Om de catastrofale gevolgen van de klimaatopwarming te voorkomen, kan de mens het zich niet veroorloven bepaalde plekken te verliezen. Al die locaties zijn nu verzameld in een overzichtelijke kaart. De bedoeling is om investeerders te lokken die miljarden in deze plekken willen pompen.

Het akkoord van Parijs is al zes jaar oud, maar pas deze maand, tijdens de COP26 in Glasgow, werd de laatste hand aan het akkoord gelegd. Onderhandelaars hebben eindelijk hun handtekeningen gezet onder artikel 6. Dat onderdeel van het klimaatverdrag regelt hoe landen kredieten kunnen verhandelen om CO2 uit te stoten. De nieuwe regels moeten ook structuur en transparantie aanbrengen in ondoorzichtige markten, waar bedrijven CO2-compensaties kopen en verkopen.

Dit kan ervoor zorgen dat miljarden investeringsdollars naar herstel- en instandhoudingsmaatregelen vloeien, met name in ontwikkelingslanden. Nu is het ook duidelijk waar dat geld precies naartoe moet.

Er is al veel vraag naar projecten die land beschermen of herstellen en daarbij compensaties opleveren. Kredieten die een daadwerkelijke vermindering van de CO2-uitstoot in de atmosfeer vertegenwoordigen, kunnen niet snel genoeg op de markt komen. Dat hopen landen en bedrijven die hun grote koolstofschuld willen uitkopen alleszins. Een waterdicht systeem bestaat echter nog niet. Het gebruik van dergelijke compensaties stikt van integriteitsproblemen, greenwashing, ineffectiviteit en lokale conflicten.

Onherstelbare koolstof

Volgens twee onlangs gepubliceerde analyses, bestaat er geen tekort aan hulp om land te beschermen. Daarbij zou het niet uitmaken of die hulp voortkomt vanuit de overheid, multinationale financiering of betrouwbare koolstofmarkten.

De eerste studie biedt een nauwkeurig opgebouwde kaart van ’s werelds meest koolstofrijke ecosystemen, gepubliceerd in het tijdschrift Nature Sustainability. Onderzoekers van universiteiten en ngo’s, onder leiding van de groep Conservation International, hebben de plekken die we absoluut niet mogen verliezen in kaart gebracht. Mocht de mens die kostbare ecosystemen wel vernielen, dan zou de schade onherstelbaar zijn voor 2050. Deze plekken zijn onder andere bossen, mangrovebossen, veengebieden en worden “onherstelbare koolstof” genoemd.

Ongeveer de helft van alle onherstelbare koolstof in de wereld is geconcentreerd op 3,3 procent van het landoppervlak. Het gaat om gebieden die in totaal even groot zijn als India en Mexico samen. Elk jaar verdwijnt het beetje bij beetje. Dat is catastrofaal als je weet dat die gebieden 15 keer de hoeveelheid CO2 vasthouden die in 2020 is vrijgekomen.

Het goede nieuws: de bescherming voor 5,4 procent van deze stukken land zou 75 procent van deze koolstof uit de atmosfeer kunnen houden.

De Grote Groene Muur van Afrika

Deze kaart kan een nuttige bron zijn voor verschillende groepen, van activisten die zich inzetten voor biodiversiteit tot multilaterale instellingen zoals de Wereldbank. Volgens de onderzoekers zouden zelfs bedrijven die grondstoffen uit bossen halen de kaart nuttig kunnen vinden. Zo kunnen ze vaststellen waar ze moeten stoppen met het vernietigen van de bossen.

Door investeringen in deze gebieden, kunnen ontbossingen afgeremd worden. In plaats daarvan kunnen ze zich naar gebieden begeven waar het kappen van bomen het klimaat veel minder schaadt. Allie Goldstein, directeur klimaatbescherming van Conservation International en hoofdonderzoeker, vergelijkt het met de spoeddienst van een ziekenhuis. “Andere programma’s kunnen ecosysteemzorg op langere termijn bieden. Intussen kan de kaart bedrijven helpen een duidelijk beeld geven van waar ze moeten investeren”, zei ze.

Talloze ecosystemen hebben behoefte aan dergelijke investeringen en ideeën. Zoals de Grote Groene Muur van Afrika (GGMA), een strook van meer dan 8000 km bos, die van Senegal tot het oosten van Ethiopië strekt. Het bosverlies van die ‘muur’ kost de regio bijna 3 miljard euro in goederen per jaar. Tot vandaag heeft de handel in koolstofemissierechten nog geen rol gespeeld bij de GGMA, volgens Alisher Mirzabaev. Hoofdauteur en senior onderzoeker aan het Centrum voor Ontwikkelingsonderzoek van de Universiteit van Bonn.

De financiering voor het herstel van het land is afkomstig van nationale begrotingen of internationale donoren. De Wereldbank, Frankrijk en de Verenigde Naties hebben dit jaar een initiatief van 12 miljard dollar aangekondigd om de regio te saneren. “Wij hopen dat dit document nuttig zal zijn om te bepalen waar deze investeringen naartoe moeten”, zei Mirzabaev. “We willen die investeringen zo efficiënt mogelijk gebruiken.”

(lp)