben. Ook dat zou weer in ons voordeel zijn.

Op welke manier komt ecologie in de picture?

“Toen de meeste vrienden gestopt waren, dacht ik even om te stoppen met Flandrensis. Maar dan is het ecologisch luik naar boven gekomen: Laat ons focussen op het klimaat, de natuur… Toen kwamen we met het idee van het enige land ter wereld te zijn dat geen mensen op het grondgebied wil hebben. Dat is wat voor ons de doorbraak was naar het grote publiek. Door die koers op te gaan en te kiezen voor die leuze, waren we plots wel belangrijker. Dan hebben we een heel ander doelpubliek kunnen aantrekken, waardoor we nu met 857 Flandrianen zijn.”

Zijn er al mensen op jullie grondgebied geweest?

Daar heb ik geen weet van. Er is wel eens een cruiseschip gepasseerd, waarna we een klachtenbrief hebben gestuurd naar die reismaatschappij. Dat is natuurlijk zonder antwoord gebleven. Ik heb eens kritiek gegeven op China, een week later was toevallig mijn website gehackt.

Maar dat weten we niet, en we hebben er ook geen controle op. Meestal in dat gebied, volgens het Antarctic Treaty vandaag, is dat enkel toegankelijk voor wetenschappers. We hebben bijvoorbeeld wel al een klachtenbrief gestuurd naar het Antarctic Treaty Secretariat over sportactiviteiten die op Antarctica doorgaan. Van de organisator van de activiteiten hebben we wel een reactie gekregen: die zei dat we niets te zeggen hadden, omdat Leopold II de handen afhakte van Congolezen.

Erkenning

Een officieel antwoord? Dus, een erkenning?

Goed geluisterd! Je zou het zo kunnen bekijken, maar dat is niet ons hoofddoel. We hebben wel mailverkeer gehad met het Antarctic Treaty Secretariat, die alle administratie van het verdrag doen. Ook met het Antarctic and Southern Ocean Coalition hebben we gemaild en een bedankingsbrief gekregen.

Ook hebben we onlangs een brief gekregen van de Europese Commissie, wat je ook kan interpreteren als een erkenning, maar die is wel gericht aan de vzw. Die communicatie doen we eigenlijk vanuit de vzw; communicatie met andere micronaties is vanuit het groothertogdom Flandrensis.  Er zijn wel contacten met intergouvernementele instanties. Als je weet dat er micronaties zijn die een verjaardagskaartje sturen naar Buckingham Palace, en een autoreply terugkrijgen en dat als erkenning zien. Voor ons is dat niet het doel.

Brengt erkenning dan ook problemen met zich mee?

Ja, het grootste gevaar is, enerzijds nog meer papierwerk, maar ook alles wat met paspoorten te maken heeft. Wij zijn daar al jaren heel voorzichtig mee.

Sinds de start van de Arabische Lente krijgen we heel wat burgerschapsaanvragen uit bv. Syrië, Afghanistan… In het begin negeer je die mails, maar op den duur antwoordt je daar toch op, en op een bepaald moment krijg je 30 aanvragen per week. Je hebt ook micronaties, die redelijk dubieus zijn, die hun paspoorten verkopen, en daar zo dus misbruik van maken.

Mooi voorbeeld: Liberland verkoopt burgerschappen van 10.000 dollar, maar die mensen kennen het verschil niet tussen een micronatie en een echt land. Ze betalen 10.000 dollar en krijgen een paspoort van Liberland, maar dat is gewoon een klein eilandje op de Donau, een half voetbalveld groot, met één houten hutje op. Dan staan ze plots aan de grens met hun nieuwe paspoort, maar dat is uiteraard nergens geldig.

Ik herinner me heel goed een verhaal uit 2012. De NSK (Neue Slowenische Kunst) kwam spreken in Londen. Dat is een kunstbeweging die ook het concept van een land wat aanhielden, zeker in de jaren 90. Zij hadden hun paspoorten gebruikt om toen mensen uit Sarajevo te smokkelen, en ze kwamen spreken over de handel in paspoorten, en het misbruik ervan.

De oprichters van NSK zijn effectief naar Nigeria moeten gaan om daar een persconferentie te geven, om te gaan uitleggen dat ze geen echt land waren, en dat paspoorten niet zomaar geldig zijn. Dan sprong er achterin de zaal iemand recht die riep dat ze leugenaars waren, dat hij in hun land geweest is en dat ze gewoon niet willen dat die Afrikanen naar daar komen.

Wij zijn daar dus heel voorzichtig mee. Het paspoort van een micronatie is meer een collectors item, maar dat zet ook de deur open tot misbruik. Wij kiezen voor een ouderwets certificaat op een A4, dat is veiliger.

De toekomst

Hoe verloopt de uitbouw van Flandrensis? Die 857 inwoners komen vanuit heel de wereld.

We werken met een sterke lokale verankering. In Italië hebben we een heel actieve afdeling, allemaal door de consul in Modena. Die heeft al een dertigtal vrienden kunnen overtuigen om Flandriaan te worden, en ze gaan boomplantacties doen, gaan mee met protestbewegingen, gaan voor natuurbehoud…

Na de Italiaanse tak zijn we nu aan het focussen op een Hongaarse tak. Daar zitten ook een paar gemotiveerde Flandrianen. Nu zijn we ook bezig met een nieuw consulaat in Catalonië, dus we hopen dat dit wat gaat zoals in Italië. Voor 2022 willen we dat dat ook in andere landen meer tot ontwikkeling komt. Bijvoorbeeld als we aan de World Cleanup Day meedoen, dat dat zowel is als België, Italië, Hongarije, VS, Mexico, Spanje.

En daarnaast, wat wil je met Flandrensis bereiken in de toekomst?

Op hele lange termijn heeft Flandrensis ook wel plannen. Het Antarctisch verdrag duurt tot 2048, en dan wordt Antarctica opnieuw verdeeld. We hopen toch dat er iemand denkt aan onze micronatie.

Wij hopen dat er toch iemand de micronatie zich herinnert, en vooral de boodschap. We willen dat er niemand op onze eilanden komt, behalve wetenschappers, dat was de enige uitzondering. We hopen dat dat verhaal wel ergens blijft. Er is één organisatie, de Antarctic and Southern Ocean Coalition, en zij hielden zich heel sterk voor beschermde natuurgebieden in zee. Zij lobbyen daar heel vaak voor, en hebben bepaalde delen ook al als natuurreservaat kunnen laten erkennen. Eén van onze projecten zijn de klimaatbrieven die we versturen. We hebben er al 94 verstuurd, en in iedere brief vragen we die organisatie te gaan steunen, voor de erkenning van de natuurreservaten.

(jvdh)