Deze week kondigde minister voor Defensie Ludivine Dedonder (PS) aan dat ons land 250 extra militairen naar Mali zou sturen. Daar moeten ze de Franse troepen ondersteunen om terrorisme en illegale wapenhandel te bestrijden. Het land wordt ontwricht door moslimextremisten, die het bestaande regime willen omverwerpen. Maar in welke landen is het Belgisch leger nu overal actief?

Door de vele verdragen en akkoorden binnen westerse landen (EU, NAVO,VN,…) is het Belgisch leger wereldwijd actief. In sommige landen treedt het op als bescherming van het land, andere missies gaan dan louter om ondersteuning en training van troepen ter plaatse.

Mali

In Mali lopen momenteel twee missies. Zo zijn 95 Belgische soldaten onderdeel van de VN-missie MINUSMA; Multidimensional Integrated Stablilization Mission in Mali. In totaal nemen op dit moment 1.789 blauwhelmen uit 61 verschillende landen deel aan de missie om de democratie in Mali te beschermen. De missie neemt echter sterk af in populariteit: met 159 militaire slachtoffers is het de dag van vandaag de dodelijkste militaire missie. 50 van hen waren van Franse afkomst, waardoor de Franse president Emmanuel Macron het liefst zijn troepen terugtrekt uit de missie.

Naast missie MINUSMA zijn ook 15 militairen toegevoegd aan de EUTM-missie. Die missie, georganiseerd door de Europese Unie, heeft als voornaamste doel het trainen van Malinese soldaten. Door het Malinees leger en de politie te trainen, en te begeleiden zullen ze op termijn beter in staat zijn de veiligheid van hun land zelf te vrijwaren.

Takuba

Met de bezegeling van België’s toewijding aan Taskforce Takuba zal ons land in een derde missie in Mali vertegenwoordigd zijn. Die missie wordt nu vooral geleid door de Fransen, maar ook verschillende andere Europese landen leveren troepen. Operatie Takuba richt zich vooral tegen terroristische groeperingen die de streek onveilig maken. Momenteel levert ons land al drie verbindingsofficieren voor de missie, tussen september en begin november was ook een Belgische chirurg-officier deel van de missie.

Nu België alle militairen uit Afghanistan terugriep, is er geen excuus meer waarom we de Fransen niet zouden steunen in de Takuba-missie. Het is een publiek geheim dat Macron, door de gewelddadige aard van de missie, het liefst zijn troepen terugtrekt. Hij beloofde dit niet abrupt te doen, zoals de VS wel deed met haar troepen in Afghanistan, maar ze geleidelijk aan te laten vervangen door troepen van andere landen, zoals België nu.

De 250 militairen maken deel uit van de elitetroepen van het leger; ze komen in Mali terecht in een wespennest van terroristische groeperingen, de een gelieerd aan Al Qaeda, de ander aan IS. Het is een strijd van iedereen tegen iedereen: de terreurgroepen vechten onderling een machtsstrijd uit, maar vechten tegelijk ook tegen het Malinees leger en de EU-troepen.

Hoewel het lijkt dat de EU de redder van het land wordt, is die perceptie helemaal anders onder de lokale bevolking: de EU steunt het Malinese leger, dat zelf al meer burgerslachtoffers veroorzaakte met machtsgrepen dan de terreurgroepen. De EU-soldaten opereren in een bijzonder instabiel land, waar het laatste anderhalf jaar al twee machtsgrepen plaatsvonden, en de bevolking zich nu tegen hen lijkt te keren. De term “Afghanistan van Afrika” lijkt dus niet overdreven.

Niger

Ook in het Malinese buurland Niger zijn Belgische militairen actief; zo’n 100 ter plaatse en 220 man ter ondersteuning in België. Net zoals in Mali, maken zij deel uit van het landcomponent. Het was André Flahaut (PS) die in 2000 als minister van Defensie de samenwerking met Niger sloot. Operatie New Nero richt zich vooral op het opleiden van de lokale legertroepen. In totaal kon ons land al 1.575 Nigerese personen opleiden; met als doel de oprukkende criminele en extremistische groeperingen een halt toe te roepen.

Midden-Oosten

Het Midden-Oosten is nog zo’n volatiele regio. Om de oprukkende macht van terreurgroep IS te stuiten, leverde de NAVO steun aan Irak. Dit hield ook steun van Belgische militairen en F-16’s in. Na de ineenstorting van het IS-kalifaat diende de OIR (Operatie Inherent Resolve) vooral om lokale troepen te trainen en de regio te stabiliseren.

Ook nu nog zijn 100 Belgische militairen en vier F-16’s actief in de regio. Hun hoofdtaak is het bieden van air support, luchtondersteuning, aan de landtroepen. Ook worden de gevechtsvliegtuigen ingezet als verkenning, om beelden te verzamelen voor inlichtingendiensten.

Oost-Europa

Sinds de annexatie van de Krim in 2014 zijn de relaties tussen het westen en Rusland verkild. De NAVO besliste hierop om haar troepenaanwezigheid in Oost-Europa op te krikken: in 2016 werden vier battle groups opgericht, om de macht van Rusland in voormalige Sovjetstaten te beperken. België werkt sindsdien nauw samen met Duitsland, dat de leiding heeft over de battle group in Litouwen. Hun voornaamste doel is eigenlijk aanwezig zijn: Hierdoor verhoogt de NAVO de stabiliteit in de regio, beschermt het de grenzen (zoals nu in de migrantencrisis aan de Poolse grens) en ontraadt het Rusland van nieuwe gebieden aan te vallen of te annexeren.

In het totaal zijn er nu 295 militairen en 31 Belgische voertuigen actief in de Oost-Europese regio. Zij maken deel uit van de landmacht én de marine. De marine neemt regelmatig deel aan NAVO-ontmijningsacties voor de kust van de Baltische staten; de landmacht dient vooral als permanentie in de grensstaten.

Benelux

Ook in onze eigen buurlanden zijn Belgische militairen gestationeerd. België heeft een samenwerkingsakkoord met Nederland, QRA (Quick reaction alert) genaamd. Als onbekende toestellen door het luchtruim zoeven, worden ofwel Belgische, ofwel Nederlandse F-16’s snel de lucht in gestuurd om de indringers weg te jagen. Volgens het akkoord is elk land om de vier maanden “van wacht”. Eerder deze maand nog moesten twee Belgische vliegtuigen uitrukken, toen Russische Toepolev TU-160-bommenwerpers boven de Noordzee vlogen.

Het systeem is gemaakt om zeer snel te reageren op acute dreigingen, maar dient de dag van vandaag vooral als vogelverschrikker. In het kader van de opdracht zijn 30 Belgische militairen aanwezig op vliegbasissen in België en Nederland; 15 man extra zorgt voor ondersteuning vanuit het commandocentrum.

(bzg)