Toetsenborden en toetsaanslagen volgen, schermopnames, gezichtsherkenning en webcamobservatie: er is geen tekort aan systemen om telewerkers te volgen, vooral niet in de VS. Door de pandemie werden ze wijdverspreid, om ervoor te zorgen dat werknemers hun dossiers afwerkten, in plaats van te loungen op een streaming TV-platform. Na de pandemie zal werken op afstand waarschijnlijk een kenmerk blijven van de nieuwe manier van zakendoen, en daarmee ook van de controle-instrumenten.

Telkens wanneer zij haar hoofd een paar seconden afwendde of van houding veranderde in haar stoel, moest Kerrie Krutchik haar gezicht voor de webcam scannen, vanuit verschillende hoeken. De advocate vertelde in de Washington Post dat deze “nachtmerrie” een vereiste was van haar contract, getekend in het voorjaar van 2021. Na twee weken nam ze ontslag, omdat ze de constante bewaking niet langer kon verdragen.

Orwelliaans

De camera lijkt de meest radicale oplossing. Verwijzingen naar George Orwell mogen dan misbruikt zijn tijdens deze pandemie, maar er is iets 1984-esque aan zo’n bewaking. Er bestaan echter ook minder invasieve oplossingen. Meer traditioneel: de observatie van muis- of toetsenbordbewegingen. Er is ook een systeem van screen captures, om te zien of de werknemer bijvoorbeeld naar zijn of haar werktabbladen kijkt, en niet naar een vermakelijke video. Maar er bestaan ook meer invasieve oplossingen met audio- en video-opnamen.

Dit kan zonder dat de werknemers zich ervan bewust zijn, en het risico bestaat dat het bedrijf toegang krijgt tot gevoelige gegevens, zoals bank- of gezondheidsinformatie. Het is moeilijk te weten of u in de gaten wordt gehouden, vooral als u werkt met apparatuur die door uw werkgever ter beschikking is gesteld – behalve misschien door de contractgegevens te lezen.

Marktonderzoeksbureau Gartner merkt op dat sinds het begin van de pandemie het aantal grote werkgevers dat dergelijke apparaten gebruikt, is verdubbeld. Het ligt nu op 60% en zal in de komende drie jaar 70% bereiken, voorspelt het. De technologie zal ook geavanceerder worden en in de toekomst wellicht gegevens kunnen extraheren; de best presterende werknemer, of specifieke patronen die tot een bepaald resultaat leiden.

Constant luisteren

Een andere werknemer, die anoniem wenst te blijven, is werkzaam bij een techbedrijf in de financiële wereld. Hij baande zich eens een weg door het systeem, op zoek naar een specifieke functie. Na een tijd hoort hij de stem van zijn baas in zijn headset, die hem zegt waar hij moet zoeken. Hij ontdekte ook dat hij werd afgeluisterd, niet alleen tijdens telefoongesprekken met klanten, maar de hele tijd. Hij heeft toen ontslag genomen.

Ook een werknemer van een startende bank moest aan het begin van de pandemie een bewakingsprogramma installeren, Hubstaff (dat momenteel door 70.000 bedrijven wordt gebruikt). Een programma dat toetsenbordbewegingen volgt en screenshots maakt. Uit angst voor haar persoonlijke gegevens, weigerde ze en werd ontslagen.

Maar wat is nu eigenlijk wettelijk toegestaan? Marta Manus, van het Marble Law Firm, legt uit dat werknemers moeten vragen welke gegevens worden verzameld en wie ze kan zien. Maar om uw werkgever aan te klagen, moet u bewijzen dat er schade is geweest. Op een door de werkgever ter beschikking gesteld apparaat is er geen verwachting van privacy, aangezien het niet bedoeld is om voor privédoeleinden te worden gebruikt. Voor een privé-apparaat staat de wet toezicht toe, zolang het maar duidelijk is omschreven.

Een kwestie van vertrouwen

Volgens deskundigen kan bewaking tot spanningen leiden. Werknemers hebben het gevoel dat zij niet worden vertrouwd. Als werknemers niet weten wanneer en waarom ze worden gecontroleerd, zullen ze zo’n systeem waarschijnlijk afwijzen. Volgens de denktank Future of Privacy Forum moeten werkgevers transparant en eerlijk zijn over de omvang van het toezicht.

Ook andere werknemers, zoals advocaten, begrijpen de noodzaak van toezicht in verband met gezichtsherkenning. Omdat ze gevoelige dossiers moeten behandelen, kunnen ze er maar beter voor zorgen dat zij het zijn. Maar in de praktijk is het systeem te opdringerig, leggen zij uit, vooral omdat je steeds opnieuw moet inloggen, bij de geringste beweging. Bovendien heeft het algoritme moeite met het herkennen van gezichten van mensen met een donkere huidskleur.

Alison Green, een HR-specialist die de Ask a Manager-website beheert (die sinds de pandemie veel telefoontjes heeft gekregen), is van mening dat veel mensen toezicht verwarren met management. Met toezicht worden de doelstellingen van het management niet bereikt, tenzij de doelstellingen duidelijk omschreven en realistisch zijn en op elk team en zijn behoeften zijn afgestemd. Maar in de noodsituatie van de coronapandemie voerden veel bedrijven in paniek de oplossing in die het gemakkelijkst leek, terwijl telewerken voor sommigen een onbekende praktijk was.

Een ander bedrijf dat bewakingssoftware aanbiedt, Teramind, biedt twee oplossingen: een waarbij de werknemer een aan/uit-knop heeft en een tweede waarbij de werkgever deze functie beheert. Het bedrijf heeft gemerkt dat als de werkgever de werking en de doelstellingen van de werknemers uitlegt, de productiviteit met 30% stijgt. Hetzelfde geldt voor Hubstaff, dat in maart 2020 zijn grootste maand noteerde en sinds de eerste lockdown een stijging van het aantal klanten met 40% zag.

Met het wijdverbreide gebruik van telewerken, dat na de gezondheidscrisis lijkt door te zetten, zullen deze systemen dus relevant blijven. In Europa is de GDPR-wetgeving, die gegevensbescherming in een wettelijk kader giet, wat strikter op het gebied van privacy, maar dergelijke oplossingen kunnen ook bestaan.

(kg)